Phần Lan, Thụy Điển vượt qua "ải" Thổ Nhĩ Kỳ để vào NATO

"Các ngoại trưởng của chúng tôi đã ký một biên bản ghi nhớ 3 bên trong đó xác nhận Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ủng hộ mời Phần Lan và Thụy Điển trở thành thành viên của NATO", Reuters dẫn thông cáo của Tổng thống Phần Lan Sauli Niinisto ngày 28/6 cho hay. Ông Niinisto cho biết thêm, các bước kết nạp Phần Lan và Thụy Điển vào NATO sẽ được nhất trí trong vòng 2 ngày tới.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cũng xác nhận thỏa thuận 3 bên giữa Phần Lan, Thụy Điển và Thổ Nhĩ Kỳ sau nhiều tháng bế tắc. Theo ông Stoltenberg, sau thỏa thuận này, 30 lãnh đạo NATO sẽ mời Phần Lan, Thụy Điển gia nhập liên minh quân sự do Mỹ dẫn dắt. "Cánh cửa đang mở, Phần Lan và Thụy Điển sẽ gia nhập NATO", ông Stoltenberg nói.

Tuy nhiên, sau khi đưa ra lời mời chính thức, quốc hội của 30 quốc gia thành viên NATO sẽ phải phê chuẩn quyết định đó. Quá trình này có thể kéo dài 1 năm.

Thỏa thuận 3 bên

Hồi tháng 5, Phần Lan và Thụy Điển chính thức nộp đơn xin gia nhập NATO. Để gia nhập NATO, họ cần sự chấp thuận của toàn bộ 30 thành viên liên minh. Tuy nhiên, nỗ lực của hai nước này đã vấp phải sự phản đối của Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara đã đưa ra hàng loạt điều kiện, đề nghị hai quốc gia Bắc Âu đáp ứng nếu muốn có được sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ.

Theo thỏa thuận 3 bên, Phần Lan, Thụy Điển đồng ý dỡ lệnh cấm vận vũ khí với Ankara, chia sẻ thông tin tình báo, sửa đổi luật về chống chủ nghĩa khủng bố, ngừng ủng hộ các tổ chức bị Ankara coi là khủng bố trong đó có lực lượng vũ trang người Kurd. Phần Lan, Thụy Điển vốn áp lệnh cấm xuất khẩu vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 2019 để phản đối chiến dịch can thiệp quân sự của Ankara ở Syria.

"Thổ Nhĩ Kỳ đã có được những gì mình muốn", Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Reccep Erdogan cho biết trong một thông cáo sau thỏa thuận.

Phần Lan và Thụy Điển là hai quốc gia trung lập từ hàng chục thậm chí hàng trăm năm qua. Tuy nhiên, giới chức hai nước này bắt đầu xem xét lại chính sách an ninh sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine từ cuối tháng 2. Các thăm dò dư luận gần đây cũng cho thấy, đa số người dân ở đây ủng hộ kế hoạch gia nhập NATO. Ngược lại, Nga coi đó là "sai lầm có thể kéo theo hậu quả nghiêm trọng. Moscow cảnh báo sẽ đáp trả nếu hai nước gia nhập liên minh do Mỹ dẫn dắt.

NATO hiện có chung đường biên giới trên đất liền dài 1.215km với các quốc gia thành viên. Khi Phần Lan gia nhập NATO, con số này sẽ tăng lên 2.600km. Việc NATO mở rộng hiện diện ở "cửa ngõ" khiến Nga bất an bởi từ lâu Moscow coi đây là mối đe dọa lớn đối với an ninh của nước này.

Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Dmitry Medvedev cảnh báo Nga sẽ đặt nhiều vũ khí hạt nhân "sát cửa ngõ" Thụy Điển, Phần Lan khi hai nước vào NATO. "Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO không phải mối đe dọa mới với chúng tôi. Các quốc gia đó từng có quan hệ tương đối tốt đẹp với Nga, nhưng tranh chấp lãnh thổ và bất đồng với họ đã được dự báo trước. Chúng tôi đã sẵn sàng cho những bước đi đáp trả", ông Medvedev cho biết hôm 27/6.