Xử lý thế nào với khối tài sản của bà Trương Mỹ Lan trong đại án?

Hôm nay (11/4), HĐXX sẽ đưa ra phán quyết đối với bà Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 bị cáo trong vụ án.

Một tháng xét xử vừa qua, lời khai của các bị cáo tại tòa; tranh tụng của VKS, luật sư, bị cáo, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đã làm rõ bản chất vụ án. Nhiều vấn đề còn tranh cãi về tội danh, thiệt hại, nghĩa vụ dân sự sẽ được tòa nhận định khi tuyên án.

Căn cứ quy buộc tội danh bà Trương Mỹ Lan

Cáo trạng cáo buộc bà Trương Mỹ Lan đã thao túng toàn bộ SCB để huy động tiền gửi của người dân rồi cho "hệ sinh thái" Vạn Thịnh Phát vay. Số tiền được giải ngân sau đó sẽ được bị cáo sử dụng vào mục đích riêng và các hoạt động của tập đoàn.

Trong hơn 10 năm, bà Lan và Vạn Thịnh Phát đã được SCB "bơm" hơn 1,06 triệu tỷ đồng, với số dư nợ còn lại là 677.000 tỷ đồng, và đều là nợ không thể thu hồi. Bà chủ Vạn Thịnh Phát bị cáo buộc chiếm đoạt của SCB 304.000 tỷ đồng.

VKS cho rằng cần có hình phạt nghiêm trị, loại bỏ bị cáo Trương Mỹ Lan ra khỏi đời sống xã hội, đề nghị HĐXX tuyên mức án chung là tử hình cho 3 tội danh Tham ô tài sản; Đưa hối lộ; Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Các luật sư bào chữa cho bà Trương Mỹ Lan cho rằng mức án mà VKS đề nghị quá nghiêm khắc và còn cho rằng bà Lan không phạm tội Tham ô tài sản. Theo các luật sư, hồ sơ thể hiện bà Trương Mỹ Lan "không phải là người quản lý, điều hành hoạt động của SCB". Vì vậy, bị cáo không phải là người có chức vụ, quyền hạn để là chủ thể của tội Tham ô. 

Suốt quá trình xét hỏi và tranh tụng, bị cáo Trương Mỹ Lan phủ nhận cáo buộc nắm 85-91% cổ phần tại SCB. "Bị cáo và gia đình nắm dưới 15%, 30% là cổ đông nước ngoài, khoảng 30% là nhờ bạn bè đứng tên giùm. Chưa bao giờ tôi xác nhận cổ phần tôi tại SCB là 91%. Bản tự khai có phần đúng, phần chưa chính xác", Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát khai.

HĐXX dẫn chứng lời khai của các bị cáo nắm giữ cổ phần tại SCB đều xác nhận phần lớn cổ phần đứng tên bà Trương Mỹ Lan. Nữ bị cáo giải thích thời điểm hợp nhất 3 ngân hàng, những người đó chỉ biết bị cáo đưa tài sản vào giúp SCB chứ không rõ bản chất.

Về các khoản vay bà Lan bị cáo buộc chiếm đoạt, luật sư phân tích, thực tế, bà Lan đã cho SCB mượn tài sản của gia đình và bạn bè để tái cơ cấu SCB. Bà Lan là người bảo lãnh vì phải giữ uy tín nên đã phải tìm mọi cách trả thay cho SCB. Do đó, khoản tiền hơn 108.000 tỷ đồng và 14,7 triệu USD mà tài xế vận chuyển từ SCB về tòa nhà 127 Pasteur "thực chất là tiền của bà Lan rút ra để thay SCB trả nợ".

Trong phần luận tội, cơ quan công tố đánh giá trong vụ án này, bị cáo Trương Mỹ Lan đóng vai trò chủ mưu, cầm đầu, chỉ đạo các bị cáo khác thực hiện chuỗi hành vi phạm tội. Bị cáo phạm tội nhiều lần, tội danh đặc biệt nghiêm trọng, thực hiện chuỗi hành vi phạm tội trong thời gian dài, gây thiệt hại số tiền đặc biệt lớn, phạm tội 2 lần trở lên, dùng thủ đoạn tinh vi để phạm tội. Trong quá trình điều tra và tại tòa, bị cáo không tỏ ra ăn năn hối cải mà quanh co, đổ lỗi cho nhân viên dưới quyền.

