Trận quyết đấu của Nga ở Ukraine năm 2024 có thể đã bắt đầu

Cứ điểm Chasov Yar đóng vai trò có thể chi viện, ứng cứu lẫn nhau với các lực lượng Kiev đang hoạt động ở phía tây Bakhmut (hay còn gọi là Artemovsk), nơi đã sụp đổ hồi tháng 5/2023. Liệu Nga có biến khu vực này thành Bakhmut thứ hai?

Dựa trên diễn biến thực tế, có thể khẳng định Chasov Yar sẽ là "quyết chiến điểm" tiếp theo mà lực lượng Nga muốn kiểm soát bằng mọi giá.

Ngày 28/5/2023, một tuần sau khi Wagner tuyên bố kiểm soát hoàn toàn thành phố Bakhmut, các chuyên gia trên tạp chí Military Watch của Mỹ nhận định rằng, Kiev có thể mất quyền kiểm soát Chasov Yar. 

Trước đó, chính Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng đã cảnh báo sau khi mất Bakhmut, Kiev có nguy cơ mất các thành phố lớn như Slavyansk và Kramatorsk. Tuy nhiên, để đến được 2 đại đô thị đó, việc đầu tiên quân Nga cần làm là phải chiếm cứ điểm tiền tiêu - thành phố nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng - là Chasov Yar, nằm cách Bakhmut 10km về phía tây.

Chasov Yar đã trở thành một trung tâm then chốt cho lực lượng Kiev trên mặt trận Donetsk vì đây là con đường duy nhất để quân đội Ukraine tiếp tế binh sĩ và phương tiện cho mặt trận Bakhmut. Đồng thời nó cũng đóng vai trò như một vị trí tái tập hợp binh lực, nơi quân đội Ukraine luân phiên ra vào thay quân ở Bakhmut, giúp họ có thời gian nghỉ ngơi và tiếp tế.

Với vị trí quan trọng như vậy nên vào đầu tháng 1/2023 lực lượng Ukraine đã tổ chức xây dựng hệ thống hầm hào, công sự kiên cố và thiết lập các bãi mìn trên những con đường và ngoại vi của thành phố nhỏ này.

Trong mùa hè - thu 2023, song song với hướng phản công ở phía nam với mũi tấn công chủ yếu là Zaporizhia, Ukraine cũng tổ chức phản kích trên 2 sườn Bakhmut và giành được một số kết quả tích cực, đẩy lùi lực lượng chính quy của Nga về phía Đông nhiều km.

Tuy nhiên, đến tháng 12/2023, sau khi phản công không đạt như kỳ vọng, lực lượng Ukraine đã hụt hơi, còn Nga giành lại quyền chủ động trên hầu khắp các mặt trận, trong đó có Bakhmut. Tính đến ngày 8/1, lực lượng Nga gần như đã khôi phục lại toàn bộ những vị trí đã để mất trước đó và đang phát huy ưu thế nhằm đạt được bước tiến mới, xa hơn về phía tây Bakhmut.

Quân Nga tập trung ở Bakhmut rất mạnh

Dựa trên tin tức từ trang tình báo nguồn mở trực tuyến Oryx, có thể nhận định toàn diện về sức mạnh của quân Nga trên mặt trận Bakhmut. Hiện nay ở mặt trận này, quân đội Nga triển khai ở ba cấp là cấp chiến lược, chiến dịch và chiến thuật.

Trên hướng bắc Bakhmut ở Bodanivka, quân Nga được xác nhận đang hoạt động là lữ đoàn bộ binh cơ giới số 200 thuộc Tập đoàn quân 14 của Hạm đội phương Bắc. Cùng với đó là một trung đoàn thuộc sư đoàn dù số 98. Rất có thể hai đơn vị này chưa phải là lực lượng duy nhất của Nga ở Bodanivka.

