Hàng trăm nghìn phiên livestream mỗi ngày, làm sao chặn được hàng giả?

Sáng 30/9, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách cho ý kiến về dự án Luật thương mại điện tử với nhiều ý kiến quan tâm, góp ý việc ngăn chặn tình trạng lừa đảo, bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) cảnh báo nhiều hình thức rủi ro trong lĩnh vực mua sắm bằng hình thức thương mại điện tử, như hàng giả, hàng nhái, quảng cáo sai sự thật...

Theo nữ đại biểu, dự án luật cần bổ sung quy định các sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải chịu trách nhiệm chủ động bồi thường thiệt hại trong trường hợp sản phẩm quảng bá được thông qua thuật toán ưu tiên, hiển thị của nền tảng bị xác định là gây hại cho người tiêu dùng.

“Quy định này nhằm tạo động lực tài chính mạnh mẽ, buộc các nền tảng phải tự sàng lọc nội dung kỹ càng hơn, thay vì để hàng giả, hàng kém chất lượng được bày bán công khai trên các sàn”, bà Tú Anh nêu quan điểm.

Cũng theo đại biểu, dự án luật cần có quy định yêu cầu các nền tảng công khai thông tin về sản phẩm như: nguồn gốc, chất lượng và các thông số liên quan trước khi giao dịch hoàn tất. Quy định này, theo đại biểu Tú Anh, giúp người mua đưa ra các quyết định mua sắm sáng suốt và giảm thiểu rủi ro bị lừa đảo.

Về cơ chế giải quyết tranh chấp, đại biểu cho rằng các quy định hiện tại quá phức tạp khiến người tiêu dùng rơi vào thế bất lợi, nhất là khi phải đối mặt với các doanh nghiệp lớn. Vì thế, bà đề nghị có một cơ quan giải quyết tranh chấp thương mại điện tử độc lập hoặc xây dựng hệ thống trọng tài điện tử với thủ tục đơn giản, chi phí thấp và khả năng thực thi quyết định được một cách nhanh chóng.

Điều này giúp người tiêu dùng dễ dàng bảo vệ quyền lợi của mình, không bị vướng những rào cản về hành chính, theo lời đại biểu Tú Anh.

Bà đồng thời kiến nghị bổ sung các quy định về tố tụng tập thể, cho phép thành lập một nhóm người tiêu dùng đứng ra khởi kiện, yêu cầu bồi thường thiệt hại, nhằm tăng cường sức mạnh pháp lý, tạo sự cân bằng giữa người tiêu dùng và các tập đoàn lớn.

Về trách nhiệm pháp lý liên đới, nữ đại biểu chia sẻ băn khoăn khi đa phần trách nhiệm đang bị phân tán, khiến các nền tảng có thể là né tránh nghĩa vụ. “Các nền tảng không thể viện cớ chỉ là nơi trung gian để thoái thác trách nhiệm bởi thuật toán họ thiết kế ảnh hưởng trực tiếp tới nội dung người tiêu dùng tiếp cận”, đại biểu Tú Anh nêu quan điểm.

Việc kiểm soát hàng trăm nghìn phiên livestream cho mỗi ngày, theo đại biểu Tú Anh, là một thách thức lớn. Vì thế, bà kiến nghị chuyển giao một phần nghĩa vụ giám sát sơ cấp cho các nền tảng, yêu cầu các nền tảng chủ động, tự động phát hiện và ngăn chặn vi phạm như nội dung quảng cáo lừa đảo, giả mạo.

Các cơ quan quản lý sẽ chuyển sang vai trò giám sát việc tuân thủ và trình tự kiểm soát của các nền tảng, có thể kết hợp với hệ thống VNeID đang triển khai.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (TP Huế) cũng cho rằng cần cơ quan đặc thù hơn để giải quyết khiếu nại cho người mua hàng qua thương mại điện tử, nền tảng livestream.

Giải trình thêm các nội dung này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được quy định trong Luật Bảo vệ người tiêu dùng sửa đổi. Những nội dung liên quan xử lý các hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại sẽ được tiếp thu, gia cố trong dự thảo luật.

Về đề xuất cần có cơ quan độc lập để giải quyết tranh chấp, ông Tân cho biết Bộ Công Thương rất cân nhắc việc thành lập một cơ quan mới. Vì thế, quá trình thực thi, Bộ sẽ sử dụng bộ máy cũ, trong đó có Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước về vấn đề này. Đây cũng sẽ là đơn vị đứng ra kết nối giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Về trách nhiệm pháp lý liên đới, ông Tân nhấn mạnh "cần phải có" vì đây chính là tính đặc thù của trong mối quan hệ của thương mại điện tử, và cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp thu, gia cố nội dung này tại dự thảo luật.