Các bộ trưởng NATO chia rẽ về kế hoạch gần 110 tỷ USD cho Ukraine

NATO xúc tiến quỹ gần 110 tỷ USD viện trợ cho Ukraine

Tổng thư ký Stoltenberg muốn có một cuộc cách mạng về phương thức NATO tài trợ và trang bị vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, kế hoạch của ông hôm 3/4 đã gây ra phản ứng trái chiều từ các ngoại trưởng NATO, chỉ một ngày trước thềm lễ kỷ niệm 75 năm thành lập liên minh 4/4.

Ý tưởng của ông Stoltenberg là loại bỏ yếu tố chính trị và sự bất ổn ra khỏi viện trợ quân sự cho Ukraine bằng cách thành lập một quỹ trị giá 100 tỷ euro (108 tỷ USD) có thời hạn 5 năm và để liên minh gánh vác nhiều hơn trong việc cung cấp vũ khí cho Kiev.

"Chúng ta phải đảm bảo sự hỗ trợ an ninh đáng tin cậy và có thể dự đoán được cho Ukraine trong thời gian dài", ông Stoltenberg nói trước cuộc họp, "để chúng ta ít dựa vào các khoản đóng góp tự nguyện mà dựa nhiều hơn vào các cam kết của NATO".

Nguyên nhân chính là những gì đang xảy ra ở Washington, nơi dự luật viện trợ quân sự trị giá 60 tỷ USD đã bị đình trệ tại Quốc hội Mỹ do sự ngăn chặn của đảng Cộng hòa.

Tổng thư ký NATO cho rằng, tình hình ở Washington là đáng lo ngại. Ông cho biết, "mỗi ngày trì hoãn trong quyết định của Mỹ về việc cung cấp thêm hỗ trợ cho Ukraine đều gây ra hậu quả trên chiến trường", đồng thời cho biết thêm rằng Nga hiện có thể "đánh bại" Ukraine.

Kế hoạch của Tổng thư ký sẽ nâng cao vai trò hiện tại của NATO. Hầu hết trong số 32 thành viên của liên minh đang cung cấp viện trợ quân sự và tài trợ cho Kiev thông qua Tổ chức cung cấp vũ khí cho Ukraine do Mỹ đứng đầu.

Ông Stoltenberg nói: "Vai trò mạnh mẽ hơn của NATO trong việc điều phối và cung cấp hỗ trợ là giải pháp để kết thúc cuộc chiến này theo cách mà Ukraine chiếm ưu thế".

Mục đích là giúp viện trợ của Ukraine ít phụ thuộc hơn vào chính trị quốc gia, cho phép Kiev lập kế hoạch dài hạn.

Một đề xuất là các thành viên NATO nên đóng góp tổng cộng gần 110 tỷ USD này tùy theo quy mô nền kinh tế của họ. Điều đó sẽ làm giảm tổng số tiền mà Mỹ phải trả và cũng làm suy yếu lập luận mà cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra rằng các đồng minh châu Âu không giảm bớt gánh nặng của họ.

Ông Stoltenberg đã xoa dịu nỗi lo ngại rằng, vai trò lớn hơn của NATO sẽ làm suy yếu sự hiện diện của Mỹ, nhấn mạnh vai trò kép của tướng Christopher Cavoli, chỉ huy Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ kiêm Tư lệnh Đồng minh Tối cao châu Âu.

"Tướng Cavoli là tư lệnh của Mỹ ở châu Âu, nhưng ông cũng là tư lệnh NATO ở châu Âu", người đứng đầu Stoltenberg nói. "Và tất nhiên, tôi nghĩ tướng Cavoli phối hợp với tướng Cavoli, đó là cùng một người".

Nhưng sự thay đổi căn bản như vậy trong chính sách của NATO cần có sự chấp thuận của tất cả các thành viên.

