Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết và cách bày mâm ngũ quả đẹp mắt, ý nghĩa

 Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả là lễ vật không thể thiếu trên các ban thờ của người Việt dịp Tết. Nhà nghiên cứu Phạm Đình Hải cho biết, có nhiều quan niệm và cách giải thích khác nhau về nguồn gốc "ngũ quả". 

Theo quan niệm Phật giáo, ngũ quả là 5 loại trái cây mà các tì khưu phải nấu chín hoặc gọt vỏ mới được ăn. Năm loại quả để cúng trong pháp hội Vu Lan bồn, cúng Phật, dần dần phổ biến trong các lễ tiết của người Việt.

Có thuyết lại coi ngũ quả là đại biểu cho ngũ hành. Năm loại quả màu sắc khác nhau, tượng trưng cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Song nhìn chung, mâm ngũ quả thể hiện lòng thành, sự tôn kính đối với Phật thánh, tổ tiên và ước vọng về một năm mới may mắn, tài lộc, vạn sự hanh thông.

Ngày nay, các gia đình chi từ vài trăm nghìn đến hàng triệu đồng để mua các loại quả bày lễ, dâng cúng tổ tiên. Nhiều người bày nhiều hơn 5 loại quả trên mâm ngũ quả. Tùy thuộc vào các loại hoa quả địa phương, mùa vụ mà mâm quả ở mỗi gia đình có sự khác nhau.

Người miền Bắc luôn bày mâm ngũ quả với chuối xanh, bưởi, bòng, phật thủ, đào, hồng, cam, quýt. Nải chuối sẽ được đặt phía dưới cùng để đỡ lấy các trái cây khác. Giữa nải chuối là quả bưởi cài xen các loại quả hồng, cam, quýt xung quanh.

Người miền Trung thường bày dưa hấu, cam, hồng, đu đủ, bưởi trên mâm ngũ quả. Người miền Nam không thể thiếu xoài, cam, dứa (khóm), đu đủ, sung, mãng cầu, dưa hấu.

Ý nghĩa tên các loại quả này gắn với ước vọng về cuộc sống đủ đầy: Cầu (mãng cầu), vừa (dừa) đủ (đu đủ), sung (sung túc), xài (xoài).

Để bày mâm ngũ quả đẹp cũng cần có những lưu ý nhất định. Dưới đây là cách bày mâm ngũ quả đẹp mắt, dễ áp dụng theo gợi ý của chị Hà Lê (ở Hà Nội):

Chuẩn bị:

- Mâm ngũ quả truyền thống thường có chuối, phật thủ, bưởi, thanh long, đu đủ…

- Nên chọn các loại quả tươi, nhiều màu sắc như xanh, vàng, đỏ, cam…

- Xốp cắm hoa, que xiên. Xốp và que xiên giữ quả tốt, đơn giản, dễ kiếm.

- Chuẩn bị một vài bông hoa tùy ý thích như hoa hồng, hoa cúc, hoa ly…

- Rửa sạch các loại quả, để khô.

Cách bày mâm ngũ quả:

- Xếp chuối - loại quả tượng trưng cho gia đình sum vầy, quây quần, đầm ấm - ở dưới cùng.

- Có thể ghép 2 nải chuối để tạo bệ đỡ chắc chắn cho các loại quả khác.

- Dùng xốp chèn một góc mẹt, cố định bằng que xiên.

- Xếp lần lượt các loại quả trên nải chuối, xen kẽ nhau với ý niệm: Phật thủ - "bàn tay Phật" - tượng trưng cho may mắn hạnh phúc và cuộc sống lâu dài; thanh long - tượng trưng cho thế rồng bay, phát tài, phát lộc; xoài, đu đủ, sung, cam, quýt…

- Đặt bưởi - loại quả tượng trưng cho sự tròn vẹn sung túc ở vị trí trung tâm có điểm tựa chắc chắn vào xốp cắm.

- Dùng que xiên cố định xốp để đỡ quả ngay ngắn, đỡ xô lệch.

- Ưu tiên dùng que xiên cố định các quả vào vị trí, hạn chế dùng keo nến vì có thể khiến quả nhanh bị hỏng.

- Sau khi tạo hình hoàn thành, dùng hoa cắm chèn những vị trí trống, tiếp nước vừa phải vào xốp để hoa và quả được tươi lâu.

Ảnh: Hà Lê, Cao Thanh Thủy, Thu Hương