Vì sao tên lửa Burevestnik của Nga được gọi là “vũ khí ngày tận thế”?

Cuối tháng 10 vừa qua, Moscow chính thức tuyên bố hoàn tất thành công các cuộc thử nghiệm Burevestnik, một loại tên lửa hành trình hạt nhân được mệnh danh là "vũ khí ngày tận thế" với tầm bắn không giới hạn, gây ra nhiều lo ngại cho phương Tây, đồng thời củng cố khả năng răn đe chiến lược của Nga trong nhiều thập kỷ tới.

Được Cục Tên lửa - Pháo binh thuộc Bộ Quốc phòng Nga đặt tên mã 9M730 "Burevestnik", NATO định danh là SSC-X-9 Skyfall (Bầu trời sụp đổ), loại tên lửa này là vũ khí duy nhất trên thế giới hiện nay được trang bị động cơ hạt nhân. Tại Mỹ, các chuyên gia quân sự gọi Burevestnik là "Chernobyl biết bay", ám chỉ sức mạnh hủy diệt cùng những rủi ro tiềm tàng mà nó mang lại.

Ra đời từ sự đổ vỡ của các thiết chế giám sát vũ khí chiến lược

Quá trình phát triển Burevestnik bắt đầu từ năm 2002, sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp ước Chống Tên lửa Đạn đạo (ABM) năm 1972. Quyết định này đã thúc đẩy Nga tìm kiếm những phương thức mới để duy trì sự cân bằng quân sự - chiến lược.

Tháng 3/2018, Tổng thống Nga Vladimir Putin lần đầu tiên công bố Burevestnik trong Thông điệp Liên bang, mô tả đây là "tên lửa hành trình bất khả xâm phạm" nhờ khả năng tàng hình, bay thấp, mang đầu đạn hạt nhân với tầm bắn gần như không giới hạn, đường bay không thể đoán trước, có thể dễ dàng vượt qua mọi hệ thống phòng thủ tên lửa hiện có trên thế giới.

Tên gọi Burevestnik được lựa chọn thông qua cuộc bỏ phiếu trên website của Bộ Quốc phòng Nga, tuân thủ quy định lấy tên một loại cây để định danh cho tên lửa.

Đáng chú ý, vào thập kỷ 1960, Mỹ cũng từng phát triển một loại tên lửa hạt nhân tương tự mang tên SLAM (tên lửa siêu thanh tầm thấp) hay Pluto, nhưng dự án đã bị hủy bỏ do những khó khăn về công nghệ, nguy cơ ô nhiễm phóng xạ cũng như áp lực chính trị.

Những tuyên bố lịch sử

Ngày 21/10, chuyến bay thử nghiệm cuối cùng của Burevestnik đã hoàn tất thành công. Theo Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Nga, Đại tướng Valery Gerasimov, tên lửa đã bay được 14.000km trong khoảng 15 giờ, đây chưa phải là giới hạn cuối cùng.

Nhân Ngày Thống nhất Dân tộc của Nga (4/11), Tổng thống Putin đã trao tặng bằng khen cho các nhà phát triển Burevestnik tại Điện Kremlin. Ông Putin nhấn mạnh: "Thành quả mà các bạn đạt được, không hề phóng đại, có ý nghĩa lịch sử đối với nhân dân chúng ta, đảm bảo an ninh, sự cân bằng chiến lược trong nhiều thập kỷ tới và có thể nói là cho toàn bộ thế kỷ 21".

Tổng thống Nga cũng lưu ý rằng tầm bắn của Burevestnik vượt trội hơn tất cả các hệ thống tên lửa hiện có trên thế giới, với độ chính xác cao. Các lò phản ứng hạt nhân siêu nhỏ, mới được phát triển, chỉ mất vài giây để khởi động, trong khi các lò phản ứng thông thường mất hàng giờ hoặc thậm chí hàng ngày.

Công nghệ "độc nhất vô nhị" với khả năng vượt trội

Mặc dù thông số kỹ - chiến thuật của Burevestnik vẫn được giữ bí mật, tạp chí quân sự Military Review của phương Tây và các phương tiện truyền thông Nga đã hé lộ về tính năng của vũ khí này.

Điểm nổi bật của Burevestnik là hệ thống động cơ hạt nhân nhỏ gọn, cho phép tên lửa duy trì hoạt động trên không trong thời gian dài. Không khí đi qua lò phản ứng hạt nhân sẽ nóng lên, tạo ra luồng phản lực. Động cơ phản lực hoạt động hầu như không để lại dấu vết trong khí quyển. Hơn nữa, tên lửa có thể tấn công mục tiêu từ mọi hướng theo lập trình định trước.

Theo các con số được công bố chính thức, tầm hoạt động của Burevestnik vượt quá 20.000km. Tên lửa dài 12m (thu gọn còn 9m sau khi tách tầng khởi tốc), có tốc độ cận âm hoặc siêu âm, tới 1.300km/h, bay bám địa hình cao thấp dưới 100m.

