Những thành phố đổ nát do chiến sự tại Ukraine

Ít nhất 35 khu định cư tiếp tục trải qua giao tranh, trong khi những khu định cư khác gần như hoàn toàn bị xóa sổ, chẳng hạn như Volnovakha, Bakhmut hoặc Marinka ở Donetsk.

"Thành phố Marinka không còn tồn tại", Tổng tư lệnh lúc đó là Valery Zalyzhny nói trong một cuộc họp báo vào cuối tháng 12/2023.

Mỗi thị trấn và thành phố bị hư hại hoặc bị phá hủy đều mang theo thiệt hại về người. Hàng nghìn người đã thiệt mạng và hơn một triệu người phải di dời khỏi các khu vực phía đông đất nước kể từ năm 2014.

Không rõ liệu những nơi này có được xây dựng lại hay không. Ngay cả khi có, họ đã thay đổi mãi mãi.

Kyiv Independent đã biên soạn một loạt ảnh cho thấy sự tương phản rõ rệt giữa hình dáng của những nơi này trước và sau khi xung đột bùng nổ, cùng với ký ức của người dân địa phương về các thành phố bị phá hủy hoặc trên bờ vực hủy diệt.

Mariupol, Donetsk

Khi Kateryna Kovalchuk lấy trộm một cuốn sách về kiến trúc cổ của Mariupol từ thư viện trường học, cô không hề biết rằng 15 năm sau, cuốn sách đó sẽ là mối liên hệ duy nhất của cô với quê hương.

Cuộc bao vây Mariupol kéo dài nhiều tháng của Nga đã tàn phá thành phố cảng chiến lược này trước khi lực lượng Mosocw giành quyền kiểm soát thành phố này vào tháng 5/2022. Liên Hợp Quốc ước tính rằng ít nhất 90% tòa nhà dân cư trong thành phố đã bị hư hại hoặc phá hủy do cuộc tấn công dữ dội.

Kovalchuk lật qua cuốn sách để cho Kyiv Independent xem tòa nhà yêu thích của cô, ngôi nhà có những chú sư tử. Dinh thự theo phong cách Art Nouveau được xây dựng vào đầu thế kỷ 20 là không thể bỏ qua giữa những tòa nhà Xô Viết khắc khổ xung quanh nó.

"Tôi vẫn tưởng tượng mình đang ở đó," Kovalchuk nói.

Tất cả các con phố chính của Mariupol đều dẫn đến khu vườn thành phố nhìn ra Biển Azov, một địa điểm nổi tiếng với người dân địa phương.

Từ khu vườn, người ta cũng có thể nhìn ra nhà máy thép Azovstal khổng lồ, thành trì cuối cùng của quân đội Ukraine ở Mariupol. Cuộc bao vây của Nga ở thành phố từng là nơi sinh sống của 500.000 người, đã gây thiệt hại nặng nề cho nhà máy Azovstal, nhà của Kovalchuk và ngôi nhà có sư tử.

Kovalchuk cho biết cô không nhận ra những thước phim về quê hương mà cô từng khám phá. Cô nói: "Điều khiến tôi sợ nhất là (đôi khi) tôi thậm chí không thể nhận ra bất kỳ điểm mốc nào".

Avdiivka, Donetsk

Andrii Kiurdzhiev đã trốn khỏi quê hương Avdiivka vào tháng 6/2014 sau khi lực lượng được Điện Kremlin hậu thuẫn kiểm soát được thị trấn và một loạt thị trấn khác vào tháng 4/2014.

Để thoát khỏi cuộc giao tranh xung quanh Avdiivka, anh đã di chuyển 100km về phía nam, đến thành phố Mariupol. Ukraine đã cố gắng giành lại cả hai nơi vào mùa hè năm 2014.

Tuy nhiên, khi xung đột bùng nổ, Nga đã chiếm được cả hai thành phố, gần như san bằng chúng trong quá trình này.