Tại làng Ivanivsk, nằm ở cửa ngõ đông nam của Bakhmut, quân đội Ukraine đã phát hiện các lực lượng Nga tại đây, bao gồm sư đoàn bộ binh cơ giới số 6 của Tập đoàn quân số 3 mới thành lập và trung đoàn bộ binh cơ giới số 1307 của dân quân Donetsk thân Nga. Tổng cộng có bốn trung đoàn.

Tại Krischivka ở sườn phía nam Bakhmut, quân đội Ukraine cho biết lực lượng tấn công của Nga bao gồm lữ đoàn bộ binh cơ giới số 4 của Tập đoàn quân số 2 và lữ đoàn bộ binh cơ giới số 72 của Tập đoàn quân số 3. Biệt đội đặc nhiệm Akhmat của Chechnya và một trung đoàn dù đã tham gia cuộc tấn công tại khu vực này.

Trinh sát Ukraine cũng tuyên bố đã phát hiện thấy 2 lữ đoàn bộ binh cơ giới 123 và 127 thuộc Tập đoàn quân số 2 của Nga. Hai lữ đoàn trên đã được phối thuộc từ 1 đến 2 tiểu đoàn bộ binh cơ giới, làm nhiệm vụ dự bị.

Cuối cùng là cụm quân xung kích số 2 do Troshev (Tóc trắng) - thủ lĩnh hiện tại của lực lượng lính đánh thuê Wagner - chỉ huy, cũng được phát hiện thấy ở Bakhmut và có thể đang là lực lượng dự bị của Nga tại Bakhmut.

Theo thông tin công khai hiện nay, quân đội Nga đã tập trung lực lượng với 5 lữ đoàn, 7 trung đoàn và 8 tiểu đoàn xung kích ở Bakhmut. Lực lượng pháo binh và các binh chủng khác chưa rõ, nhưng các đơn vị bộ binh cơ giới đã tương đương với hai quân đoàn bộ binh.

Đánh giá của tình báo Ukraine về sức mạnh của quân đội Nga ở Bakhmut thậm chí còn cường điệu hơn khi cho rằng, Nga đã tập trung 19 đơn vị cấp lữ đoàn, 21 cấp trung đoàn và 15 đơn vị cấp tiểu đoàn độc lập ở mặt trận Bakhmut, với tổng quân số lên đến 77.000 quân, nhưng dường như cũng không hề khoa trương chút nào.

Nhưng theo tính toán, ngay cả khi tính đủ 5 lữ đoàn, 7 trung đoàn và 8 tiểu đoàn, tổng quân số chiến đấu trực tiếp của Nga tại Bakhmut cũng chỉ có thể rơi vào khoảng 35.000 người.

Nếu tính cộng thêm các đơn vị binh chủng bảo đảm (pháo binh, thông tin, hóa học, hậu cần và các đơn vị hỗ trợ khác) mới là gần 50.000 quân. Quy mô lực lượng này đã vượt quá tổng quân số của tập đoàn Wagner khi công kích Bakhmut tháng 12/2022.

Vào thời điểm đó, tập đoàn Wagner có thể đã sử dụng khoảng 20.000 lính đặc nhiệm tinh nhuệ và tổng quân số chỉ khoảng 40.000 người.

Những trận chiến tạo thế

Vào thời điểm hiện nay, khi quân Nga đã đánh chiếm thành công Bakhmut, họ sẽ tập trung toàn bộ binh lực để xóa sổ Chasov Yar nhằm nối thông đường đến Slavyansk và Kramatorsk.

Đoán được ý đồ của đối phương, với lực lượng đồn trú sẵn ở đây và lực lượng rút về từ Bakhmut, Ukraine sẽ biến Chasov Yar thành một cứ điểm phòng thủ mới khá kiên cố, trong nỗ lực ngăn chặn quân Nga hiện thực hóa mục tiêu trong giai đoạn 2 của "chiến dịch quân sự đặc biệt" là kiếm soát hoàn toàn vùng Donbass.

Điều thuận lợi với Nga là họ đã chiếm xong thành phố Bakhmut nên có thể tập trung binh lực cho chiến dịch tấn công Chasov Yar. Hơn nữa, do cư dân trong thị trấn đã di tản gần hết nên lực lượng Nga có thể phát huy được tối đa ưu thế về hỏa lực của mình.

