Nhiều nước muốn điều tra lại nguồn gốc Covid-19

Những câu hỏi liên quan đến các bước tiếp theo nhằm tìm ra nguồn gốc Covid-19 đã phủ bóng lên cuộc họp thường niên Đại hội đồng Y tế Thế giới (WHA). Đây là cuộc họp đầu tiên của WHA sau khi nhóm điều tra do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra kết luận gây nhiều tranh cãi về nguồn gốc Covid-19 hồi tháng 3.

Thời điểm đó, nhiều nước trong đó có Mỹ, Anh, Nhật Bản cho rằng báo cáo thiếu minh bạch và không có sự độc lập với chính phủ Trung Quốc. Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cũng dẫn lời các chuyên gia tới Vũ Hán điều tra rằng họ bị hạn chế tiếp cận dữ liệu mặc dù Bắc Kinh luôn khẳng định minh bạch.

Hiện giờ, nhiều nước như Mỹ, Nhật Bản, Anh và các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU) kêu gọi khởi động giai đoạn điều tra tiếp theo để xác định cách thức virus SARS-CoV-2 lây sang người.

"Chúng tôi (nước Mỹ) nhấn mạnh tầm quan trọng của một cuộc điều tra toàn diện của giới chuyên gia để xác định nguồn gốc Covid-19 nhằm đảm bảo rằng chúng ta sẵn sàng hạn chế rủi ro và ứng phó thành công các dịch bệnh, ngăn chặn các đại dịch trong tương lai", Đại diện của Mỹ Jeremy Konyndyk phát biểu tại WHA ngày 25/5.

Trung Quốc cũng tuyên bố ủng hộ mở rộng điều tra, nhưng nhấn mạnh "phần việc của Trung Quốc" đã hoàn tất, bây giờ đến lúc các nước khác hợp tác để tiến hành nghiên cứu toàn cầu về nguồn gốc Covid-19.

"Tìm cách cân bằng giữa một cuộc điều tra theo hướng mà Trung Quốc muốn và một cuộc điều tra phải thỏa mãn kỳ vọng của Mỹ không hề dễ dàng. Rõ ràng, Mỹ và các đồng minh không vừa lòng và muốn câu trả lời cho nhiều vấn đề nữa, trong khi đó Trung Quốc quả quyết rằng điều này đã được giải quyết", Sara Davies of Griffith, Giáo sư về quản lý y tế toàn cầu thuộc Đại học Australia bình luận.

Trong cuộc họp của WHA hôm 25/5, không đại diện của quốc gia nào đề cập trực tiếp đến Trung Quốc hay giả thuyết virus SARS-CoV-2 mặc dù Bồ Đào Nha kêu gọi nghiên cứu cả 4 giả thuyết mà nhóm điều tra của WHO đưa ra.

Báo cáo điều tra của nhóm chuyên gia quốc tế do WHO dẫn đầu cho rằng, giả thuyết virus thoát ra từ phòng thí nghiệm là "rất khó xảy ra". Tuy nhiên, việc mở rộng điều tra giả thuyết này ngày càng nhận được sự ủng hộ của các nhà khoa học có uy tín cũng như giới làm luật ở Mỹ những tuần gần đây. và cũng nhận được sự ủng hộ của Tổng giám đốc WHO Tedros.

"Để mở rộng điều tra nguồn gốc Covid-19, cần phải làm thêm nhiều việc nữa ở Trung Quốc, đặc biệt Trung Quốc cần cho phép tiếp cận đầy đủ phòng thí nghiệm Vũ Hán. Nhưng điều đó khó xảy ra", chuyên gia Ayelet Berman của Đại học quốc gia Singapore nhận định.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên hôm 26/5 đã chỉ trích các kêu gọi điều tra giả thuyết virus bắt nguồn từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Ông Triệu nói, giai đoạn điều tra tiếp theo nên tập trung vào Mỹ. "Một số người ở Mỹ nói họ muốn sự thật nhưng ý đồ thực sự của họ là thao túng chính trị", ông Triệu nói.

Về phía Mỹ, chính quyền Tổng thống Joe Biden đầu năm nay đã giải tán nhóm điều tra của Bộ Ngoại giao Mỹ có từ thời chính quyền tiền nhiệm nhằm điều tra giả thuyết virus thoát ra từ phòng thí nghiệm Trung Quốc. Tuy nhiên, trong một mệnh lệnh thép đưa ra hôm qua, ông Biden chỉ thị cộng đồng tình báo Mỹ tăng gấp đôi nỗ lực điều tra nguồn gốc Covid-19 và báo cáo lại trong vòng 90 ngày.

Những tranh cãi liên quan đến nguồn gốc Covid-19 có thể sẽ khiến quan hệ Mỹ - Trung căng thẳng hơn trong thời gian tới.