Quỹ đạo bay đặc biệt kèm theo khả năng cơ động cho phép tên lửa vượt qua các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện có trên thế giới. Cuối cùng, nó được trang bị đầu đạn nhiệt hạch có đương lượng nổ lên tới nhiều Megatone.

Chuyên gia quân sự Nga Viktor Litovkin khẳng định: "Tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân có thể bay trên không trong thời gian rất dài, bao phủ khoảng cách không giới hạn. Động cơ hạt nhân của nó hoạt động trong thời gian dài, có thể lên tới hơn 5 năm. Điều này mang lại cho Burevestnik lợi thế, khiến nó trở nên khó bị phát hiện và đánh chặn".

Ông Litovkin cũng nhấn mạnh: "Hệ thống phòng không Patriot lừng danh của Mỹ có "vùng chết" từ mặt đất lên đến độ cao 100m. Burevestnik của chúng tôi có khả năng hoạt động ở độ cao cực thấp, trong phạm vi mà hệ thống Patriot không thể phát hiện mục tiêu". Việc bắn hạ một tên lửa Burevestnik là gần như không thể.

Vì sao Burevestnik được gọi là "vũ khí ngày tận thế"?

Việc phóng thành công Burevestnik đã gây chấn động trên các phương tiện truyền thông cũng như diễn đàn vũ khí quốc tế. Nhiều chuyên gia gọi tên lửa mới của Nga là "vũ khí ngày tận thế", chỉ có thể sử dụng trong trường hợp xảy ra chiến tranh hạt nhân toàn cầu.

Điều này hoàn toàn hợp lý khi Burevestnik mang đầu đạn nhiệt hạch cực mạnh, cùng với độ chính xác cao, khả năng cơ động, tầm bắn không giới hạn, quỹ đạo bay phức tạp khiến tên lửa gần như "bất khả xâm phạm". Tuy nhiên, việc sử dụng một vũ khí như vậy có thể dẫn đến thảm họa toàn cầu.

Ngoài ra, rủi ro về an toàn môi trường cũng là một mối lo ngại vì tên lửa không chỉ mang đầu đạn hạt nhân mà còn chứa nhiên liệu hạt nhân. Do đó, việc sử dụng những loại vũ khí hủy diệt như vậy chỉ được coi là hợp lý trong trường hợp xảy ra xung đột hạt nhân.

Moscow nhiều lần tuyên bố rằng việc phát triển các hệ thống vũ khí đặc biệt là biện pháp cần thiết để ứng phó với các hành động gây hấn của những đối thủ tiềm tàng. Tầm bắn xa của Burevestnik cho phép nó có thể được phóng mà không cần sử dụng máy bay hoặc tàu ngầm. Các hệ thống ngầm hoặc trên mặt đất đều phù hợp để triển khai vũ khí này.

Hãng tin RT của Nga dẫn lời cựu sĩ quan Lực lượng vũ trang Thụy Điển Mikael Valtersson chỉ ra rằng, tên lửa Tomahawk của Mỹ có thể bay xa hơn 1.000km, nhưng để làm được điều đó, chúng phải được bố trí khá gần mục tiêu. Đồng thời, ông nhấn mạnh, một tên lửa được trang bị hệ thống đẩy hạt nhân có thể vươn tới bất kỳ điểm nào trên Trái đất, thậm chí có thể bay quanh hành tinh này nhiều lần.

Nga nỗ lực sớm đưa Burevestnik vào trực chiến

Ngay sau khi hoàn thành quá trình thử nghiệm cấp quốc gia, Tổng thống Nga đã ra lệnh chuẩn bị cơ sở hạ tầng cần thiết để triển khai tên lửa hành trình Burevestnik.

"Vẫn còn rất nhiều việc phải làm để đưa vũ khí này vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu, điều đó rõ ràng, tất cả các quy định cần phải được thực hiện", ông Putin phát biểu trong cuộc họp mới đây.

Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga, Alexey Zhuravlev, đánh giá triển vọng triển khai tên lửa mới vào sẵn sàng chiến đấu như sau: “Vì các cuộc thử nghiệm đã thành công, việc đưa Burevestnik vào biên chế quân đội Nga không gặp vấn đề gì. Kinh nghiệm cho thấy việc triển khai có thể hoàn thành trong vòng một đến một năm rưỡi. Vì vậy, chúng ta có thể đặt mục tiêu sớm nhất tới năm 2027”.

Theo chuyên gia Umberto Mazzei trong một bài viết cho Rebelion, việc Nga phát triển tên lửa hành trình Burevestnik đang thay đổi cục diện chiến lược toàn cầu.

Sự xuất hiện của những vũ khí mạnh mẽ như vậy ảnh hưởng lớn đến cán cân chiến lược giữa các cường quốc toàn cầu, buộc các nước phải xem xét lại cách tiếp cận chiến lược quốc phòng. Điều này đặt ra những thách thức mới không chỉ cho các đối thủ của Nga, mà cả cho cộng đồng quốc tế về những thỏa thuận an ninh dài hạn mới, phù hợp với lợi ích của các bên, ông Mazzei nhận định.