Bị hành hung, nằm viện hạng sang: Có được bồi thường toàn bộ chi phí?

Thời gian qua, hàng loạt vụ việc hành hung, cố ý gây thương tích như vụ việc nam shipper bị tài xế Lexus hành hung tại Hà Nội, nam sinh bị đánh gãy mũi tại Nghệ An hay tài xế xe bán tải bị 2 người hành hung tại Nam Định... trở thành chủ đề nóng, gây nhức nhối và nhận được sự theo dõi, quan tâm của đông đảo người dân. Ngoài trách nhiệm hình sự của người thực hiện hành vi phạm tội, vấn đề bồi thường dân sự cũng là rất được quan tâm. 

Sau khi sự việc xảy ra, trên một số nền tảng mạng xã hội, nhiều tài khoản bình luận "khuyên" bị hại nên chọn các viện quốc tế hoặc khoa dịch vụ chất lượng cao tại các bệnh viện lớn để nằm điều trị. Chi phí khám và điều trị sau đó sẽ yêu cầu người hành hung hoặc gia đình họ phải chi trả hoàn toàn.

Từ "lời khuyên" đó, nhiều người đặt câu hỏi về việc nếu bị hại chủ động điều trị, chăm sóc sức khỏe tại các cơ sở y tế cao cấp với chi phí khám chữa bệnh đắt tiền, họ có được bồi thường toàn bộ đối với khoản tiền trên hay không? 

Luật sư Trương Văn Tuấn (Trưởng Văn phòng luật sư Gia Đình, Đoàn Luật sư TPHCM) cho biết theo Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015, mức bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm: Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, giảm sút của người bị thiệt hại; Thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút của người bị thiệt hại; Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại; Thiệt hại khác do luật quy định.

Còn theo Nghị quyết số 02/2022/NQ-HĐTP ngày 06/9/2022 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao, khái niệm "chi phí hợp lý" cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe của người bị thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm những khoản sau: Chi phí khám chữa bệnh theo quy định của pháp luật về khám chữa bệnh cho người bị thiệt hại; Thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đến cơ sở khám chữa bệnh và trở về nơi ở; Chi phí bồi dưỡng sức khỏe cho người bị thiệt hại tương đương 1 ngày lương tối thiểu vùng tại cơ sở khám chữa bệnh cho 1 ngày khám chữa bệnh theo số ngày trong hồ sơ bệnh án; Chi phí phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, giảm sút của người bị thiệt hại.

Về mức tính giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, theo Điều 110 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh bao gồm: Giá thành toàn bộ của dịch vụ khám chữa bệnh; Tích lũy hoặc lợi nhuận dự kiến (nếu có) và Các nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật. 

Trong đó, giá thành toàn bộ của dịch vụ khám chữa bệnh bao gồm các loại chi phí theo khoản 2 Điều này như Chi phí nhân công; Chi phí trực tiếp (thuốc, hóa chất, máu, chế phẩm máu, nguyên vật liệu, dụng cụ y tế...); Chi phí khấu hao thiết bị y tế, tài sản cố định và Chi phí quản lý (Duy tu, bảo dưỡng thiết bị, bảo vệ môi trường, kiểm soát nhiễm khuẩn, đào tạo, nghiên cứu khoa học...). 

Còn theo Điều 119 Nghị định số 96/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh bao gồm: giá khám bệnh, giá ngày giường điều trị và giá dịch vụ kỹ thuật trong khám bệnh, chữa bệnh. 

Căn cứ các quy định trên, có thể thấy bồi thường thiệt hại về sức khỏe trong phạm vi lỗi của mình gây ra là nghĩa vụ bắt buộc của người hành hung, gây thương tích cho người khác. Trong các khoản bồi thường, chi phí cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, giảm sút của người bị thiệt hại phải là chi phí hợp lý. 

Trong đó, "chi phí hợp lý" sẽ bao gồm các khoản như tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu và trở về nơi ở; tiền thuốc và các thiết bị y tế; chi phí chiếu, chụp X-quang, chụp cắt lớp, siêu âm, xét nghiệm, phẫu thuật, truyền máu, vật lý trị liệu... theo chỉ định của bác sĩ; tiền viện phí; tiền mua thuốc bổ, tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại theo chỉ định của bác sĩ.

