Những "xạ thủ bắn tỉa trên không" tạo bước ngoặt xung đột Nga - Ukraine

Khi một quả đạn cối phát nổ trên chiếc xe chiến đấu bộ binh Bradley do Mỹ sản xuất, những binh sĩ Ukraine bên trong bị rung chuyển nhưng không quá lo lắng, vì họ đã quen với pháo kích sau 3 năm chiến sự.

Nhưng rồi những chiếc UAV nhỏ của Nga bắt đầu ồ ạt tấn công. Chúng nhắm vào những điểm yếu nhất của chiếc Bradley với độ chính xác chết người mà pháo cối không thể có được. Một trong số những chiếc UAV mang chất nổ đã đánh trúng phần nắp ngay phía trên chỗ người chỉ huy đang ngồi.

"Nó đã xé toạc cánh tay tôi", Trung sĩ Taras, một chỉ huy 31 tuổi, cho biết. Khi đang vội vã tìm băng gạc, anh thấy rằng người lái xe của đội cũng bị thương nặng ở bên mắt.

Hai người lính đã sống sót. Nhưng vụ tấn công cho thấy cách mà UAV không ngừng phát triển, từ những thiết bị thương mại dân sự đơn thuần trở thành vũ khí sát thương với tốc độ đáng kinh ngạc.

Không phải pháo binh hạng nặng mà UAV hiện gây ra khoảng 70% thương vong cho cả quân Nga và Ukraine, theo ông Roman Kostenko, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và Tình báo của Quốc hội Ukraine. Trong một số trận đánh, tỷ lệ này thậm chí lên tới 80%, theo lời các chỉ huy quân đội.

Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh đưa quân vào Ukraine 3 năm trước, phương Tây đã nhanh chóng viện trợ hàng tỷ USD vũ khí thông thường cho Ukraine nhằm ngăn chặn Nga. Nhưng nhu cầu trên chiến trường gần như đã làm cạn kiệt kho dự trữ của các nước NATO.

Cuộc chiến đã khiến hơn 1 triệu binh sĩ thương vong, theo ước tính của Ukraine và phương Tây. Nhưng hiện nay, UAV gây thương vong nhiều hơn bất kỳ loại vũ khí nào khác. Chúng thậm chí được gọi là "xạ thủ bắn tỉa trên không" vì khả năng gây thương vong lớn.

Những chiến hào kéo dài hàng trăm km vẫn là công cụ phòng thủ quan trọng, nhưng ngày nay, phần lớn binh sĩ thiệt mạng hoặc bị thương vì những máy bay không người lái điều khiển từ xa mang thuốc nổ. 

Những chiếc xe tải hoặc xe hơi chạy tốc độ cao không còn đủ an toàn trước các loại UAV bay nhanh hơn. Binh sĩ phải đi bộ hàng km, cúi người nấp vào chỗ ẩn náu, băng qua khu vực đầy rẫy UAV nguy hiểm đến mức xe jeep, xe bọc thép chở quân hay xe tăng không thể đi qua. Họ nói rằng cuộc chiến giờ đây trở nên kỳ lạ hơn, khi những cỗ máy bay không người lái săn đuổi từng chiếc xe hoặc thậm chí từng người lính đơn lẻ.

Họ mô tả nó như cảm giác bị hàng nghìn tay súng bắn tỉa trên bầu trời truy đuổi. "Bạn có thể trốn khỏi pháo binh. Nhưng UAV là một cơn ác mộng hoàn toàn khác", ông Bohdan, một chỉ huy phó thuộc Lữ đoàn Cảnh sát Quốc gia Ukraine, nói.

Khi mối quan hệ giữa Ukraine và chính quyền Mỹ trở nên căng thẳng, những loại vũ khí truyền thống mà Washington đã chi hàng tỷ USD để cung cấp cho Ukraine ngày càng trở nên ít quan trọng hơn.

Trong số 31 xe tăng Abrams tiên tiến mà Mỹ viện trợ cho Ukraine vào năm 2023, 19 chiếc đã bị phá hủy, vô hiệu hóa hoặc bị Nga chiếm giữ, phần lớn do UAV tấn công, theo các quan chức Ukraine cấp cao. Gần như tất cả số xe còn lại đã bị rút khỏi tiền tuyến.

Trong khi đó, UAV giá rẻ hơn và dễ sản xuất hơn rất nhiều. Năm 2024, chúng giúp bù đắp cho nguồn cung pháo và tên lửa do phương Tây cung cấp ngày càng cạn kiệt.

Ukraine tuyên bố đã sản xuất hơn 1 triệu UAV điều khiển từ góc nhìn thứ nhất (FPV) vào năm 2024. Nga tuyên bố họ có thể sản xuất 4.000 chiếc mỗi ngày. Cả hai nước đều khẳng định đang mở rộng quy mô, với mục tiêu sản xuất 3-4 triệu chiếc vào năm 2025.

Ukraine đã điều chỉnh chiến thuật, phóng nhiều UAV hơn so với số đạn pháo cỡ lớn phổ biến nhất. Chỉ huy lực lượng không người lái của Ukraine, Đại tá Vadym Sukharevsky, cho biết Ukraine đang theo đuổi chiến lược quân sự "robot trước tiên".

"Cuộc chiến này là sự pha trộn giữa Thế chiến I và Thế chiến III - một viễn cảnh về chiến tranh tương lai", Đô đốc Pierre Vandier, chỉ huy của NATO về chuyển đổi quân sự, nhận xét.

Tốc độ phát triển nhanh chóng đã khiến ngay cả những nhà quan sát cũng kinh ngạc, buộc nhiều người phải xem xét lại tính khả thi của những vũ khí trị giá hàng triệu USD trên một chiến trường nơi chúng có thể bị phá hủy chỉ bởi một chiếc UAV vài trăm USD.

Trên biển, cuộc chiến cũng diễn ra theo cách bất ngờ không kém, đặc biệt khi Ukraine gần như không có lực lượng hải quân vào thời điểm chiến sự nổ ra.

Ba năm sau, tàu chiến Nga hiếm khi xuất hiện ở phía tây bắc Biển Đen, còn hạm đội của họ đã rút hầu hết tàu chiến quan trọng khỏi các cảng ở Crimea, do lo ngại các cuộc tấn công từ xuồng tự sát Ukraine.

Những gì diễn ra trong 3 năm qua của cuộc chiến đã khiến một số lãnh đạo phương Tây đặt câu hỏi về các giả định quân sự lâu nay.

"Tôi nghĩ chúng ta đang tiến vào kỷ nguyên chiến tranh công nghệ. Sự tiến bộ diễn ra quá nhanh đến mức tất cả chúng ta đều phải cảnh giác", Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb nhận định.