Mặc dù người phát ngôn của NATO Farah Dakhlallah nói rằng các bộ trưởng "đã đồng ý tiến tới kế hoạch để NATO có vai trò lớn hơn trong việc điều phối viện trợ cho Ukraine", nhưng các cuộc thảo luận có thể sẽ tiếp tục cho đến hội nghị thượng đỉnh vào tháng 7 tại Washington.

Phản ứng trái chiều

Ngoại trưởng Ba Lan Radosław Sikorski cho biết: "Chúng tôi ủng hộ những nỗ lực của tổng thư ký NATO đối với Ukraine".

Một quan chức NATO cho biết Thổ Nhĩ Kỳ cũng được mô tả là có tham gia vào ý tưởng này.

Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock cho biết điều cần thiết là phải tạo ra "các cơ cấu lâu dài, đáng tin cậy" để giúp đỡ Ukraine.

Nhưng cũng có những nghi ngờ.

Sau bài thuyết trình, một số bộ trưởng bất ngờ trước con số gần 110 tỷ USD, tự hỏi nó đến từ đâu, theo một nhà ngoại giao giấu tên cho biết.

Bà Hadja Lahbib, Ngoại trưởng Bỉ, cảnh báo: "Thật nguy hiểm khi đưa ra những lời hứa mà chúng ta không thể thực hiện được".

Một số quốc gia Tây Âu lo ngại rằng việc trao cho NATO nhiều tiền và quyền lực như vậy sẽ làm suy yếu những nỗ lực của Liên minh châu Âu nhằm đóng vai trò lớn hơn trong lĩnh vực quốc phòng.

Đề xuất của NATO cũng đặt ra rất nhiều câu hỏi về chi tiết. Vấn đề quan trọng là liệu mục tiêu tài chính có phải là nguồn tiền mới hay chỉ đơn thuần là các chương trình hiện có mà các đồng minh gửi riêng cho Ukraine.

Các nhà ngoại giao cảnh báo rằng cuộc thảo luận về tài chính vẫn còn ở giai đoạn đầu, chỉ ra việc ông Stoltenberg từ chối công khai thừa nhận số tiền liên quan đến đề xuất của ông.

Ông Jan Lipavský, Ngoại trưởng Séc, cho biết: "Chúng tôi hoan nghênh sáng kiến này và chúng tôi cần xem xét tính thực tế cũng như chi tiết".

Ngoại trưởng Tây Ban Nha José Manuel Albares nói: "Chúng ta cần tính toán Ukraine cần bao nhiêu để giữ được nền dân chủ, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Và khi có được số tiền đó, chúng ta phải quyết định làm cách nào để có được nó".

Hungary, quốc gia NATO được cho là thân Nga nhất, đang chùn bước.

Ngoại trưởng Hungary Péter Szijjártó khẳng định NATO chỉ là một liên minh phòng thủ. Ông nói trước cuộc họp: "Hungary sẽ từ chối bất kỳ đề xuất nào biến nước này thành một liên minh tấn công vì điều này sẽ dẫn đến nguy cơ leo thang nghiêm trọng". Ông nói thêm: "Đây không phải là cuộc chiến của Hungary và cũng không phải là cuộc chiến của NATO".

Nhưng Tổng thư ký Stoltenberg lập luận rằng, việc tạo ra sự chắc chắn hơn về cách Ukraine được trang bị vũ khí và hỗ trợ tài chính cũng sẽ gửi một thông điệp rõ ràng tới Điện Kremlin.

Ông nói: "Chúng tôi thấy Nga đang chủ động và chúng tôi thấy cách họ cố gắng giành thắng lợi trong cuộc chiến này bằng cách chờ đợi chúng tôi... Và sau đó chúng tôi cần trả lời bằng cách gửi một thông điệp rõ ràng về hỗ trợ thiết thực, hỗ trợ tài chính và khuôn khổ thể chế để đảm bảo rằng chúng ta sẽ sát cánh lâu dài để có thể kết thúc chiến sự".