Bác sĩ cảnh báo không tùy tiện dùng An Cung Ngưu Hoàng Hoàn phòng đột quỵ

Suốt gần 20 năm qua, mỗi ngày của ông Phạm Lan (73 tuổi, Tây Ninh) bắt đầu bằng những động tác tập thể dục quanh sân và một viên thuốc huyết áp sau bữa sáng. Ngần ấy thời gian sống chung với bệnh tật, ông hiểu rõ nguy cơ đột quỵ luôn lơ lửng trên đầu nên luôn cố gắng kiểm soát sức khỏe tối đa. 

Đầu năm nay, nghe hàng xóm rỉ tai về An Cung Ngưu Hoàng Hoàn “uống vào là yên tâm, khỏi sợ đột quỵ”, ông cũng mua dùng thử. Hộp thuốc giá gần một triệu, đóng hộp dạng 60 viên và được một người cháu là du học sinh gửi về tận tay. 

"Tôi thấy vợ chồng người hàng xóm cũng sử dụng loại thuốc này trong thời gian dài và không phát hiện vấn đề sức khỏe gì. Thuốc lại được người nhà gửi về nên tôi cũng yên tâm dùng thử", ông cho biết. 

Tuy nhiên, trong lần khám gần đây, khi chia sẻ điều này với bác sĩ, ông mới ngỡ ngàng khi bác sĩ nói loại thuốc ấy không nằm trong bất kỳ phác đồ điều trị nào, và chưa từng có nghiên cứu chứng minh hiệu quả phòng đột quỵ.

An Cung Ngưu Hoàng Hoàn là gì?

Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người bị đột quỵ, trong đó khoảng 5 triệu người tử vong và 5 triệu người bị tàn phế vĩnh viễn.

Tại Việt Nam, số liệu mới công bố trong năm 2025 ghi nhận khoảng 222.000 ca đột quỵ mới mỗi năm. Với tỷ lệ mắc mới khoảng 222 ca/100.000 dân và tỷ lệ lưu hành đột quỵ là 1.500 ca/100.000 dân. 

Theo BSCK1 Lê Thị Thúy Hằng, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM - cơ sở 3, trong bối cảnh ngày càng gia tăng các trường hợp đột quỵ, ngày càng nhiều người tìm kiếm các biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả căn bệnh này. Đây chính là lí do khiến các loại thuốc, thực phẩm chức năng dễ bị thần thánh hóa.

Trong đó, An Cung Ngưu Hoàng Hoàn (ACNHH) - một bài thuốc y học cổ truyền Trung Hoa nổi tiếng trong điều trị đột quỵ và các chứng bệnh liên quan đến tuần hoàn não - cũng được người dân hay truyền miệng nhau rằng có thể giúp phòng ngừa đột quỵ.

Bài thuốc ACNHH theo cổ phương bao gồm nhiều thành phần dược liệu quý như ngưu hoàng, uất kim, hoàng cầm, hoàng liên, hùng hoàng, sơn chi, chu sa, mai phiến, xạ hương, trân châu...có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết, lưu thông khí huyết.

Bài thuốc được "truyền miệng" có thể dùng để điều trị đột quỵ thể nhồi máu với kích thước cục máu đông nhỏ. Tuy nhiên, hiệu quả thực sự vẫn đang là một dấu chấm hỏi. 

Vị thuốc đắt tiền phòng ngừa đột quỵ?

Theo bác sĩ Hằng, mặc dù có thể hỗ trợ điều trị một số triệu chứng, ACNHH không thể thay thế các phương pháp điều trị y tế hiện đại. Người bệnh đột quỵ cần phải được điều trị kịp thời với thuốc và can thiệp y tế chuyên sâu.

"Hơn nữa, đối với nhồi máu não có kích thước nhỏ, ACNHH hỗ trợ làm tan cục máu đông, giúp mạch máu thuyên tắc tái thông trở lại, còn đột quỵ não do xuất huyết hoặc nhồi máu não diện rộng, khi dùng ACNHH có thể làm mạch máu não tiếp tục bị tổn thương nghiêm trọng hơn", bác sĩ phân tích.

Thậm chí, một số trường hợp bị đột quỵ có dấu hiệu đột quỵ như méo miệng, liệt nửa người, nói đớt, hôn mê... cũng được người nhà cho uống ACNHH thay vì gọi cấp cứu. Điều này làm mất “thời gian vàng” (3-6 giờ đầu) để cứu não, có thể khiến tổn thương não không hồi phục, thậm chí tử vong.

Bên cạnh đó, nhiều thành phần trong ACNHH nằm trong danh sách các vị thuốc gây mất an toàn thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế như chu sa (thành phần chính là thủy ngân); hùng hoàng (chứa arsenic); xạ hương (có độc tính cao).

Những chất này khi vào cơ thể sẽ gây ra những tổn thương nặng nề trên thận, gan, thần kinh, dẫn đến tình trạng suy tạng nếu dùng sai liều hoặc lạm dụng kéo dài.

"Ngoài ra, ACNHH dù được truyền miệng có khả năng phòng ngừa đột quỵ nhưng hiệu quả khoa học của bài thuốc này vẫn chưa được chứng minh bằng các thử nghiệm lâm sàng quốc tế.

Các tổ chức y khoa uy tín như Hội Đột quỵ Hoa Kỳ (AHA/ASA), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay Bộ Y tế Việt Nam không đưa ACNHH vào phác đồ điều trị hoặc phòng ngừa đột quỵ cấp", bác sĩ Hằng chia sẻ.

Thành phần ACNHH chứa nhiều nguyên liệu quý, có giá thành rất cao. Người dân nên cảnh giác khi mua loại thuốc này vì thị trường hiện nay có nhiều loại ACNHH không rõ nguồn gốc, không được kiểm soát chất lượng, các thành phần trong thuốc có thể không đúng như trên bao bì gây tiền mất tật mang.

Bác sĩ Hằng nhấn mạnh, về mặt lý thuyết, ACNHH có khả năng hỗ trợ phòng ngừa đột quỵ nhờ vào khả năng hoạt huyết, thanh nhiệt, ổn định huyết áp và cải thiện tuần hoàn não. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế vẫn còn cần thêm nhiều nghiên cứu khoa học để khẳng định.

Cho đến nay, y văn thế giới vẫn chưa có khuyến cáo chính thống nào đưa ACNHH vào điều trị dự phòng đột quỵ. Do đó, người dùng cần thận trọng và càng không nên xem bài thuốc này là phương pháp điều trị chính căn bệnh đột quỵ.

Mọi người nên dùng thuốc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ thay vì nghe truyền miệng. Trong những trường hợp nghi ngờ đột quỵ, người bệnh nên được đưa đi cấp cứu ngay lập tức. Người bệnh tuyệt đối không nên tự ý uống thuốc hạ huyết áp hay ACNHH để tránh gây thêm hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.