Theo các phân tích của một số nhà quan sát trước đây, mục tiêu chính trong cuộc tấn công mùa đông của quân đội Nga ở mặt trận phía tây Bakhmut là chiếm một số ngôi làng gần Bakhmut, chẳng hạn như Orekhovo - Vasilevka ở phía bắc, Grigolivka, Khromove và Ivanivsk ở phía tây, Krischiivka và Andriivka ở phía nam.

Đồng thời, Nga tiến hành bảo vệ hai bên sườn, nhằm đảm bảo an toàn cho đường cao tốc T-13-02. Mục tiêu là đẩy lực lượng Nga lên áp sát kênh đào Donetsk, tạo điều kiện cho cuộc tấn công tiếp theo vào cứ điểm Chasov Yar.

Nhưng đánh giá từ tổng sức mạnh hiện tại của quân đội Nga tại tây Bakhmut, có thể nhận thấy họ đã có điều kiện để tấn công trực tiếp vào Chasov Yar.

Theo nguyên tắc chiến thuật của Quân đội Liên Xô mà Quân đội Nga hiện nay vẫn áp dụng, hướng chính diện của quân đoàn bộ binh cơ giới có chiều rộng là từ 15-20km và chiều sâu là 15-30km. Với quân số tương đương hai quân đoàn bộ binh của Liên Xô, Quân đội Nga có thể tổ chức tấn công rộng hơn.

Nếu chiến dịch mùa đông của quân đội Nga ở phía tây Bakhmut là tấn công tới kênh đào Donetsk - Donbass và những ngôi làng này, diện tích giành quyền kiểm soát dự kiến của quân đội Nga rộng chưa đến 300km2, chỉ cần sử dụng khoảng một quân đoàn bộ binh là đủ, chứ không cần tập trung đến hai quân đoàn.

Nếu Quân đội Nga tấn công vào Chasov Yar và vạch dừng được đặt ở phía tây thành phố, thì phạm vi chiến dịch của quân đội Nga sẽ đạt tới 700km2, và sức chứa của mặt trận hoàn toàn phù hợp với quy mô lực lượng hai quân đoàn của Nga.

Nhân tố bí ẩn

Đánh giá từ cách bố trí của quân Nga, sức mạnh hiện tại của quân Nga đang thể hiện rõ là nhẹ ở phía trước và nặng ở phía sau với Cụm quân xung kích số 2 do thủ lĩnh Wagner "Tóc trắng" dẫn dắt.

Lực lượng lính đánh thuê Wagner được tổ chức bởi một số biệt kích với hiệu quả cao. Xét kinh nghiệm tấn công các khu vực kiên cố của Wagner, Cụm quân xung kích số 2 này sẽ có khả năng thọc sâu, đột phá mạnh nhất trong việc tấn công các khu vực kiên cố và có thể so sánh với lực lượng đổ bộ đường không của Nga, GRU (lực lượng đặc nhiệm lừng danh) và một số đơn vị vệ binh tinh nhuệ Chechnya.

Tuy nhiên, hiện tại không có dấu hiệu nào cho thấy lực lượng Wagner tại Bakhmut đã tham chiến, các đơn vị phía trước của Nga vẫn là các lữ đoàn bộ binh cơ giới 200, 4, 72 và một số đơn vị khác đã hoạt động ở Bakhmut được nửa năm.

Điều này chứng tỏ quân đội Nga ở phía tây Bakhmut vẫn đang ở giai đoạn chuẩn bị, giành vị trí để tạo thế và không loại trừ mục tiêu giai đoạn đầu là sử dụng các đơn vị này để mở cửa vào khu vực Chasov Yar. Sau đó, các đơn vị kể trên sẽ được rút về làm lực lượng dự bị.

Với lực lượng chủ lực Wagner đang tập kết ở phía sau, không còn nghi ngờ gì nữa, mục tiêu của Quân đội Nga ở tây Bakhmut chỉ có thể là Chasov Yar.

