Công an có quyền "giữ người khẩn cấp" tối đa 45 ngày để dẫn độ

Sáng 26/11, Quốc hội biểu quyết thông qua 4 luật gồm: Luật Dẫn độ, Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Luật Tương trợ tư pháp về dân sự và Luật Tương trợ tư pháp về hình sự.

Bốn luật vừa được Quốc hội thông qua đều có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Luật Dẫn độ được thông qua với 426/430 đại biểu Quốc hội có mặt (89,97% tổng số đại biểu Quốc hội). Luật gồm 4 chương, 45 điều, quy định nguyên tắc, thẩm quyền, điều kiện, trình tự, thủ tục thực hiện dẫn độ giữa Việt Nam với nước ngoài; trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước Việt Nam trong dẫn độ.

Một trong những nội dung mới là luật quy định rõ việc giữ người trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ.

Theo đó, văn bản yêu cầu giữ người trong trường hợp khẩn cấp phải có lý do và mục đích; thông tin về tội danh và khung hình phạt; cam kết bồi thường thiệt hại trong trường hợp có oan, sai đối với người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ.

Bộ Công an sẽ kiểm tra tính hợp lệ của văn bản yêu cầu giữ người theo quy định. Nếu văn bản yêu cầu hợp lệ thì Bộ Công an sẽ chuyển cho cơ quan Công an có thẩm quyền quyết định giữ người và đưa vào cơ sở lưu trú.

Thời hạn giữ người trong trường hợp khẩn cấp là 45 ngày kể từ ngày đưa vào cơ sở lưu trú. Bộ trưởng Công an sẽ quy định chi tiết về việc giữ người trong trường hợp khẩn cấp trước khi có yêu cầu dẫn độ.

Về dẫn độ có điều kiện, luật mới quy định trường hợp nước ngoài yêu cầu Việt Nam phải đáp ứng điều kiện nhất định để đồng ý dẫn độ, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam có thể chấp nhận một phần hoặc toàn bộ điều kiện này trên cơ sở phù hợp với nguyên tắc dẫn độ được quy định tại luật này.

Trường hợp cần yêu cầu nước ngoài đáp ứng điều kiện nhất định để Việt Nam đồng ý dẫn độ, Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam yêu cầu cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài chấp nhận và cam kết thực hiện điều kiện này.

Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù được Quốc hội thông qua với 429/430 đại biểu Quốc hội có mặt tán thành (90,51% tổng số đại biểu Quốc hội), gồm 4 chương, 48 điều.

Nội dung đáng chú ý là của luật là chuyển đổi hình phạt tù. Theo quy định của luật, trường hợp hình phạt tù trong bản án, quyết định mà tòa án của nước chuyển giao đã tuyên với người đang chấp hành án phạt tù không phù hợp với quy định của Bộ luật Hình sự và các quy định khác của pháp luật Việt Nam thì phải chuyển đổi cho phù hợp.

Việc chuyển đổi hình phạt tù căn cứ vào các tình tiết của vụ án được nêu trong bản án, quyết định đã được tòa án của nước chuyển giao tuyên.

Hình phạt tù chuyển đổi không được nghiêm khắc hơn hình phạt tù mà tòa án của nước chuyển giao đã tuyên về tính chất và thời hạn. Thời gian đã chấp hành án phạt tù ở nước chuyển giao được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù tại Việt Nam. 

Luật cũng nêu rõ người đang chấp hành án phạt tù được tiếp nhận về Việt Nam không bị kết án lần thứ hai về tội phạm đã được tuyên trong bản án, quyết định của tòa án nước chuyển giao.

Báo cáo giải trình về nội dung này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết chuyển đổi hình phạt tù là vấn đề phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền của người đang chấp hành án phạt tù, trong khi chính sách hình sự của Việt Nam với các nước có nhiều điểm khác biệt.

Do đó, để bảo đảm quy định của luật khả thi, ổn định, thuận lợi khi áp dụng, luật giao “Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Chánh án TAND Tối cao và Viện trưởng VKSND Tối cao quy định chi tiết điều này”.

Luật Tương trợ tư pháp về dân sự có 429/430 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (90,51% tổng số đại biểu), gồm 4 chương, 38 điều quy định nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tương trợ tư pháp về dân sự giữa Việt Nam với nước ngoài; trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước Việt Nam trong tương trợ tư pháp về dân sự.

Luật Tương trợ Tư pháp về hình sự được thông qua với 426/427 đại biểu biểu quyết tán thành (89,87% tổng số đại biểu). Luật gồm 4 chương, 42 điều quy định nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với nước ngoài; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong tương trợ tư pháp về hình sự.