Nghề Y có "bạc" không?

Tôi được vinh dự vừa là một thầy giáo và vừa là một thầy thuốc. Cách đây hơn 4 năm, có một em sinh viên viết cho tôi một email với tiêu đề: Sinh viên cũ gửi thầy. Nội dung email này như sau:

"Em chào thầy ạ, 

Em tên là Dương, sinh viên trường Đại học Y Hà Nội (HMU). Dạo gần đây em có hay đọc confess (nhóm chia sẻ tâm sự trên mạng xã hội) trường mình và em nhận thấy một số điều muốn hỏi ý kiến thầy ạ. 

Lâu nay em thấy trên HMU confession những bài viết về nghề Y đa số là mang xu hướng tiêu cực, mọi người hay dùng từ "bạc". Em nghĩ điều này ảnh hưởng nhiều đến các em học sinh khi quyết định chọn Y bởi vì Confession là một trong những kênh chính cho các em tìm hiểu về nghề Y, về sinh viên Y. Bằng chứng là có những em đã đăng và hỏi rằng nghề Y thật sự như thế sao? 

Em thấy những mặt tiêu cực của ngành Y chỉ là một phần nhỏ, còn nhiều mặt tốt, nhiều bác sĩ yêu nghề yêu đời nhưng các em học sinh không biết được. Sự thật là cái tiêu cực bao giờ cũng dễ thấy hơn cái tích cực. Làm sao để các em có một cái nhìn đúng đắn về Y và quyết định dấn thân?

Em chưa có giải pháp gì, em chỉ muốn bày tỏ suy nghĩ của một cựu sinh viên với thầy. Em cảm ơn thầy đã đọc ạ". 

Tôi đã trả lời email của em như sau:

"Dương thân mến,

Nửa cốc nước thì người bi quan sẽ bảo vơi một nửa, người lạc quan sẽ nói đầy một nửa. Em đã ra trường nên chắc cũng đã chứng kiến ít nhiều những điều bất công trong ngành và trong xã hội. Nhưng đọc những dòng em viết, thầy tin rằng em là người có tâm hồn đẹp, và thầy thật tự hào khi em là sinh viên của Y Hà Nội. Thầy luôn nghĩ rằng, điều tốt đẹp nhất mà các em sinh viên tốt nghiệp từ mái trường này nên có được, không phải là một kiến thức kỳ vĩ, không phải là kỹ năng vô song mà đó chính là đó là khả năng tự học, sự thấu cảm, lạc quan và biết quan tâm tới người khác.

Của đáng tội, những người lạc quan thì thường nói ít làm nhiều, những người bi quan thì nói nhiều làm ít. Vì thế mà em sẽ thấy confession toàn những lời ca thán, kêu than, ai oán.

Điều tốt đẹp lan truyền dễ nhất bằng cách quan tâm đến người khác. Cũng bởi lẽ đó mà Tết này chủ tịch Hội đồng trường quyết định hủy tất cả các sự kiện vì đại dịch COVID-19, nhưng vẫn khuyến khích sinh viên tiếp tục gói bánh chưng vì người bệnh. Ngoài việc phát bài hát giáng sinh khi kết thúc kỳ thi thì các anh chị Trung tâm khảo thí của nhà trường tối muộn rồi vẫn dán hoa đào để sinh viên thi những ngày cuối có không khí Tết.

Một người bạn của thầy có lần bảo, mình trang điểm là vì người khác. Nên thầy nghĩ, cái nhìn đúng đắn về ngành Y và để giúp người khác có quyết định đúng đắn về nghề này phải nhờ vào từng cá nhân chúng ta. Chúng ta hãy nói và làm những điều tốt, những mặt tích cực của ngành để người xung quanh cùng hiểu. Các em hãy kể lại một kỉ niệm mà em được truyền cảm hứng. Các sinh viên năm trên hãy đối xử với người khác bằng điều tốt đẹp nhất mà các em đã nhận được ở mái trường và cuộc sống này (dù thầy biết rằng đã có lúc ở đâu đó em có thể bị đối xử bất công và hơi bạc) .

Thầy đoán em đã chọn một con đường khác biệt, và thành công với con đường đó. Em hãy kể lại câu chuyện của mình để truyền cảm hứng cho người khác.

Chúc em thành công trên con đường mình đã chọn. Trải nghiệm môi trường mới, hiện đại hơn, tươi sáng hơn rồi trở về trường để làm trường chúng ta tốt đẹp hơn. Và đừng quên chia sẻ chuyện nghề, chuyện đời của em để mọi người cùng được biết nhé".

