Ukraine thất thủ ở Chasov Yar: Nga tăng tốc trong bước ngoặt chiến lược

Nga chiếm pháo đài chiến lược Chasov Yar

Thành phố Chasov Yar nằm trên vùng núi cao 260m, có khả năng kiểm soát tuyến đường sắt, đường bộ khu vực và án ngữ các thành phố quan trọng phía sau. Độ cao lớn, địa hình hiểm trở và kênh đào Seversky Donets - Donbass như dải “vật cản mềm” khiến thành phố có lợi thế phòng thủ.

Chasov Yar được ví như cửa ngõ giúp Nga giành quyền kiểm soát phần còn lại của vùng Donetsk và xa hơn là toàn bộ vùng Donbass. Việc đánh sập pháo đài này có tầm quan trọng chiến lược đối với Nga, bởi trong suốt 30 tháng diễn ra xung đột, nơi đây luôn là một trong những trung tâm hậu cần chính và tiền đồn quan trọng nhất của quân đội Ukraine tại khu vực.

Bộ Tổng tham mưu Ukraine tăng cường binh lực tới 10 lữ đoàn cùng lính đánh thuê nước ngoài, tận dụng địa hình và các cơ sở công nghiệp, xây dựng Chasov Yar thành pháo đài vững chắc, một mắt xích quan trọng trong tuyến phòng thủ Donetsk. Điều đó giúp lý giải vì sao giao chiến ở đây kéo dài.

Quân đội Nga bắt đầu tấn công Chasov Yar từ cuối tháng 3 đến tháng 7/2024, chiếm được một phần thành phố pháo đài. Việc một bên quyết đánh còn bên kia quyết giữ, cả hai cùng bị tổn thất, đã tạo ra thế trận giằng co. Đầu mùa hè năm nay, lực lượng Moscow tập trung lực lượng bao vây thành phố, gồm 1 sư đoàn dù, 2 lữ đoàn xung kích đường không và 1 lữ đoàn bộ binh cơ giới, cùng với pháo binh, xe tăng, UAV, tên lửa...

Mức độ tập trung như vậy chưa đạt tỉ lệ truyền thống (tương quan lực lượng để giành thắng lợi thì bên tấn công phải có lực lượng áp đảo bên phòng ngự khoảng 2,5-3/1) nhưng quân đội Nga vẫn tạo được ưu thế nhờ sức mạnh hỏa lực.

Nga điều chỉnh phương thức tác chiến, tập trung hỏa lực phá hủy công sự, trận địa, kết hợp UAV chế áp hệ thống phòng không, pháo binh, xe tăng, bao vây, tấn công từ nhiều hướng bằng các phân đội bộ binh cơ giới, đột nhập theo từng đợt, chiếm các điểm cao, địa hình có lợi, làm bàn đạp, chia cắt, thọc sâu, tiến công vào trận địa phòng ngự của Ukraine.

Cách đánh đó phù hợp với địa hình đô thị trong vùng rừng núi, hạn chế tổn thất, gây sức ép đa hướng, buộc đối phương phân tán đối phó. Chiến thắng ở Chasov Yar có ý nghĩa quan trọng trong kế hoạch tác chiến mùa hè của quân đội Nga.

Khó khăn lớn với Ukraine

Việc thất thủ tại Chasov Yar là đòn giáng mạnh vào lực lượng Ukraine, buộc họ phải chuyển sang chống đỡ thụ động, làm giảm chiều sâu hệ thống phòng ngự. Ngược lại, Nga không chỉ chiếm một thành phố pháo đài vững chắc, hạ gục lực lượng quan trọng, tác động mạnh đến tinh thần đối phương, mà còn thuận lợi trong trinh sát, khống chế hỏa lực các tuyến đường tiếp tế hậu cần cho thành phố. Đồng thời, Bộ chỉ huy Moscow cũng có điều kiện để giải phóng một lực lượng quan trọng, tạo thế mở các đợt tấn công mới.

