Chân dung cựu trùm tình báo tự xưng là tổng thống lâm thời Afghanistan

Hôm 17/8, Phó Tổng thống thứ nhất của Afghanistan Amrullah Saleh tự tuyên bố là tổng thống lâm thời hợp pháp của nước này sau khi Tổng thống Ashraf Ghani bỏ trốn ra nước ngoài.

Ông Saleh cũng cho biết, ông sẽ không bao giờ cúi đầu trước Taliban. "Tôi sẽ không khiến cho hàng triệu người lắng nghe tôi thất vọng. Tôi sẽ không bao giờ đứng về phía Taliban. Không bao giờ", ông Saleh viết trên Twitter.

Ông Saleh, 48 tuổi, là một cựu điệp viên, quyết định không rời đất nước giống như nhiều quan chức cấp cao khác của chính quyền Afghanistan. Thay vào đó, khi Taliban bao vây và giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul, ông đã đến Thung lũng Panjshir, nơi cách Kabul chỉ khoảng 65 km được xem là thành trì cuối cùng mà Taliban chưa thể động đến.

Tại đây, ông Saleh được cho là đang ra sức tập hợp lực lượng để chống lại Taliban. Bộ trưởng Quốc phòng Bismillah Mohammadi và một số nhân vật khác trong lực lượng đặc nhiệm của Afghanistan cũng thề sát cánh cùng ông Saleh. Một ngày sau khi ông tuyên bố không khuất phục Taliban, lá cờ "Liên minh phương Bắc" hay "Mặt trận Hồi giáo thống nhất cứu quốc" đã tung bay ở Panjshir lần đầu tiên kể từ năm 2001.

Chính trị gia xuất thân là điệp viên

Ông Saleh sinh năm 1972, là người con của vùng đất Panjshir. Sau khi al-Qaeda thực hiện vụ tấn công khủng bố 11/9/2001 nhằm vào Mỹ, ông SAleh đã hợp tác và trở thành một nhân vật có ý nghĩa quan trọng với Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA). Năm 2004, ông trở thành người đứng đầu cơ quan tình báo quốc gia Afghanistan trong chính quyền được lập ra sau khi Taliban bị lật đổ. Những tin tức tình báo mà ông Saleh thu thập được là những thông tin mà ông cho rằng là bằng chứng cho thấy quân đội Pakistan tiếp tục chống lưng cho Taliban. Tuy vậy, ông bất ngờ bị sa thải vào năm 2010.

Đến năm 2018, ông trở thành Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan trong chính quyền của Tổng thống Ghani. Sau khi ông Ghani tái đắc cử, ông Saleh được bổ nhiệm làm Phó Tổng thống thứ nhất vào tháng 1/2019.

Từng nhiều lần thoát âm mưu ám sát

Ông Saleh từng nhiều lần thoát âm mưu ám sát. Hôm 28/7/20019, ba phần tử vũ trang đã xông vào văn phòng của ông ở Kabul và thực hiện một vụ đánh bom liều chết. Ông Salah đã may mắn sống sót trong vụ tấn công khiến 20 người thiệt mạng này, trong đó có nhiều đồng nghiệp và hai người cháu.

Hôm 9/9/2020, ông chỉ bị thương trong một vụ tấn công bằng bom ở thủ đô Kabul khiến 10 người thiệt mạng.

Trước đó, trong một cuộc trả lời phỏng vấn vào năm 2009, ông từng nói: "Nếu kẻ nào đó tìm cách ám sát tôi, tôi sẽ bảo gia đình và bạn bè đừng phàn nàn gì hết. Tôi trở thành một mục tiêu ám sát là hoàn toàn bình thường bởi vì tôi đã đứng ra chống lại những kẻ đó, khao khát chống lại chúng đã ăn sâu vào máu tôi".

Trước khi trở thành một quan chức tình báo, một chính trị gia, ông Saleh từng là thành viên của Liên minh Phương Bắc của cố chỉ huy du kích Ahmad Shah Massoud - một phong trào chống lại Taliban. Chị gái của ông từng bị các tay súng Taliban tra tấn đến chết vào năm 1996. "Quan điểm của tôi về Taliban đã thay đổi mãi mãi từ những gì đã xảy ra năm 1996", ông Saleh từng chia sẻ với tạp chí Time hồi năm ngoái.

Ông Ahmad Shah Massoud là chỉ huy hàng đầu của phong trào chống Taliban trước khi bị al-Qaeda ám sát hai ngày trước vụ khủng bố 11/9/2001 ở Mỹ. Hiện nay, con trai của ông, Ahmad Massoud, 32 tuổi, đang phối hợp với ông Saleh để tập hợp lực lượng kháng chiến đối phó Taliban.