Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City vừa thực hiện thành công ca phẫu thuật loại bỏ khối ung thư xương khổng lồ trên 20cm ở vị trí hiếm gặp và nguy hiểm. 

Theo GS.TS.BS. Trần Trung Dũng, Giám đốc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình và Y học Thể thao - Bệnh viện ĐKQT Vinmec Times City, thành công của ca bệnh mà y văn chưa từng ghi nhận có thể coi là một kỳ tích.

Thưa giáo sư, ca bệnh này có gì đặc biệt? 

Phải khẳng định là cả đời làm về xương, mỗi năm mổ cả trăm ca ung thư nhưng tôi chưa bao giờ gặp trường hợp nào như thế.

Bệnh nhân là một nam thanh niên mới 19 tuổi ở Hà Nội. Từ khoảng đầu năm nay, bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng như tê bì vùng xương chậu gây khó khăn trong vận động, dáng đi bất thường. Bệnh nhân đã đi khám tại nhiều nơi nhưng đều được chẩn đoán là chấn thương nhẹ phần mềm do chơi thể thao. Chỉ khi bệnh nhân tới Vinmec, các bác sĩ mới phát hiện một khối u khổng lồ ở vùng tiểu khung sàn chậu. 

Ngoài kích thước siêu lớn, trên 20cm, ở vị trí hiếm gặp, khối u còn lồi ra, giống như một bào thai trong ổ bụng nhưng thò một chân ra ngoài. Tra cứu y văn thế giới thì chưa từng có ca nào tương tự được ghi nhận. 

Lúc đó, khối u như tảng đá khổng lồ dính vào khung chậu đã bắt đầu gây biến chứng, chèn ép lên các cơ quan nội tạng. Nếu không sớm loại bỏ khối u, người bệnh có thể bị teo cơ chân trái, đe dọa trực tiếp tới tính mạng.

Khối u to như vậy thì tại sao suốt một thời gian dài bệnh nhân đi khám, các bác sĩ không phát hiện ra?

Đây là ca ung thư xương, nhưng bản chất là ung thư sụn. U xương có tính cản quang còn u sụn thì không. Vì thế, nó gần như "tàng hình" trên phim X-quang. Thứ hai, giải phẫu bệnh bước đầu xếp ca này vào nhóm ác tính thấp. Đó là lý do tại sao bệnh tiến triển trong thời gian dài, khoảng 3-4 năm, nhưng không có di căn. Khám lâm sàng cũng không sờ thấy vì u nằm sâu trong ổ bụng.

Ngoài ra, ung thư xương khá hiếm gặp, tại Việt Nam mỗi năm chỉ ghi nhận hơn 200 ca mắc mới, nên việc các bác sĩ bỏ sót là dễ hiểu. Còn với người chuyên về ung thư, chúng tôi đặt nghi vấn ngay. Khi có kết luận là u xương, cả bệnh nhân và gia đình đều rất sốc.

Với khối u hiểm như thế, đây có phải là một ca phẫu thuật rất thách thức, thưa giáo sư?

Chính xác. Với ung thư sụn thì điều trị phẫu thuật là "cửa sống" duy nhất bởi hóa chất không đáp ứng, xạ trị chỉ có tác dụng hỗ trợ sau mổ. Tuy nhiên, từ đầu, chúng tôi đã xác định đây là một ca vô cùng khó, tỷ lệ rủi ro rất cao.

Khối u khổng lồ được nuôi dưỡng bởi hệ thống mạch máu lớn và phức tạp. Xung quanh khối u là các bộ phận quan trọng như hệ tiêu hóa, tiết niệu, cột sống, khung chậu, mạch máu… Nếu không xác định rõ mối tương quan giữa khối u và các thành phần này thì trong quá trình phẫu thuật khối u có thể chảy máu dữ dội, không thể kiểm soát được. 

Một số báo cáo cho thấy, bệnh nhân có thể mất tới hơn 10 lít máu trong quá trình mổ. Khi đó, người bệnh có thể tử vong vì mất máu, vì biến chứng trước cả khi tử vong do ung thư. Chưa kể, do bệnh nhân còn rất trẻ, phẫu thuật cần phải tính toán bảo toàn chức năng sinh sản cho người bệnh.     

Vậy đội ngũ y bác sĩ Vinmec đã lên kế hoạch tác chiến như thế nào?

Trước những kẻ thù mạnh và nguy hiểm, đấu pháp hiệu quả nhất là đánh từ nhiều hướng, phân tán lực lượng của quân địch để tiêu diệt. Với khối u khổng lồ này cũng vậy, một chiến dịch tổng thể và bài bản đã được thiết lập. Toàn bộ "trận đánh", có sự tham gia của một lực lượng hùng hậu các chuyên khoa tại Vinmec, được chia làm 3 giai đoạn, với kế hoạch phối hợp, vào ra nhịp nhàng, ăn khớp.

Đầu tiên, trước phẫu thuật một ngày, các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh tiến hành nút các mạch máu lớn cung cấp cho khối u nhằm hạn chế tối đa lượng máu mất trong lúc mổ. Đây giống như việc cắt đường chi viện của kẻ thù trước trận đánh.

Tiếp đó, các bác sĩ tim mạch, tiêu hóa và tiết niệu nhập cuộc với một đường mổ ngang trên bụng, giống như các ca sinh mổ, cũng là để đảm bảo tính thẩm mỹ cho bệnh nhân. Ở giai đoạn này, nhiệm vụ của các bác sĩ là bóc tách, giải phóng các cơ quan như niệu quản, bàng quang, trực tràng… khỏi khối u. 