Mục đích đưa và nhận hối lộ 5,2 triệu USD?

Theo cáo trạng, bà Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, Ngân hàng Nhà nước) với tư cách Trưởng đoàn thanh tra đã nhiều lần gặp gỡ bà Trương Mỹ Lan, lãnh đạo SCB mà cụ thể là Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng giám đốc SCB) để nhận 5,2 triệu USD.

Tại tòa, bị cáo Nhàn khai không quen biết bà Trương Mỹ Lan, gặp theo đề nghị của Võ Tấn Hoàng Văn mong muốn bà Lan bán bớt tài sản, trả nợ cho ngân hàng. Về câu hỏi khi ban hành kết luận thanh tra, bàn bạc với Chủ tịch Vạn Thịnh Phát bao nhiêu lần, bị cáo Nhàn trả lời gặp 2 lần, nhưng không hề trao đổi với bà Lan là không đưa SCB vào kiểm soát đặc biệt.

Bị cáo Trương Mỹ Lan cũng khai không quen bà Nhàn, gặp theo đề nghị của Võ Tấn Hoàng Văn, Đinh Văn Thành (Cựu Chủ tịch HĐQT SCB, đã bỏ trốn). Lý do cuộc gặp theo bà Lan là để nói Nhàn thanh tra ra kết luận sớm để nhà đầu tư nước ngoài còn vào. 

Quá trình tranh luận, VKS lập luận lời khai của Văn phù hợp lời khai bị cáo Nhàn, phù hợp lời khai của nhân chứng. Đó là Văn có 4 lần đưa tiền, Nhàn nhận tiền của Văn nhiều lần. Những lần nhận tiền diễn ra trong suốt quá trình thanh tra.

Lần đầu đưa tiền là sau 2 lần gặp gỡ bà Lan để tháo gỡ khó khăn, Chủ tịch Vạn Thịnh Phát nhờ Nhàn giúp SCB. Lần cuối nhận tiền sau 10 ngày từ khi ban hành kết luận thanh tra.

"Văn mang tiền đến đều trực tiếp nói, trao đổi qua điện thoại với bị cáo, nói tiền chị Lan cảm ơn chị đã giúp đỡ, hỗ trợ SCB. Bị cáo không có ý định trả lại tiền. Bởi nếu bị cáo có ý định trả lại tiền thì lần đầu khi nhận 200.000 USD, bị cáo đã phải trả lại ngay", VKS lập luận.

Theo cơ quan công tố, nếu Văn không nhận lại tiền, bị cáo Nhàn có thể có nhiều cách để từ chối. Tuy nhiên sau lần thứ 1 nhận tiền ở trụ sở, bị cáo chấp nhận gặp Văn tại nhà riêng của mình, lần thứ 3 cũng như vậy.

"Bị cáo Nhàn không có nhà nhưng vẫn cho Văn lên nhà, cho mật khẩu, thể hiện cho Văn tùy nghi vào nhà. Sau mỗi lần đưa tiền, Văn đều thông báo tiền của bà Lan đưa. Lần thứ 4, sau khi ban hành kết quả thanh tra, bị cáo đã nhận đủ 5,2 triệu USD", VKS nêu.

Từ đây, VKS đánh giá thái độ quanh co của bị cáo Nhàn, đề nghị HĐXX xem xét tình tiết thái độ không thành khẩn của bị cáo.

Tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ cho các bị cáo

Trong phần tranh luận bổ sung ngày 3/4, VKS đã đề nghị HĐXX giảm nhẹ hình phạt cho 22 bị cáo.

VKS đánh giá quá trình tranh luận đã làm sáng tỏ vụ án một cách khách quan, toàn diện. Xuyên suốt quá trình xét xử, các bị cáo ăn năn hối cải, tích cực nộp tiền khắc phục hậu quả. Tổng tiền khắc phục thêm từ lúc xét xử tính đến ngày 3/4 là hơn 73 tỷ đồng. Nhiều luật sư bào chữa bổ sung thêm tình tiết giảm nhẹ cho một số bị cáo.

