"Lá bài" đặc biệt khiến phương Tây khó thoát phụ thuộc năng lượng Nga

Theo Nikkei, vị thế của Nga trong thị trường nguyên liệu cho điện hạt nhân có thể tạo ra một thách thức lớn cho các nước phương Tây dù họ đang cố gắng thoát sự phụ thuộc vào năng lượng Nga thông qua việc giảm và cắt hẳn nhập dầu và khí đốt của Moscow.

Tập đoàn năng lượng hạt nhân thuộc sở hữu nhà nước của Nga Rosatom cho biết họ kiểm soát 36% thị phần trong thị trường uranium làm giàu trên thế giới. Tập đoàn Urenco, có trụ sở tại Vương quốc Anh, đứng thứ 2 với 30%. Orano của Pháp nắm 14% trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc kiểm soát 12%.

Việc chuyển đổi uranium khai thác từ các mỏ nguyên liệu trở thành uranium làm giàu cho các lò phản ứng hạt nhân thường mất 3-5 năm và việc thay thế nguồn cung không phải là dễ dàng. Chính vì vậy, phương Tây chưa thể mạnh tay với uranium làm giàu từ Nga vì họ biết rằng việc thay thế vị trí dẫn đầu của Moscow trong thời gian ngắn là bất khả thi.

Mỹ nhập từ Nga 16% lượng sản phẩm liên quan tới uranium trong năm 2020. Dù Mỹ đã cấm nhập khẩu mọi mặt hàng liên quan tới năng lượng hóa thạch của Nga, nhưng Washington chưa thể cấm uranium từ Moscow.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) nhập 20% nhu cầu uranium làm giàu của khối từ Nga vào năm 2020. Giá thành uranium do Rosatom cung cấp tương đối thấp, khiến nó có sức cạnh tranh rất cao. Ngoài ra, các nước Đông Âu cũng sử dụng các lò phản ứng hạt nhân do Nga sản xuất dẫn tới việc họ cũng phải nhập uranium làm giàu từ Nga. Việc chuyển đổi ngay lập tức sang nguồn nguyên liệu năng lượng hạt nhân khác là rất khó để thực hiện.

Để giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch từ Nga và hướng tới mục tiêu giảm phát thải carbon, phương Tây đang tính toán tới các nguồn năng lượng thay thế và năng lượng hạt nhân cũng đang được xem xét. Chính vì vậy, kịch bản phương Tây thoát hoàn toàn phụ thuộc năng lượng Nga dường như sẽ khó xảy ra ít nhất là trong tương lai gần.

Trước đó, trong bài phân tích trên The Hill, cựu Thứ trưởng Năng lượng Mỹ Paul Dabbar và nhà nghiên cứu thuộc đại học Columbia Matt Bowen cảnh báo rằng, nếu Nga quyết định dừng cung cấp uranium được làm giàu cho các công ty năng lượng của Mỹ, nhiều lò phản ứng hạt nhân của Washington có thể sẽ bị ngừng hoạt động trong vòng một năm.

Theo 2 chuyên gia, điều này có thể dẫn tới giá điện tăng vọt trong bối cảnh người dân Mỹ đang đối mặt với lạm phát cao kỷ lục. Trong kịch bản tồi tệ nhất, việc Nga ngừng cung cấp uranium làm giàu có thể khiến một số khu vực tại Mỹ không thể đáp ứng được nhu cầu về điện, dẫn tới mất điện.

Hai chuyên gia kêu gọi các lãnh đạo phương Tây "ngay lập tức xem xét mức độ liên quan của các nước này tới hoạt động xuất khẩu sản phẩm hạt nhân của Nga và thực hiện các bước để giảm bớt nó hoặc họ sẽ có thể phải đối mặt với một cú sốc năng lượng khác".

Hai ông đã kêu gọi việc xây dựng lại chuỗi cung ứng nhiên liệu hạt nhân để duy trì một nguồn uranium làm giàu ổn định.