Chắc hẳn nhiều người khi đọc những tâm sự ngắn của thầy trò chúng tôi có thể hiểu được phần nào áp lực về mặt tinh thần, cũng như tình cảm của người trong ngành đối với công việc mà chúng tôi vẫn làm hàng ngày. Nghề Y luôn được coi là nghề cao quý, tuy nhiên đó là một con đường đi rất dài, nhiều khó khăn và nguy hiểm.

Tôi làm trong chuyên ngành Truyền nhiễm, một chuyên ngành hiện giờ cũng tương đối ít người theo nhưng chuyên ngành này lại tập hợp gần như đầy đủ các khó khăn của những người làm nghề thầy thuốc. Đó là điều mà tôi gọi là nghịch lý của nghề nghiệp.

Ở Việt Nam, bệnh truyền nhiễm vô cùng phổ biến, đặc biệt qua đại dịch COVID-19. Với số lượng bệnh nhân đông như vậy thì bác sĩ sao có thể nghèo? Nhưng thực sự, do bệnh quá phổ biến nên các biện pháp để điều trị các bệnh phổ biến nhất lại luôn được nhà nước giữ ở mức chi phí thấp nhất (xét trên mối tương quan với các dịch vụ xã hội khác), để đảm bảo sự tiếp cận với các dịch vụ y tế cao nhất cho phần lớn cộng đồng.

Bên cạnh đó, các đãi ngộ hiện tại cũng tương đối eo hẹp so với công sức, trách nhiệm của nhân viên y tế. Ví dụ, mức phụ cấp trực của bác sĩ, nhân viên y tế áp dụng từ 2011 là 115.000 đồng/người/phiên trực đối với bệnh viện hạng 1, hạng đặc biệt và thấp nhất là 25.000 đồng/người/phiên trực đối với trạm y tế xã, trạm y tế quân dân y, bệnh xá quân dân Y. Do đó, phần lớn nhân viên y tế chỉ có mức thu nhập trung bình.

Nghề Y nguy hiểm ở chỗ luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cao. Nguy cơ đó không phải đơn thuần cho bản thân nhân viên y tế, mà còn là nguy cơ cho gia đình, người thân của họ.

Một trong những câu chuyện giờ có thể ít người còn nhớ, đó là khi dịch SARS lưu hành ở Việt Nam cách đây hơn 20 năm, 6 nhân viên y tế, là những người điều trị các ca bệnh đầu tiên đã hy sinh để giữ cho Việt Nam là nước đầu tiên khống chế thành công dịch SARS và không một người bệnh nào tử vong.

Sự rủi ro của ngành Y còn nằm chính ở công việc mà chúng tôi làm. Không ít những trường hợp khiếu kiện, hành hung nhân viên y tế xảy ra vì sự hiểu lầm về tính chất công việc. Khách hàng của chúng tôi không phải là người khỏe mạnh, họ đến viện vì có bệnh lý cần được chăm sóc. Nhưng tiếc rằng không phải bệnh nào cũng có thuốc chữa và có thể chữa khỏi được. Và nếu bệnh nhân tử vong, trước nỗi đau đột ngột đó, người thân sẽ không chấp nhận được rằng nguyên nhân tử vong là do bệnh lý sẵn có, mà các nhân viên y tế có thể sẽ bị quy chụp là thiếu trách nhiệm cũng như để xảy ra sai sót.

Mặc dù nghề Y được tôn vinh, nhưng nghề Y cũng luôn nằm dưới những áp lực khủng khiếp do sự kỳ vọng quá lớn của xã hội. Không ai thích bác sĩ và không ai thích đến bệnh viện vì như tôi vẫn nói đùa, có hai thứ người lớn mang ra dọa được trẻ con, một là ma và hai là bác sĩ.

Việt Nam có một ngày dành riêng cho thầy thuốc, ngày 27/2 và dù chỉ là một ngày trong 365 ngày, nhưng sự cảm thông và chân thành từ cộng đồng là điều tốt đẹp nhất giúp chúng tôi tự tin với lựa chọn của mình và cũng như giúp cho các thế hệ tương lai còn dám đi tiếp con đường mà chúng tôi đang đi.

Chuyên mục TÂM ĐIỂM mong nhận được ý kiến của bạn đọc về nội dung bài viết. Hãy vào phần Bình luận và chia sẻ suy nghĩ của mình. Xin cảm ơn!