"Xả lũ gây chết người phải coi đó là tội hình sự"

Chiều 4/12, thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030.

Bảo đảm an ninh, quốc phòng và cơ chế kiểm soát chặt chẽ

Tại Điều 16 về cơ chế mua bán điện trực tiếp trong dự thảo nghị quyết, Chính phủ đề xuất giá mua bán điện thông qua cơ chế mua bán điện trực tiếp do bên bán điện và bên mua điện đàm phán, thỏa thuận.

Chính phủ đề xuất mở rộng đối tượng được trực tiếp tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp cho các đơn vị bán lẻ điện tại khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định cụ thể quy mô khách hàng sử dụng điện lớn tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện kết nối riêng; cơ chế mua bán điện trực tiếp thông qua lưới điện quốc gia.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát, cân nhắc thận trọng, giải trình về việc đề xuất một số cơ chế, chính sách để bảo đảm tính phù hợp, khả thi và cơ chế kiểm soát để tránh các rủi ro phát sinh trong quá trình triển khai thực hiện.

Về giá điện khi đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án đầu tư kinh doanh điện lực là giá hợp đồng mua bán điện và cao hơn khung giá tại năm đấu thầu, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ giải trình, làm rõ nội dung quy định khác với quy định của Luật Điện lực hiện hành, các tác động, rủi ro có thể phát sinh và giải pháp kiểm soát.

Theo cơ quan thẩm tra, các dự án điện lực thường gắn liền với an ninh, quốc phòng; cơ chế, chính sách đặc thù nhằm tạo sự thông thoáng, thúc đẩy phát triển cần đi đôi với yêu cầu về an toàn, an ninh, quốc phòng, an ninh năng lượng và các giải pháp "hậu kiểm" để tránh việc lợi dụng chính sách.

Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị cần rà soát để quy định trong nghị quyết bảo đảm an ninh, quốc phòng và cơ chế kiểm soát chặt chẽ.

Có nên phát triển thủy điện nhỏ?

Phát biểu thảo luận tại tổ về dự thảo nghị quyết này, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) bày tỏ băn khoăn và đặt câu hỏi vì sao dự thảo nghị quyết về năng lượng mà lại không đề cập đến thủy điện nhỏ? Ông Trí cho rằng thủy điện nhỏ đang là vấn đề rất bức xúc hiện nay.

Theo đại biểu, thủy điện nhỏ tập trung nhiều ở miền Trung, các khu vực khác chỉ rải rác. Thực tế cho thấy lâu nay chúng ta chỉ quan tâm cấp phép để khai thác công suất thủy điện, nhưng ít quan tâm đầy đủ đến chức năng thủy lợi, điều tiết, tích nước để cản lũ, phục vụ mùa màng.

Ông Trí nêu thực tế có trường hợp đơn vị thủy điện xả lũ gây thiệt hại nghiêm trọng cho người dân khu vực hạ du. "Cần phải có quy định để nếu xảy ra trường hợp người dân bị thiệt hại do xả lũ thì phải bồi thường và nếu gây thiệt hại về tính mạng con người do xả lũ thì phải coi đó là tội hình sự, phải bị xét xử nghiêm minh", đại biểu Trí nêu ý kiến.

Ông Trí cũng đề nghị cần rà soát lại toàn bộ các dự án thủy điện nhỏ và xem xét lại những nguy cơ, những tác hại để có các biện pháp phòng ngừa. "Cần xem xét lại có nên làm thủy điện nhỏ nữa hay không?", ông Trí đặt câu hỏi và cho rằng Việt Nam không nên tiếp tục phát triển thủy điện nhỏ.

Theo ông Trí, đã làm thủy điện thì nên làm thủy điện lớn. Đồng thời, cần ưu tiên phát triển các nguồn năng lượng thay thế phù hợp hơn với điều kiện nước ta như điện gió và điện mặt trời, đây là những nguồn năng lượng tiềm năng lớn và ít tác động đến an ninh nguồn nước, môi trường và cộng đồng...