Một số báo cáo cho thấy, bệnh nhân có thể mất tới hơn 10 lít máu trong quá trình mổ. Khi đó, người bệnh có thể tử vong vì mất máu, vì biến chứng trước cả khi tử vong do ung thư. Chưa kể, do bệnh nhân còn rất trẻ, phẫu thuật cần phải tính toán bảo toàn chức năng sinh sản cho người bệnh.     

Giáo sư đánh giá chìa khóa thành công của ca mổ chưa từng có tiền lệ này là gì?

Trong ca mổ này, phối hợp đa chuyên khoa là yếu tố mấu chốt góp phần tạo nên kỳ tích. 

Ở Việt Nam hiện nay, do nhiều nguyên nhân mà phương pháp chẩn đoán và điều trị đa chuyên khoa sâu cho bệnh nhân ung thư còn chưa phổ biến. Trong khi đó, ở Vinmec đây là quy trình bắt buộc. Tất cả các bệnh nhân ung thư đều được hội chẩn với Hội đồng Ung thư Bệnh viện trước khi điều trị. 

Hội đồng có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài và các giáo sư, bác sĩ đầu ngành trong nước đến từ tất cả các chuyên khoa. Khi chưa qua hội đồng đa chuyên ngành thì chưa được điều trị. Đó là cách tiếp cận điều trị ung thư theo tiêu chuẩn quốc tế.

Ca mổ kỳ tích vừa rồi thành công có sự đóng góp không nhỏ của công nghệ in 3D. Cụ thể, vai trò của in 3D ra sao?

In 3D có thể xem là vũ khí quyết định trong chiến thắng của "trận đánh" này. Do khối u có kích thước khổng lồ và ở vị trí phức tạp, hình dung thông qua các hình ảnh chụp cắt lớp hay siêu âm là khá mơ hồ. Còn khi khối u được in 3D theo đúng nguyên mẫu với tỷ lệ 1:1, các phẫu thuật viên đã có được cái nhìn trực quan toàn bộ chân dung cùng cách "bày binh bố trận" của khối u, từ đó lên được kế hoạch tác chiến đánh đâu trúng đó, hạn chế thiệt hại.  

Trên thế giới, hiện chỉ có một vài trung tâm lớn áp dụng công nghệ in 3D tạo mô hình bệnh như thật để bác sĩ nghiên cứu trước ca mổ phức tạp. Ở Việt Nam, Vinmec là cơ sở đầu tiên và duy nhất ở thời điểm này. 

Hiện nay, các ca phẫu thuật về xương, khớp hay ung thư tại Vinmec 100% đều thực hiện quy trình như vậy: một lần mổ ảo trên phần mềm và một lần mổ thực nghiệm trên mô hình, sau khi thấy chắc chắn thì mới mổ chính thức trên người bệnh.

Trước đây, khi chưa có công nghệ đột phá này, bác sĩ chỉ dựa vào phim chụp và kinh nghiệm nên có không ít ca mổ ra mới biết khối u của bệnh nhân thế nào. Sự bị động đó dẫn tới nhiều tình huống mổ ra rồi phải khâu lại vì không thể can thiệp gì. 

Công nghệ in 3D có phải đang góp phần tạo nên một "cuộc cách mạng" trong phẫu thuật?

Nói đúng hơn, in 3D là một trong những chìa khóa để mở cánh cửa của y học chính xác. Với y học chính xác, các phương án phẫu thuật đòi hỏi phải được cá thể hóa thay vì áp dụng kinh nghiệm, công thức chung cho tất cả người bệnh. Đây đang là xu hướng của thế giới và Vinmec đang đi đúng với xu hướng này. Ngoài ra, y học chính xác giúp bệnh nhân cùng gia đình được tham gia vào quá trình điều trị và ra quyết định. Như với ca mổ u xương của bệnh nhân 19 tuổi, cả bệnh nhân và gia đình đều hiểu rõ u nằm ở đâu, mức độ trầm trọng đến đâu, tại sao phải mổ, khi mổ sẽ như thế nào… 

Vinmec may mắn khi có sự hậu thuẫn của Vingroup, có sự đồng hành của trường Đại học VinUni và được đầu tư những trang thiết bị hiện đại tương tự các labo hàng đầu về in 3D trên toàn cầu. Nhờ đó, có thể khẳng định trình độ của Vinmec đang ngang tầm so với khu vực và thế giới. 

Quay trở lại với ca phẫu thuật, theo giáo sư, thách thức lớn nhất mà các y bác sĩ Vinmec đã vượt qua là gì?  

Đó là sự tự tin, dám làm và quyết tâm làm. Khi tiếp nhận bệnh nhân, chúng tôi đã hội chẩn với một số bác sĩ bên ngoài nhưng tất cả đều lắc đầu không mổ được. 

Sự tự tin đó có được là nhờ sự phối hợp nhiều chuyên khoa và đặc biệt là công nghệ 3D. Vinmec hiện có các chuyên khoa sâu về ngoại khoa như: tim mạch, tiêu hóa, tiết niệu, chấn thương chỉnh hình, gây mê giảm đau, hồi sức... Nếu chỉ các chuyên gia về ung thư xương quyết tâm làm thì không đủ và cũng không thể. Thành công lần này là của cả hệ thống y tế Vinmec. 

Thiết kế: Tuấn Huy

Nội dung: Trường Thịnh