Vụ ám sát Tổng thống đổ "thêm dầu vào lửa" giữa thảm cảnh ở Haiti

Theo Washington Post, sự kết hợp chết chóc giữa bạo lực đường phố và dịch Covid-19 đã gây ra một thời kỳ đen tối cho Haiti sau hàng thập niên khó khăn. Vụ ám sát Tổng thống Moise vào rạng sáng ngày 7/7 được dự đoán sẽ làm gia tăng thêm bất ổn tại quốc gia mà tình hình an ninh và y tế vốn đã rất mong manh.

Vụ ám sát ông Moise xảy ra sau nhiều tháng trời bất ổn chính trị và bạo lực băng nhóm leo thang. Các tổ chức y tế và nhân đạo cho biết, những diễn biến bạo lực đã đe dọa nỗ lực chống dịch Covid-19 ở một quốc gia có hệ thống y tế sơ sài và chưa thể tiếp cận vắc xin ngừa bệnh.

"Điều này gây ra một cơn bão hoàn hảo vì người dân đang mất cảnh giác, giường bệnh cho Covid-19 giảm đi, tình hình an ninh có thể trở nên tồi tệ hơn và mùa mưa bão đã bắt đầu", Tổ chức y tế Pan American cảnh báo.

Khủng hoảng kép

Các cuộc giao tranh dữ dội giữa các băng nhóm đối lập và cảnh sát ở thủ đô Port-au-Prince trong những tuần qua đã khiến hàng nghìn người phải di tản, theo Liên Hợp Quốc. Ít nhất 278 người Haiti đã thiệt mạng trong các vụ bạo lực liên quan tới băng nhóm trong năm nay, theo giám đốc Mạng lưới Bảo vệ Nhân quyền Quốc gia Haiti Pierre Espérance.

Giữa làn sóng bạo lực gia tăng, người dân Haiti đối mặt với rủi ro lớn có thể bị lây nhiễm Covid-19 và khó khăn càng thêm chồng chất khi họ khó có thể tiếp cận với hệ thống chăm sóc y tế đầy đủ.

Bruno Maes, đại diện của UNICEF tại Haiti, cho biết những nơi trú ẩn tạm bợ dành cho những người chạy trốn súng đạn là nơi dịch bệnh dễ dàng lây lan. Khoảng 1.100 người di tản, trong đó có 480 trẻ em, đang tập trung tại một trung tâm thể thao ở Carrefour, một thị trấn phía nam Port-au-Prince. UNICEF vào tháng 6 thông báo rằng, họ cần thêm nước uống, thiết bị vệ sinh và gia tăng năng lực xét nghiệm Covid-19, cùng những đồ thiết yếu khác.

Sự gia tăng bạo lực ở Haiti trùng khớp với sự gia tăng mạnh ca Covid-19 và số người tử vong. Haiti hiện có 19.172 ca Covid-19 và 467 người thiệt mạng vì dịch, nhưng các chuyên gia y tế cho rằng, những con số này vẫn đang quá thấp, chưa thể phản ánh được bức tranh toàn cảnh về dịch bệnh ở Haiti.  

Stephane Doyon, quan chức tại tổ chức "Bác sĩ Không biên giới" cảnh báo rằng việc thiếu xét nghiệm đang gây khó cho việc theo dõi tình hình dịch bệnh ở Haiti. Quốc gia này hiện đã ghi nhận 2 chủng virus "đáng lo ngại" là Alpha và Gamma. Họ cũng đang gửi các mẫu tới Mỹ để giải trình tự gen nhằm xác định liệu Delta đã xuất hiện ở quốc gia này hay chưa.

Tỷ lệ nhập viện ở Haiti tăng mạnh trong thời gian qua, trong khi các cơ sở y tế thiếu thốn giường bệnh và ôxy. Trong khi đó, những đợt nổ súng bất thường trên đường phố Haiti đang gây cản trở cho nỗ lực nâng cao năng lực chữa trị bệnh nhân Covid-19. Bệnh nhân lo sợ khi đến bệnh viện vì sợ trúng "đạn lạc". Và với các nhân viên y tế, việc né đạn đã trở thành một hành động thường xuyên.

"Chúng ta có đại dịch Covid-19 chưa thể kiểm soát và các biện pháp để kiểm soát nó rất khó để thực hiện vì tình hình an ninh lúc này không cho phép triển khai các hoạt động cần thiết", chuyên gia Doyon cảnh báo.

Bất ổn gia tăng hậu chính biến

Vụ ám sát ông Moise có thể khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn. Chuyên gia Doyon lo ngại các cuộc xung đột giữa các băng tội phạm sẽ gia tăng. Giới quan sát lo rằng, Haiti có thể gặp khó với nguồn cung y tế vào nước này. Sân bay Haiti đã đóng cửa với các chuyến bay thương mại, trong khi nước láng giềng Cộng hòa Dominica đã đóng cửa biên giới trên bộ với Haiti hôm 7/7.

Haiti là một trong số ít các quốc gia trên thế giới và là quốc gia duy nhất ở châu Mỹ chưa thực hiện chương trình tiêm chủng. Họ vẫn chưa nhận được bất cứ liều vắc xin nào được phân bổ thông qua COVAX, sáng kiến có liên quan tới Tổ chức Y tế Thế giới, do nhiều lý do. Hồi tháng 4, giới chức Haiti thừa nhận rằng, nước này thiếu cơ sở hạ tầng để bảo quản vắc xin.

Giờ đây, sau vụ ám sát tổng thống, Haiti tiếp tục đối mặt với tình hình bất ổn mới khi có ít nhất 3 chính trị gia đang để mắt tới vị trí nắm quyền lực cao nhất cả nước. Giới quan sát cảnh báo, kịch bản bất ổn chính trị, bạo lực có thể khiến người dân Haiti thêm khốn khó trong lúc đại dịch hoành hành.