Giới học giả Đức lên án gay gắt hành động của Trung Quốc ở Biển Đông

Trung Quốc đã tiến hành nhiều hoạt động bồi đắp phi pháp ở Biển Đông.

Trong bài tham luận mở màn hội nghị, Tiến sĩ Gerhard Will điểm lại khái quát những vấn đề lịch sử và các diễn biến gần đây ở Biển Đông. Theo ông, những diễn biến gần đây ở vùng biển này như Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động xây dựng đảo trái phép ở Hoàng Sa, Trường Sa, hay trước đó hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam đã làm tình hình khu vực gia tăng căng thẳng trở lại.

Theo ông, hành động xây dựng đảo nhân tạo của Trung Quốc ở Biển Đông và việc nước này củng cố, mở rộng một số đảo như đảo Chữ Thập, đảo Gạc Ma hoàn toàn trái với luật pháp quốc tế, vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Ông nhấn mạnh việc Trung Quốc phá vỡ nguyên trạng các đảo này sẽ tác động tiêu cực tới an ninh, ổn định ở khu vực và thế giới

Tiến sĩ Gerhard Will cũng cho rằng sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc ở Trung Quốc đang trở thành vấn đề đáng quan ngại, vì với xu hướng này, Trung Quốc sẽ theo đuổi các tham vọng chính trị nước lớn, quá đề cao lợi ích quốc gia và làm giảm cơ hội tiến hành đàm phán, thoả hiệp với các nước khác trong giải quyết tranh chấp biển đảo đang nổi lên ở Đông Á.

Tác giả bài tham luận nhấn mạnh khu vực Biển Đông - tuyến hàng hải quốc tế nhộn nhịp hàng đầu thế giới - có tầm quan trọng đặc biệt đối với thương mại toàn cầu. Do vậy, cộng đồng quốc tế, trong đó có Đức, có lợi ích sống còn trong việc duy trì môi trường hoà bình, bảo đảm thông thương hàng hải, hàng không ở vùng biển này.

Liên quan đến việc Trung Quốc thời gian gần đây tăng cường mạnh tiềm lực quốc phòng, đặc biệt là hải quân, Tiến sỹ Gerhard Will cho rằng điều này có nguy cơ dẫn tới một cuộc chạy đua vũ trang giữa các nước trong khu vực ở cả Đông Bắc Á và Đông Nam Á. Đây là một diễn biến nguy hiểm vì có thể dẫn tới mất ổn định và an ninh của khu vực, không có lợi cho tất cả các bên liên quan.

Chuyên gia Đức cho rằng việc giải quyết tình hình Biển Đông cần phải thông qua thương lượng và đàm phán trên cơ sở luật pháp quốc tế. Cụ thể, các bên cần xây dựng lòng tin dựa trên cả hai trụ cột hợp tác kinh tế và đối thoại chính trị, luôn duy trì cơ chế đối thoại ở cả cấp độ song phương lẫn đa phương. Ngoài ra, các bên cần trao đổi thẳng thắn về yêu sách chủ quyền của mình ở khu vực Biển Đông, thậm chí nên khoanh vùng những khu vực xung đột để đàm phán giải quyết từng vụ việc trên cơ sở các nguyên tắc hợp tác chính trị chung.

Tham gia trình bày tham luận tại Hội thảo, Tiến sỹ Andreas Seifert - chuyên gia phân tích quân sự thuộc Hội nghiên cứu quân sự Tuebingen của Đức - đã đi sâu đánh giá về yêu sách của cái gọi là “đường 9 đoạn” của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như cách thức tuyên truyền của Bắc Kinh đối với hoạt động xây dựng đảo trái phép ở Biển Đông.

Tiến sỹ Andreas Seifert cho rằng yêu sách “đường 9 đoạn” của Trung Quốc là phi lý xét cả về mặt pháp lý và địa lý, cố tình tạo sự mập mờ cho dư luận trong nước và quốc tế về tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Theo ông, yêu sách của Trung Quốc xuất phát từ một lý do quan trọng là lượng dự trữ dồi dào về dầu mỏ, khí đốt và tài nguyên ở Biển Đông, cũng như vị trí địa chính trị chiến lược của vùng biển này trên tuyến huyết mạch của hàng hải quốc tế.

Ông Andreas Seifert nhấn mạnh các quốc gia láng giếng cần hết sức cảnh giác với ý đồ về "đường 9 đoạn" và chiến thuật xây dựng, củng cố các đảo ở Hoàng Sa, Trường Sa của Trung Quốc.

Tiến sỹ chính trị học Howard Loewen - thuộc Viện nghiên cứu hoà bình Hamburg - đưa ra đánh giá về những kinh nghiệm rút ra từ vụ Philippines kiện Trung Quốc lên Toà án quốc tế về Luật biển. Tác giả nhận định kết cấu an ninh khu vực Đông Á nói chung và Đông Nam Á nói riêng hiện thiếu sự ổn định, mặc dù có hợp tác ở cả hai cấp độ song phương và đa phương.

Theo ông, để bảo đảm ổn định tình hình Biển Đông cần có sự cân bằng quyền lực ở khu vực, trong đó các nước lớn như Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Nga và Úc phải có tiếng nói mạnh mẽ hơn phản đối các yêu sách của Trung Quốc, đồng thời tăng cường những ảnh hưởng cần có ở khu vực này. Tuy nhiên, một sự cân bằng quyền lực ở Đông Nam Á chỉ có giá trị khi nó gắn với một cấu trúc an ninh khu vực được định hình rõ ràng hơn.

           Vũ Anh