Sau nhiều tháng giao tranh căng thẳng, quân đội Ukraine buộc phải rút khỏi Avdiivka vào cuối tháng 2 khi ngày càng thấy rõ rằng lực lượng Nga sắp bao vây họ.

Từng là nơi sinh sống của gần 30.000 người, thành phố này đã gần như bị san phẳng.

Nhà máy than cốc - trung tâm cuộc sống của thị trấn và là thành trì cuối cùng của quân đội Ukraine trong thành phố - đã bị quân đội Nga tiếp quản.

Kiurdzhiev làm việc tại nhà máy để bảo trì một trong các tuabin của nó. Sau ca làm việc, anh ấy nói rằng anh ấy sẽ lấy cây đàn guitar của mình và đạp xe đến mỏ đá gần đó.

Tòa nhà chung cư nơi Kiurdzhiev từng sống đã sụp đổ sau khi bị Nga tấn công vào tháng 10/2023. Sau khi xem đoạn phim về đống đổ nát từng là nhà của mình, Kiurdzhiev cho biết anh chỉ hy vọng chiếc xe đạp của mình vẫn còn ở dưới tầng hầm.

Nhớ về thị trấn, anh nói nó giống như một "thành phố ngoại ô trong mơ so với tiêu chuẩn của Mỹ, chỉ thiếu những hàng rào cọc trắng".

"Tôi không có nhà, không có gì cả. Bây giờ tôi cần phải sống sót và tìm kiếm một nơi mới để gọi là nhà thay vì than thở về sự mất mát của nơi cũ", Kiurdzhiev nói với Kyiv Independent từ Lvov, nơi anh đang sống.

Kurakhove, Donetsk

Phía tây Avdiivka, các cuộc tấn công tên lửa hàng ngày của Nga liên tục nã vào Kurakhove - thị trấn nhỏ nhưng chiến lược - ở Donetsk.

Trước xung đột, Kurakhove chủ yếu là công nghiệp, nằm bên bờ một hồ chứa nước lớn, có rất ít thứ để cung cấp cho cư dân.

Iryna Ivanchenko và những người bạn của cô dành phần lớn thời gian ở ngoài trời. Cô nói rằng họ thường đến ngân hàng đối diện nhà mình và đi bộ qua những bụi cây để lên đỉnh đồi. Cô nhớ lại, họ ngắm hoàng hôn và nhìn lên bầu trời đầy sao hàng giờ.

Ngày nay, dân thường không thể đến được khu đất cao này vì nó được coi là chiến lược quân sự.

Cô nói: "Bây giờ tôi không còn nơi nào để có thể đưa những đứa con tương lai của mình đến và nói rằng mẹ chúng đã dành thời gian ở đây hoặc học ở đây".

Niu-York, Donetsk

Một đỉnh đồi có tầm quan trọng chiến lược tương tự nằm cách Kurakhovke khoảng 50km về phía đông ở thị trấn Niu-York,.

Điểm cao mang đến tầm nhìn 360 độ về khu vực từng là chiến trường trong 10 năm qua.

Thành phố Horlivka do Nga kiểm soát và con đường nối nó với Toretsk có thể nhìn thấy bằng mắt thường cách ngọn đồi 6km về phía đông. Các khu định cư bị kiểm soát hoặc phá hủy khác cũng nằm trong tầm ngắm.

Khrystyna Shevchenko, một người địa phương đứng đầu Sáng kiến Thanh niên NGO của Niu-York người Ukraine, cho biết đỉnh đồi từng là bãi rác tự phát trước khi một nhóm thanh niên cùng nhau dọn dẹp vào tháng 5/2021.

Shevchenko nói với Kyiv Independent: "Đến đây trên đỉnh đồi, những người trẻ hiểu được (thực tế) giấc mơ giành lại Horlivka cũng như một Ukraine tự do và độc lập".

Nhóm cũng nỗ lực đổi tên thành phố từ tên Liên Xô Novhorodske thành tên ban đầu là Niu-York.

Chiến tranh đã cận kề trong nhiều năm, nhưng điều này không ngăn cản được thanh thiếu niên địa phương sử dụng ngọn đồi làm nơi tổ chức tiệc tùng. Đó là một địa điểm không thể bỏ qua đối với du khách.

