(Dân trí) - Bất cứ ai trong chúng ta cũng từng cảm thấy tự ti và sợ bị đánh giá. Đừng cố gắng trở thành người khác để nhận được sự công nhận mà đánh mất chính mình.

Gen Z được coi là một thế hệ tự tin nhưng cũng bởi định kiến đó mà vô tình tạo thành một áp lực chung. Nhiều bạn trẻ bởi cảm thấy tự ti về ngoại hình, năng lực mà trở nên rụt rè, không hòa hợp được với môi trường xung quanh, nếu có cũng sẽ tạo ra căn bệnh mang tên cả nể.

Đó là khi bạn đồng ý với mọi yêu cầu của mọi người vì sợ rằng họ sẽ không hài lòng với mình, bạn nghĩ rằng bản thân không đủ tài giỏi và có nhan sắc để thu hút cái nhìn người khác.

Nguyên nhân của sự suy giảm lòng tự trọng là những niềm tin và quan điểm sai lệch mà bạn có về bản thân. Không ai được sinh ra với những niềm tin như thế này - chúng phát triển là kết quả của những trải nghiệm bạn có trong suốt cuộc đời.

Cách người khác đối xử với bạn, đặc biệt là khi bạn đang lớn, có thể ảnh hưởng rất nhiều đến cách bạn nhìn nhận bản thân.

Bạn Nguyễn Thu Trang (19 tuổi, Hoàng Mai, Hà Nội) tâm sự: "Sự thiếu tự tin của mình ngày càng ảnh hưởng tới sự phát triển trong các mối quan hệ. Có lẽ việc này đã xuất phát từ thời còn học phổ thông nhưng lên đại học mới bắt đầu rõ ràng hơn.

Lớp đại học của mình có rất nhiều bạn xinh và học giỏi, tưởng không thể làm quen một ai nhưng mình cũng đã chơi được với một nhóm bạn. Nhưng sau khi thân thiết hơn với những cô gái đó thì mình càng ngày càng cảm thấy mặc cảm hơn.

Mình thích mặc đồ thoải mái và lịch sự khi đi học như quần bò áo phông, nhưng trong mắt họ đó lại là luộm thuộm và không biết cách ăn mặc.

Để chiều theo suy nghĩ của bạn bè, mình đành thay đổi bằng cách mặc những bộ quần áo bó sát đến trường. Nghe tuy có vẻ đơn giản chỉ là đổi phong cách thời trang thôi nhưng với mình đó lại là một cực hình. Bởi thân hình không gầy nên mặc như vậy vô cùng khó chịu, thậm chí mình còn không dám thở mạnh khi ngồi".

Nhiều người có thể cảm thấy sợ cô đơn, sợ bị bỏ rơi..., nhưng có lẽ nỗi sợ vô hình lớn nhất chính là sợ bị người khác phán xét, đánh giá. Đặc biệt Gen Z là thế hệ đang trong quá trình phát triển tính cách. Nỗi sợ này có thể sẽ trở thành vật cản lớn trên con đường sự nghiệp của các bạn trẻ.

Họ không dám phát biểu trong lớp, không dám nêu lên ý kiến của mình trong các cuộc thảo luận, không dám nói ra cảm xúc thật sự trong lòng, không dám đòi hỏi người khác tôn trọng mình và nhất là không dám từ chối bất kỳ ai.

Chính từ những suy nghĩ này mà đôi khi người trẻ sẽ bỏ lỡ những cơ hội quý báu trong cuộc sống.

ThS. BS Nguyễn Minh Quyết, khoa Tâm thần - Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: "Ở lứa tuổi vị thành niên khi có sự thay đổi về thể chất, nhiều bạn bị miệt thị về ngoại hình dẫn đến mất tự tin, lo lắng về cơ thể mình. Có một bộ phận bạn trẻ nhận thức rõ yếu điểm của mình, làm gia tăng sự tự ti của bản thân từ đó dẫn đến giảm sự đấu tranh trong công việc và các mối quan hệ".

Thu Trang kể: "Có lẽ bởi biết mình tự ti về ngoại hình nên các bạn nữ kia càng thường xuyên trêu mình nhiều hơn. Nhưng dần dần từ trêu đùa đã trở thành "body shaming" (miệt thị ngoại hình).

Họ luôn miệng chê mình béo dù mình đã mặc phong cách họ thích.

Thậm chí, khi mệt mỏi mình cũng không dám gục mặt xuống bàn vì sợ lộ mỡ bụng. Ngồi khom lưng thôi họ cũng sẽ cười và nói: "Chắc con này bị gù".