Cơ quan công tố cho rằng có nhiều bị cáo khác cũng cung cấp tình tiết giảm nhẹ, song, VKS ghi nhận, đánh giá, đối chiếu hành vi, mức độ phạm tội. VKS chỉ đề nghị giảm nhẹ cho 22/86 bị cáo, những người còn lại mặc dù có tình tiết giảm nhẹ mới, nhưng hình phạt đã đề nghị vào ngày 19/3 đã phù hợp nên VKS không tiếp tục giảm, tùy vào phán quyết của HĐXX.

Song, luật sư bào chữa và các bị cáo mong HĐXX xem xét lại mức hình phạt VKS đã đề nghị, nhiều người cho rằng mức án quá nặng.

Quá trình xét xử tại phiên tòa, ngoại trừ bị cáo Trương Mỹ Lan và 5 người bỏ trốn, các bị cáo còn lại được ghi nhận thành khẩn khai báo, thừa nhận hành vi phạm tội của mình, ăn năn hối cải, tích cực hợp tác với cơ quan điều tra để làm rõ vụ án, tác động người thân khắc phục hậu quả thiệt hại. Một số bị cáo cho rằng đã khắc phục dư thiệt hại gây ra.

Nhiều bị cáo có nhiều thành tích trong công tác, nhiều bằng khen, huân chương, đóng góp cho hoạt động xã hội được ghi nhận... Họ mong mỏi được HĐXX khoan hồng để sớm trở về với gia đình, làm lại cuộc đời.

Bồi thường thiệt hại và xử lý khối tài sản của bà Lan thế nào?

VKS đề nghị bà Trương Mỹ Lan phải bồi thường cho Ngân hàng SCB 677.000 tỷ đồng thiệt hại và lãi phát sinh. Về điều này, luật sư bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho SCB đề nghị HĐXX xác định bà Lan và các bị cáo phải bồi thường cho ngân hàng số tiền thiệt hại tính đến ngày 5/3 (xử sơ thẩm) là hơn 760.000 tỷ đồng (hơn 482.000 tỷ nợ gốc, 277.830 tỷ lãi) và lãi phát sinh cho đến khi nào SCB thực nhận được tiền.

Luật sư cũng đề nghị tòa cho phía SCB toàn quyền khai thác, sử dụng quản lý đối với 1.166 tài sản đảm bảo cho gần 1.300 khoản vay của nhóm bà Lan và "hệ sinh thái" Vạn Thịnh Phát. Quá trình xét xử, nhiều bị cáo đã nộp tiền khắc phục hậu quả của vụ án, đề nghị tòa giao số tiền này cho SCB định đoạt; kiến nghị cơ quan chức năng tiếp tục truy tìm các tài sản có liên quan tới hành vi phạm tội của bà Lan và đồng phạm để khắc phục hậu quả vụ án.

Đối với 1.000 tỷ đồng ông Nguyễn Cao Trí chiếm đoạt của bà Lan và 5,2 triệu USD bị cáo Đỗ Thị Nhàn nhận hối lộ, luật sư cho rằng đây là tiền có nguồn gốc từ SCB và do hành vi phạm tội của người khác chiếm đoạt chứ không phải tiền riêng của bà Lan. Do đó, phía SCB đề nghị HĐXX tuyên thu hồi nhưng không sung công quỹ Nhà nước.

Quá trình điều tra, truy tố, xét xử, khối tài sản khổng lồ của bà Trương Mỹ Lan đã được tiết lộ. Bà Lan mong muốn đem hết tài sản của mình để khắc phục thiệt hại của vụ án. Đồng thời, bà bày tỏ tha thiết đề nghị HĐXX hỗ trợ giúp thu hồi nợ từ những cá nhân bên ngoài để hỗ trợ hoàn thành nghĩa vụ dân sự trong vụ án.

Khi luận tội, VKS nhận định nhà chức trách đã kê biên hàng nghìn tài sản của bị cáo Trương Mỹ Lan, Trương Huệ Vân nên đề nghị HĐXX tiếp tục kê biên để đảm bảo nghĩa vụ thi hành án.

Cơ quan công tố cũng đề nghị tịch thu toàn bộ số tiền các bị cáo hưởng lợi, tự nguyện khắc phục thiệt hại trừ vào nghĩa vụ của bị cáo Trương Mỹ Lan.

Ngoài ra, đối với các mã tài sản đang thế chấp tại SCB, đại diện VKS đề nghị giao cho nhà băng này xử lý theo quy định pháp luật.