"Thỏa thuận Mạnh Vãn Chu" tác động ra sao tới quan hệ Mỹ - Trung?

Sau khi đạt được thỏa thuận nhằm chấm dứt cuộc chiến pháp lý với phía Mỹ, giám đốc tài chính hãng công nghệ viễn thông Trung Quốc Huawei Mạnh Vãn Chu đã được tòa ở thành phố Vancouver của Canada tuyên bố trả tự do và đã trở về nước vào tối ngày 25/9.

Ngay sau khi Washington từ bỏ yêu cầu dẫn độ đối với bà Mạnh, Thủ tướng Canada Justin Trudeau thông báo, hai công dân Canada là Michael Spavor và Michael Kovrig, bị Trung Quốc bắt hồi năm 2018 ngay sau khi "công chúa" Huawei bị giam giữ, cũng được trả tự do. 

Sau 3 năm kéo dài dai dẳng với những cáo buộc gây tranh cãi, các phiên tòa tốn nhiều công sức vốn đẩy quan hệ các nước liên quan rơi xuống đáy vực thẳm, việc bà Mạnh được trả tự do đã chấm dứt cuộc chiến dẫn độ kéo dài 3 năm giữa Trung Quốc và Canada. Diễn biến mới cũng đã giúp loại bỏ một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất trong quan hệ Mỹ - Trung, và gieo hy vọng cho một sự hàn gắn trong quan hệ giữa 2 nước.

Báo Bưu Điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời ông Huang Jing, giáo sư tại Đại học Ngôn ngữ và Văn hóa Bắc Kinh, nhận định: "Đây là một vụ việc liên quan đến chính trị và vì vậy nó được giải quyết thông qua thỏa hiệp chính trị giữa Mỹ - Trung".

Theo ông, vì vậy kết quả vụ việc lần này tất nhiên sẽ có tác động tích cực đến mối quan hệ ba bên giữa Trung Quốc, Mỹ và Canada.

Ông Huang cho rằng, thỏa thuận đạt được giữa bà Mạnh và Washington có thể cho thấy khả năng hợp tác và giải quyết bất đồng giữa Trung - Mỹ bất chấp những tranh chấp gay gắt trong những năm gần đây. "Điều đó chứng tỏ, thay vì đối đầu, hai nước sẵn sàng trao đổi với nhau về các vấn đề được xem như màn ăn miếng trả miếng", ông Huang nói thêm.

Trong khi đó, theo nhà nghiên cứu Song Luzheng tại Đại học Phúc Đán ở Thượng Hải, sự trở lại của bà Mạnh đã giúp loại bỏ một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất giữa hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới, mở đường cho sự hợp tác hơn nữa trong các vấn đề khác, bao gồm cả việc dỡ bỏ thuế quan trừng phạt mà chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump áp đặt vào năm 2018.

Chuyên gia Song dự đoán, cánh cửa cho các cuộc đàm phán "xóa bỏ hoặc gỡ bỏ một phần thuế quan" có thể sớm mở lại, sớm nhất là vào cuối tháng 10 tới, ngay bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20, dù vẫn chưa rõ liệu Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có trực tiếp tham dự và gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden hay không.

Ông Song cho rằng, chính quyền Tổng thống Biden cũng có quan điểm, chiến tranh thương mại và thuế quan cũng không tốt cho Mỹ. "Không có cơ hội như vậy vào năm tới vì đó là thời điểm Mỹ sẽ tổ chức cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ", ông nhấn mạnh thêm.

Căng thẳng vẫn leo thang ở nhiều lĩnh vực

Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cảnh báo, cạnh tranh Mỹ - Trung trong các lĩnh vực quan trọng khác, bao gồm công nghệ 5G, được cho là sẽ vẫn tiếp diễn, thậm chí leo thang hơn nữa.

Một giáo sư giấu tên ở Bắc Kinh lưu ý, việc bà Mạnh đồng ý với bản tuyên bố dài 4 trang, thừa nhận "cung cấp những thông tin không chính xác", có thể được sử dụng làm bằng chứng trong một vụ khác, trong đó chính phủ Mỹ buộc tội Huawei và hai trong số các công ty con có hành vi gian lận và âm mưu đánh cắp bí mật thương mại từ các công ty Mỹ.

"Đây có thể là một chiến thắng trong cuộc chiến ngoại giao, nhưng về lâu dài, tôi nghĩ Mỹ sẽ không từ bỏ việc kiềm chế Trung Quốc", vị giáo sư giấu tên nói.

Đồng quan điểm trên, chuyên gia Song nói: "Có ba vấn đề chính trong quan hệ Trung - Mỹ, bao gồm cả trường hợp của giám đốc tài chính Huawei, 5G và thuế quan. Theo ông Song, mặc dù thuế quan có thể được dỡ bỏ, nhưng không có khả năng Mỹ sẽ thỏa hiệp về các vấn đề như 5G và chất bán dẫn.

Bắc Kinh cũng tỏ ra khá thận trọng. Trong khi truyền thông nhà nước xem việc bà Mạnh Vãn Chu được trả tự do là bằng chứng mới nhất cho thấy sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc, có rất ít thông tin đề cập về việc thả hai công dân Canada.