Để có căn cứ xác định những khoản trên, vấn đề mấu chốt là cần căn cứ hồ sơ bệnh án, chẩn đoán, chỉ định của bác sĩ. Đồng thời, người bị thiệt hại cần lưu giữ toàn bộ hóa đơn, chứng từ hợp lệ của bệnh viện, cơ sở y tế về việc điều trị, mua sắm thuốc men, trang thiết bị y tế theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc yêu cầu của bệnh viện, cơ quan trực tiếp điều trị cho bệnh nhân. 

Đối với các khoản chi phí khác có thể phát sinh như chi phí nằm viện thêm ngoài số ngày điều trị, sử dụng các dịch vụ thêm của bệnh viện hoặc chi phí cho các loại thuốc bổ trợ không nằm trong hồ sơ bệnh án hay chỉ định của bác sĩ, đây không được coi là chi phí "hợp lý" và có thể không được đưa vào để tính mức bồi thường. 

Ngoài ra, pháp luật không có quy định về việc bắt buộc người bị hại chỉ được tính mức bồi thường theo mức giá dịch vụ khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế công, chất lượng phổ thông. Bởi vậy, trường hợp người bị hại nằm tại các bệnh viện, cơ sở y tế có giá thành đắt đỏ, họ có quyền yêu cầu người phạm tội bồi thường đối với các chi phí khám chữa bệnh mình bỏ ra và trong phạm vi hồ sơ bệnh án, chẩn đoán, hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ điều trị. 

Hòa giải hay xét xử?

Cũng theo dõi diễn biến sự việc thời gian qua, luật sư Trần Hoàng Linh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhìn nhận theo các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, chưa có quy định về việc bắt buộc bị hại phải điều trị tại cơ sở y tế công có mức giá phổ thông.

Ngoài ra, theo Điều 110 Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 và Điều 119 Nghị định số 96/2023/NĐ-CP quy định về cách xác định mức giá khám chữa bệnh, việc xác định chi phí khám chữa bệnh chỉ dựa trên các yếu tố như giá khám bệnh, ngày giường bệnh hay chi phí điều trị... mà không có quy định về mức giá tiêu chuẩn áp dụng cho người bệnh. Do đó, trong phạm vi hồ sơ bệnh án và chỉ định của bác sĩ, người bị thiệt hại có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại trên cơ sở chi phí khám chữa bệnh tại cơ sở y tế mà họ điều trị. 

Về việc đàm phán, hòa giải và nhận bồi thường, luật sư nhìn nhận trong các vụ án Cố ý gây thương tích thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, cơ quan chức năng sẽ chủ động tổ chức để các bên có thể hòa giải. Trong trường hợp hòa giải và thống nhất về mức bồi thường, đồng thời phía người phạm tội thiện chí, chủ động khắc phục hậu quả, bị hại có thể ngay lập tức nhận được số tiền bồi thường theo yêu cầu. 

Ngược lại, trong trường hợp các bên không thể thống nhất hòa giải và bị hại yêu cầu cơ quan tiến hành tố tụng tiếp tục giải quyết, thực tế cho thấy mức bồi thường có thể không đạt được như kỳ vọng của phía bị hại. Đồng thời, trong trường hợp người phạm tội chống chế, không chủ động khắc phục hậu quả, bị hại sẽ cần chờ tới khi bản án có hiệu lực pháp luật, tức qua giai đoạn sơ thẩm và phúc thẩm, mới có thể yêu cầu cơ quan thi hành án áp dụng các biện pháp cưỡng chế, yêu cầu người phạm tội thực hiện nghĩa vụ bồi thường.

Khi đó, phía bị thiệt hại sẽ phải chờ đợi một khoảng thời gian để có thể được bồi hoàn số tiền điều trị ban đầu mà mình đã bỏ ra. 

Bởi vậy, trong quá trình giải quyết vụ việc, các bên cần phải tỉnh táo, thượng tôn pháp luật song cũng cần thể hiện sự thiện chí, phối hợp giải quyết để có thể đạt được hiệu quả tối ưu, hạn chế lắng nghe những ý kiến xúi giục, kích động từ bên ngoài để khiến sự việc trở nên phức tạp, khó giải quyết.