Ukraine có giữ được Chasov Yar?

Thời điểm lính đánh thuê Wagner phát động cuộc tấn công chính thức vào Bakhmut năm 2022 là vào cuối tháng 10 và đầu tháng 11. Các mũi xung kích Wagner đã chiếm được chuỗi cứ điểm phòng ngự vòng ngoài, đánh dấu sự bắt đầu chính thức của những trận đánh gần thành phố Bakhmut.

Điều tương tự cũng có thể đúng với quân đội Nga lần này, quân đội Nga bắt đầu đẩy lùi lực lượng Ukraine phản công vào khoảng giữa tháng 11, chiếm Khromovo vào ngày 29/11, đồng thời mở cuộc tấn công vào Bodanivka và Krischiivka, đồng nghĩa với việc chuẩn bị tấn công Chasov Yar.

Thời gian mở màn chiến dịch của quân đội Nga năm nay về cơ bản giống như năm 2022, khi lực lượng Wagner đã chiến đấu từ tháng 11/2022 đến tháng 5/2023, thời gian kéo dài nửa năm. Rất có thể, các trận đánh của quân đội Nga ở phía tây Bakhmut cũng có thể kéo dài như vậy.

Do đó, sau khi đánh giá toàn diện việc triển khai quân, bố trí đội hình xung kích và dự đoán thời gian chiến đấu của quân đội Nga, có thể kết luận rằng dựa trên thông tin tình báo nguồn mở hiện tại, mục tiêu tấn công của quân đội Nga là nhắm vào Chasov Yar.

Có thể phác thảo cuộc tấn công của Nga vào Chasov Yar theo ba trục như sau:

Thứ nhất, trục phía bắc, hướng từ Grihorivka đến vùng ngoại ô phía bắc Chasov Yar

Thứ hai, trục phía đông, từ Ivanivsk đến vùng ngoại ô phía nam Chasov Yar, với hai hướng tấn công chính.

Thứ ba, quân đội Nga có thể sẽ hình thành thế tấn công gọng kìm bắc nam bao vây Chasov Yar. Mũi thứ ba là yểm trợ bên sườn, bắt đầu từ Kurdyumivka đến Biagora và Dilivka. Nhiệm vụ là đảm bảo sự toàn vẹn của mặt trận khi tấn công Chasov Yar, đồng thời cắt đứt mối đe dọa của quân Ukraine tấn công thọc sườn lực lượng Nga theo hướng Dzerzhynsk.

Thời gian ước tính của chiến dịch ước tính kéo dài hơn nửa năm.

Mục đích tấn công Chasov Yar của Nga, không chỉ là chiếm giữ nơi này và đột phá toàn diện khu vực kênh đào Donetsk mà mục đích quan trọng hơn là, giống như trận Bakhmut, nhằm thực hiện một cuộc tấn công tổng lực, buộc quân đội Ukraine phải huy động các đơn vị tiếp viện đến khu vực này, sau đó sử dụng lợi thế về hỏa lực để bao vây và tiêu diệt họ.

Xét về mặt chiến lược, chiến dịch Chasov Yar sẽ phá vỡ kế hoạch bổ sung và luân chuyển quân của quân đội Ukraine, nhằm tiêu hao thêm lực lượng ít ỏi của quân đội Ukraine.

Xét về chiến thuật cụ thể và tình hình thực địa, quân đội Nga vẫn sẽ tiếp tục đánh sập các cứ điểm và tiêu hao quân Ukraine bằng cách tấn công lực lượng phản công Ukraine, điều này cũng quyết định cục diện của Chasov Yar. Như vậy chiến dịch không thể kết thúc nhanh chóng.

Đánh giá từ tình hình hiện tại và quy mô lực lượng của quân đội Nga ở phía tây Bakhmut, chúng ta có thể tin rằng, chiến dịch Chasov Yar của Nga đã bắt đầu và có thể sẽ kết thúc trong khoảng 6 tháng tới sau khi hoàn toàn kiểm soát thành phố này.