Shevchenko cho biết, một nửa dân số trước chiến tranh gồm 24.000 người của thành phố đã rời đi vào thời điểm Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022. Thành phố hiện hầu như bị bỏ hoang.

Cung Văn hóa địa phương hiện nằm trong đống đổ nát giống như nhiều tòa nhà khác xung quanh.

Shevchenko cho biết sân khấu bên trong và mái vòm phía trên vẫn tồn tại và hy vọng nó cũng có thể được xây dựng lại.

Cô nói: "Chúng tôi mơ ước có thể xây dựng lại một nơi mà tất cả trẻ em địa phương có thể đến và ở bên nhau".

Sievierodonetsk, Luhansk

Trước chiến tranh, từ Niu-York đến Sievierodonetsk ở Luhansk mất hai giờ đi xe. Con đường xuyên qua Bakhmut, Soledar và Klishchiivka hiện đã bị phá hủy cùng với hàng chục ngôi làng bị tàn phá khác.

Thành phố công nghiệp Sievierodonetsk đã từng là thủ đô của khu vực kể từ khi Nga kiểm soát Luhansk vào năm 2014, thủ đô chính thức của khu vực. Nó đã bị tấn công vào ngày đầu tiên khi chiến sự nổ ra. Một ngày trước đó, Yevhen, người từ chối cung cấp họ của mình vì lý do an ninh, đã chụp những bức ảnh cuối cùng về hồ nước yêu thích của mình, nơi một thập kỷ trước anh tự tay đã chụp bức ảnh đầu tiên.

Anh đi theo con đường quen thuộc qua những con phố rợp bóng cây và đến nhà máy hóa chất trong khu công nghiệp, nơi anh sẽ dừng lại uống cà phê.

Yevhen cho biết anh trở về nhà mà không hề có cảm giác lo lắng rằng điều gì đó có thể xảy ra.

Trực giác của anh đã làm anh thất bại. Yevhen thức dậy vào khoảng 8 giờ sáng ngày 24/2/2022, mẹ anh gọi điện để thông báo rằng Nga đã tiến quân vào Ukraine. Sau cuộc gọi, hai tiếng nổ lớn làm rung chuyển tòa nhà chung cư chín tầng của anh.

"Tôi vô cùng hoảng sợ vì đã 8 năm không nghe thấy tiếng nổ. Tôi tưởng tòa nhà sẽ sụp đổ", Yevhen nói.

Các vụ nổ xảy ra gần nhà anh hơn mỗi ngày. Lời cảnh báo cuối cùng rằng đã đến lúc phải rời đi là vào ngày 5/3/2022 khi một loạt pháo bắn trúng khu phố của anh. Ba ngày sau, con mèo Tymosha của anh có lẽ đã cứu mạng Yevhen.

Vài phút trước khi căn hộ bị tấn công, tiếng meo meo của Tymosha đã đánh thức Yevhen. Họ tìm nơi trú ẩn và sống sót sau một cuộc tấn công phá hủy căn hộ của họ. Sau khi sống dưới tầng hầm được một tháng, Yevhen bỏ trốn khỏi khu vực cùng mẹ và Tymosha.

Trận Sievierodonetsk nhanh chóng trở thành chiến tranh đô thị khốc liệt. Lực lượng Nga đã phá hủy thành phố bằng pháo binh và bom dẫn đường trước khi nó rơi vào quyền kiểm soát của họ vào tháng 6/2022.

"Tôi đã xem một đoạn video về tòa nhà chung cư của mình bị cháy. Tôi nhận ra rằng mình đã đi trên những con phố đó", anh nói gần như thì thầm.

Rubizhne, Luhansk

Ở lân cận Rubizhne, Oleksiy Artiukh thường bắt đầu buổi sáng của mình bằng bữa sáng, xem các chương trình bóng đá trên TV và thỉnh thoảng nhìn ra cửa sổ sân chơi bên dưới.