Họ dùng những từ ngữ thiếu tôn trọng, so sánh nụ cười của mình ngờ nghệch giống động vật: "Sao không có gì mà vẫn cười, mày bị nhạt à, con này toàn nói linh tinh...". Khi nghe những lời này, mình chỉ biết im lặng. Dần dần những câu nói đó trở nên ám ảnh, mình không muốn nói chuyện với mọi người nữa, chỉ muốn thoát ra khỏi môi trường đó càng sớm càng tốt".

Không chỉ Trang mà còn nhiều bạn trẻ khác đã trải qua việc bắt nạt vì tự ti.

"Tôi đã gặp một cô bé vì bị chê là "đùi to" nên đã kiêng ăn, tăng cường tập thể dục và cân nặng giảm từ 60kg xuống còn 36kg trong 4 tháng. Điều đó làm ảnh hưởng đến chất lượng sống, học tập và các mối quan hệ của bạn trẻ đó.

Một trường hợp khác, một bạn trẻ bị bắt nạt học đường, nảy sinh tâm lý tự trách, cảm thấy bản thân kém cỏi, nhưng không dám kể câu chuyện của mình cho bố mẹ và thầy cô vì bị đe dọa. Từ đó dẫn đến các hành vi tự hủy hoại, khiến bạn phải đi thăm khám và điều trị", bác sĩ Minh Quyết chia sẻ với PV Dân trí.

Theo một giảng viên bộ môn Tâm thần đang công tác tại Đại học Y Hà Nội cho biết, việc con người thuộc về một "nhóm" hoặc một "bộ lạc" vô cùng quan trọng - đó là một trong những nhu cầu sinh tồn của chúng ta. Khác biệt hoặc "kỳ quặc", đặc biệt là ở tuổi vị thành niên khi một người đang hình thành bản ngã của mình có thể ảnh hưởng đến sự tự tin của họ.

Giảng viên này cho rằng, khi cứ mãi chìm đắm trong sự mặc cảm, chúng ta ít nhiều cũng sẽ sinh ra hoài nghi: "Mình thật sự là kẻ bất tài? Phải chăng tất cả những điều mọi người nói đều là đúng? Chúng ta sẽ dần mặc định nó như một sự thật hiển nhiên mà không có tư cách đáp trả, đành nghe theo mọi yêu cầu".

Cựu Đệ nhất phu nhân Mỹ Eleanor Roosevelt từng nói rằng: "No one can make you feel inferior without your consent", (Tạm dịch: Không một ai có thể làm cho bạn cảm thấy mình thấp kém nếu không có sự đồng ý của bạn).

"Làm thế nào để được sống đúng với bản thân mình và làm chủ cuộc sống? Mình tin chắc chắn rằng để làm được điều đó bạn cần biết giá trí của bản thân ở đâu. Chỉ khi bạn hiểu rõ bạn mới đủ mạnh mẽ và có chính kiến để không bị lời nói người khác chi phối.

Cá nhân mình trước đây cũng đã từng rất tự ti, thường xuyên bị lời nói người khác làm ảnh hưởng cảm xúc. Nhưng tất cả đã thay đổi từ khi mình biết yêu bản thân, dành thời gian để học hỏi, đầu tư cả về tâm hồn lẫn ngoại hình.

Tất cả chúng ta đều xứng đáng với những điều tốt nhất bởi vậy hãy thật tự tin, vì bạn chính là duy nhất trên thế gian này!", bạn Khánh Linh (sinh viên đại học Ngoại Thương) chia sẻ bí quyết làm chủ cuộc sống của mình.

Cũng theo ThS. BS Minh Quyết, để gia tăng sự tự tin người trẻ cần luôn tự nhủ giá trị của bản thân, rèn luyện sức khỏe thể chất và tinh thần thật tốt để đương đầu với mọi stress (áp lực), không so sánh bản thân với người khác, luôn ghi nhận những thành tích của mình dù là nhỏ nhất và tham gia các khóa học kỹ năng để làm tăng thêm sự hiểu biết của chính mình.

Đồng thời, theo bác sĩ, cần loại bỏ những niềm tin tiêu cực về giá trị bản thân được hình thành thông qua cách được đối xử, biến sự tự tin trở thành "niềm tin cốt lõi". Thông qua các niềm tin này, những quy luật được chúng ta đặt ra để định hướng cuộc sống.

Mỗi người sinh ra là một cá thể riêng biệt, mang một cá tính, màu sắc khác nhau, không ai giống ai và cũng không có ai sống để làm bản sao của người khác.

Ta không được chọn nơi mình sinh ra, nhưng ta được chọn cách mình sẽ sống. Bởi vậy hãy luôn là chính mình, chỉ có bạn mới là người mang lại hạnh phúc thật sự cho bản thân.

|Nội dung: Dương Ngân

|Thiết kế: Đỗ Diệp