Đặc biệt là lợi thế từ trên cao vây ép, tấn công hệ thống phòng thủ thứ hai của Ukraine, trước hết là các thành phố quan trọng dưới đồng bằng gần đó như Konstantinovka (cách 5km, đã bị bao vây 3 mặt).

Tiếp theo, quân đội Nga có thể phát triển tấn công hướng bắc, dọc theo sườn núi, chiếm Kramatorsk (cách 16km) và Sloviansk, 2 thành phố chiến lược cuối cùng mà Ukraine còn kiểm soát ở Donetsk.

Cùng với đó, quân đội Nga tiếp tục bao vây, tấn công Pokrovsk và  Kupyansk, khiến tuyến tử thủ của Ukraine bảo vệ phần còn lại của Donetsk - vốn đã bị căng mỏng - đứng trước nguy cơ sụp đổ.

Với ý nghĩa đó, chiến thắng ở Chasov Yar mở ra một bước phát triển quan trọng trong kế hoạch tác chiến mùa hè của Moscow, tạo điều kiện thực hiện mục tiêu kiểm soát hoàn toàn 4 tỉnh (Donetsk, Kherson, Lugansk, Zaporizhia), mở rộng vùng đệm an ninh.

Nga tăng tốc với 3 kịch bản tác chiến

Cùng với tăng tốc tiến công nhiều hướng, nhiều khu vực trên bộ, quân đội Nga tiếp tục dội bão lửa vào các mục tiêu, cả trung tâm chỉ huy, khu vực huấn luyện binh sĩ, cơ sở công nghiệp quốc phòng, lực lượng cố vấn, lính đánh thuê, nơi tập trung vũ khí viện trợ của phương Tây, ở thủ đô Kiev và một số thành phố chiến lược của Ukraine.

Cùng thời điểm chiến thắng ở Chasov Yar, Nga tiến hành các đòn tập kích hỏa lực đường không dữ dội.

Nga đang tranh thủ từng ngày nhằm đạt được một số thắng lợi quan trọng, làm suy yếu nặng tiềm lực, sức mạnh quân sự của Ukraine, buộc Kiev cơ bản chấp nhận điều kiện của Moscow trên bàn đàm phán. Đồng thời chứng tỏ, sự ủng hộ bằng viện trợ quân sự và lệnh trừng phạt của Mỹ, phương Tây chỉ kéo dài cuộc chiến, khó có thể đảo ngược cục diện chiến trường.

Tuy nhiên, thời thế chưa đủ để Nga mở cuộc tiến công tổng lực bằng trận quyết chiến chiến lược hạ "knock-out" đối thủ.

Chiến lược của Moscow là lúc căng, lúc chùng, tận dụng sự hay thay đổi về cục diện chính trị thế giới để thời tiếp tục cuộc chiến tiêu hao, xen kẽ với đòn điểm huyệt, giành lợi thế trên mặt trận quân sự, ngoại giao.

Kiev có thể tiếp tục các đòn tập kích tên lửa, UAV vào lãnh thổ Nga và một số đợt phản kích, phản công, nhưng không thể đảo ngược cục diện. 

Trong bối cảnh đó, có thể xảy ra một số kịch bản như sau.

Thứ nhất, trước áp lực từ nhiều phía, tổn thất kéo dài, các bên đều thỏa hiệp, đàm phán ngừng bắn có ràng buộc pháp lý, mà phần lợi nghiêng về Nga. Kiev chấp nhận thực tế chiến trường, không gia nhập NATO, được bảo đảm an ninh quốc tế. Moscow chấp nhận cơ chế giám sát bởi lực lượng trung lập...

Thứ hai, chiến sự tiếp diễn cho đến khi Kiev tổn thất nặng nhiều mặt, buộc phải chấp nhận các điều kiện của Moscow.

Thứ ba, Nga tổn thất lớn, chấp nhận đàm phán theo điều kiện của phương Tây. Kịch bản này hầu như không thể xảy ra.

Như vậy, trước cuối năm 2025, không loại trừ xung đột ở Ukraine sẽ xuất hiện diễn biến mới. Nhưng đó chỉ là bước khởi đầu, con đường đến đích có thể còn xa.