Anh đã mua căn hộ của mình một năm trước xung đột, lên kế hoạch cho tương lai ở một thành phố đang phát triển được bao quanh bởi rừng, hồ và dòng sông Siverskyi Donets uốn lượn.

Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin phát biểu ngay trước khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt, công nhận các khu vực của Luhansk và Donetsk bị kiểm soát từ năm 2014 là "các quốc gia độc lập", Artiukh biết rằng đã đến lúc phải rời đi.

Artiukh nói với Kyiv Independent: "Vào ngày 23/2/2022, tôi đến gặp bố mẹ lần cuối để từ biệt".

Đó cũng là lần cuối cùng anh nhìn thấy người bà đã quá cố của mình, người mà anh đã dành rất nhiều thời gian để lớn lên.

Một tuần sau khi anh rời đi, quân đội Nga mở cuộc tấn công vào Rubizhne và chiến tranh đô thị xảy ra sau đó. Con đường bên ngoài văn phòng cũ của anh đã trở thành tiền tuyến.

Một ngày nọ, khi lướt Instagram, Artiukh tình cờ thấy một bức ảnh chụp một sân chơi nơi cửa sổ của anh từng nhìn ra. Hình ảnh mô tả 4 cây thánh giá tạm bợ nhô lên khỏi mặt đất kèm theo dòng chú thích: "Nhà tôi không còn là sân chơi nữa".

Vào giữa tháng 5/2022, quân đội Nga đã kiểm soát thành phố bị tàn phá nặng nề sau hơn 2 tháng giao tranh dữ dội trên đường phố.

Artiukh nói: "Bây giờ, chỉ còn lại tàn tích của thành phố. Các cửa hàng và quán cà phê đã biến mất, bị hỏa hoạn phá hủy, nhưng biển hiệu của các cửa hàng vẫn được treo".

Popasna, Luhansk

Yuliia Kanzeba trải qua thời thơ ấu chơi piano và trống tại trường âm nhạc gần nhà ở trung tâm thành phố Popasna, một đô thị nhỏ ở Luhansk với dân số trước chiến tranh là 20.000 người.

"Tôi sống ở trường âm nhạc," Kanzeba nói khi cô kể một cách nhiệt tình về nhạc cổ điển và nhạc rock.

Giao tranh đã ngăn cản trẻ em Popasna chơi nhạc. Những âm thanh du dương đổi thành tiếng pháo kích do "Dàn nhạc Wagner" - biệt danh tự xưng của nhóm lính đánh thuê khét tiếng Wagner - thực hiện.

Hai tháng sau trận Popasna, thống đốc báo tin sốc: Không có tòa nhà nào tồn tại sau cuộc tấn công dữ dội.

Trường âm nhạc bị hư hại và một phần tòa nhà dân cư năm tầng của Kanzeba đổ nát trong một cuộc không kích của Nga.

Cô nói: "Phần tòa nhà của tôi vẫn đứng vững. Phần bất khả chiến bại".

Kanzeba nhớ lại những kỷ niệm về lần cuối cô về thăm nhà hai tuần trước cuộc xung đột. Giờ đây, cô lùng sục các video, tìm kiếm hình ảnh thoáng qua về ngôi nhà của mình.

Những cảnh quay như vậy rất hiếm vì lực lượng Nga đang đóng quân trong tòa nhà của cô. Ý tưởng về nó làm cô đau lòng.

Bất chấp viễn cảnh ảm đạm, Kanzeba vẫn muốn quay trở lại. Cô biết sẽ rất khó để chứng kiến ngôi nhà của mình, nằm trên đường Hòa Bình. Kanzeba nói: "Có thể không có hòa bình trong thành phố (bây giờ), nhưng đường phố vẫn còn đó".

Xung đột đã phá hủy 64 khu định cư ở tỉnh Luhansk, tương đương 1/10 diện tích khu vực.

Roman Mamedov, người phát ngôn chính quyền khu vực, nói với Kyiv Independent: "Danh sách này không nên được coi là cuối cùng và đầy đủ".