"Canh bạc" của ông Zelensky khi thay tổng tư lệnh giữa chiến sự ác liệt

Cuộc cải tổ quân sự quy mô lớn thay thế vị trí tổng tư lệnh quân đội của Ukraine trong tuần này được cho sẽ gây ra rủi ro lớn về chính trị và quân sự cho Tổng thống Volodymyr Zelensky khi cuộc chiến với Nga bước sang năm thứ 3.

Valeriy Zaluzhny, một trong những vị tướng được yêu thích nhất ở Ukraine, đã được thay thế bởi chỉ huy lực lượng mặt đất Oleksandr Syrsky. Đây là bước đầu tiên trong cuộc cải tổ khi Ukraine sẽ tiếp tục thay thế thêm các quan chức quân sự khác dưới quyền ông Syrsky.

Sự thay đổi này diễn ra khi Kiev phải đối mặt với tình trạng thiếu đạn dược và sự không chắc chắn về tương lai viện trợ quân sự từ Mỹ cũng như lực lượng Nga bắt đầu chiếm thế thượng phong trên chiến trường.

Chuyên gia quân sự Serhiy Zgurets cho biết: "Trước hết, đây là một quyết định mạo hiểm vì những thay đổi này diễn ra vào thời điểm rất phức tạp và điều này có thể gây khó khăn cho việc quản lý quân đội".

Theo ông Zgurets, mặc dù ông Syrsky và Zaluzhny có cùng cách tiếp cận liên quan chiến sự, nhưng các cấp phó của tân tổng tư lệnh vẫn chưa rõ ràng. Điều này có thể dẫn đến sự gián đoạn trong việc quản lý quân đội trong thời gian ngắn.

Rủi ro bất ổn đó xuất hiện khi quân đội Nga đang siết chặt vòng vây xung quanh thị trấn Avdiivka ở Donetsk mà Ukraine cố thủ trong nhiều tháng qua. Tại những nơi khác trên mặt trận phía đông, quân đội Moscow đang gây áp lực với những cuộc tấn công dồn dập.

Ukraine cũng đang xem xét lại phương án huy động tân binh vào quân đội để hồi phục lại lực lượng sau khi cuộc phản công bất thành từ giữa năm ngoái.

Việc thay tổng tư lệnh diễn ra sau nhiều tháng nội bộ Ukraine lộ dấu hiệu rạn nứt. Ông Zaluzhny nhiều lần nói về sự bế tắc trên tiền tuyến, trong khi phía ông Zelensky đã chỉ trích và bác bỏ.

Khi thông tin ông Zaluzhny bị thay thế được công bố, ông Zelensky tuyên bố rằng động thái này không mang tính chính trị và ông cảm thấy cần phải có một sự đổi mới quy mô lớn trong các lực lượng vũ trang sau những thất bại trong các hoạt động phản công của Ukraine vào giữa năm 2023.

Volodymyr Fesenko, một nhà phân tích chính trị, dự đoán việc thay thế ông Zaluzhny có thể sẽ làm tổn hại đến ông Zelensky vì sự nổi tiếng rộng rãi của vị tướng này.

Mức độ yêu thích và tín nhiệm đối với ông Zaluzhny tăng vọt sau gần 2 năm chiến sự. Một cuộc thăm dò dư luận vào tháng 12/2023 cho thấy ông nhận được sự tin tưởng của công chúng lớn hơn đáng kể so với ông Zelensky.

Hình ảnh của ông Zaluzhny đã được phun sơn lên các bức tường khắp đất nước để đánh dấu những thành tựu của Ukraine trên chiến trường trong gần 2 năm qua. Sau thông báo ông bị mất chức, các thông điệp ủng hộ ông đã tràn ngập trên mạng xã hội.

"Có rất nhiều người không hài lòng và mức độ cảm xúc (tiêu cực) khá cao", ông nhấn mạnh.

Theo ông Fesenko, với việc thay thế ông Zaluzhny, ông Zelensky có thể đã tạo ra một đối thủ chính trị tiềm tàng trong cuộc bầu cử tổng thống tương lai. Nếu ông Zaluzhny quyết định dấn thân vào con đường chính trị, ông dự kiến sẽ thu hút được sự ủng hộ quy mô lớn. 

Ngoài ra, theo ông Zgurets, sau khi ông Zaluzhny bị thay thế, bất cứ những diễn biến bất lợi nào trên chiến trường có thể dẫn tới việc công chúng đổ lỗi cho ông Syrsky, dù có nhiều yếu tố khác như thiếu đạn dược, tâm lý mệt mỏi của binh sĩ.

Điều đó có thể dẫn tới những chỉ trích rằng cuộc cải tổ quân sự là "phi lý và sai lầm" và đây là diễn biến có thể gây bất lợi cho ông Zelensky.

Sau thông báo cách chức Zaluzhny, một số người qua đường ở trung tâm Kiev đã công khai đặt câu hỏi về động thái này và bày tỏ thái độ hoài nghi.

Oleksandr Kalinichev, một bác sĩ, cho biết: "Tổng thống có lẽ có cái nhìn rõ hơn về tình hình toàn cảnh nhưng tôi muốn nói rằng việc thay tướng giữa dòng là không nên".