HĐXX: Cần áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất với bị cáo Trương Mỹ Lan

Sáng 11/4, TAND TPHCM đưa ra quan điểm với các hành vi phạm tội của bị cáo Trương Mỹ Lan (Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 người liên quan đến các sai phạm tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn.

86 người bị xét xử về các tội: Tham ô tài sản; Đưa hối lộ; Nhận hối lộ; Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng; Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Do vụ án có tính chất phức tạp, nghiêm trọng và nhiều bị cáo nên tòa sẽ đưa ra phán quyết trong chiều nay.

Bị cáo Lan không có vai trò gì tại SCB là không có căn cứ

Kết quả thẩm tra tại tòa, các bị cáo đều thành khẩn thừa nhận hành vi phạm tội. Riêng bị cáo Trương Mỹ Lan không thừa nhận hành vi như cáo trạng truy tố.

Bị cáo cho rằng bản thân không chi phối, chỉ đạo hoạt động tại SCB, mà ngược lại còn dùng tài sản để cho SCB mượn tái cơ cấu.

Bị cáo Lan xác định tài xế riêng có chở tiền về tòa nhà Vạn Thịnh Phát nhưng cho rằng đây không phải chỗ ở của bị cáo, mà do Nguyễn Phương Hồng (trợ lý, đã chết) nhờ vận chuyển chở về để trả cho đối tác SBC, không liên quan bị cáo.

Đối với các bị cáo bỏ trốn, cơ quan điều tra đã thông báo cho 5 bị cáo ra trình diện, sau khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử đã tống đạt quyết định, thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng đề nghị các bị cáo ra đầu thú để nhận sự khoan hồng. Tuy nhiên, các bị cáo vẫn vắng mặt, từ bỏ quyền bảo vệ quyền lợi của mình. Song, tòa vẫn tạo điều kiện của các luật sư tiếp cận hồ sơ và tham gia bào chữa cho các bị cáo.

HĐXX nhận thấy việc xét xử vắng mặt với các bị cáo không gây trở ngại cho quá trình xét xử.

Căn cứ vào hồ sơ vụ án và kết quả thẩm tra tại tòa, HĐXX cho rằng lời khai của các bị cáo phù hợp với nhau, phù hợp chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, xác định bà Trương Mỹ Lan là chủ công ty Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và nhiều công ty khác trong "hệ sinh thái" Vạn Thịnh Phát.

Mặc dù bị cáo Trương Mỹ Lan không thừa nhận hành vi phạm tội; nhưng có đủ cơ sở xác định bà Lan đã nắm giữ cổ phần hơn 91,5% của Ngân hàng SCB, có quyền chi phối gần như tuyệt đối tại SCB.

HĐXX nhận định lời khai của bị cáo Lan và luật sư bào chữa cho rằng bản thân bà Lan chỉ nắm 15%, còn lại là của cổ đông nước ngoài và nhờ bạn bè đứng tên giúp là không có căn cứ, không có cơ sở chấp nhận.

Tòa cho rằng bà Lan chính là chủ thực sự của SCB. Thông qua đó, bà đã bố trí các nhân viên thân tín giữ chức vụ chủ chốt tại SCB, để từ đó chỉ đạo các bị cáo là cán bộ, lãnh đạo và nhân viên dưới quyền thực hiện chuỗi hành vi nhằm hợp thức hóa các hồ sơ, thủ tục vay, nâng khống tài sản đảm bảo để bị cáo Lan rút tiền của SCB ra sử dụng.

Các bị cáo bất chấp quy định của pháp luật, thậm chí giải ngân trước hợp thức hóa hồ sơ sau. Bị cáo Trương Mỹ Lan trở thành cơ quan có quyền quyết định cao nhất tại SCB, đủ dấu hiệu về mặt chủ thể có chức vụ, quyền hạn của tội Tham ô tài sản.

Lời bào chữa cho rằng bị cáo Lan không có vai trò gì tại SCB là không có căn cứ, không được tòa chấp nhận.

Với nhóm bị cáo là lãnh đạo SCB và cán bộ chủ chốt tại Vạn Thịnh Phát như Võ Tấn Hoàng Văn, Đinh Văn Thành, Bùi Anh Dũng, Đặng Phương Hoài Tâm, Tạ Chiêu Trung, Trương Huệ Vân..., mặc dù biết hồ sơ vay vốn khống là để bà Trương Mỹ Lan rút tiền, nhưng các bị cáo vẫn giúp sức cho mượn pháp danh công ty, thuê người đứng tên, tạo điều kiện cho bà Lan rút tiền của SCB.

Do đó, bị cáo Lan chịu trách nhiệm hình sự về tội danh nào thì các bị cáo này sẽ chịu trách nhiệm tương đương.

Không chấp nhận loại trừ tính lãi thiệt hại

HĐXX không chấp nhận quan điểm loại trừ tính lãi trong xác định thiệt hại vụ án này của luật sư và các bị cáo.

Đối với quan điểm cho rằng thẩm định giá của Công ty Hoàng Quân không đảm bảo, HĐXX cho rằng tòa đối chiếu theo quy định pháp luật, xét với vụ án này không thuộc trường hợp cần thiết phải trưng cầu giám định hình sự theo đề nghị của một số luật sư.

Trong vụ án này, các bị cáo thừa nhận toàn bộ hồ sơ vay vốn khống, việc đưa tài sản đảm bảo vào là phương thức để bà Trương Mỹ Lan rút tiền của SCB. Do đó, HĐXX áp dụng cách tính thiệt hại dựa vào tổng dư nợ với các khoản vay có khấu trừ tài sản đảm bảo theo nguyên tắc có lợi cho các bị cáo.

Hành vi của bị cáo Đỗ Thị Nhàn có mối quan hệ nhân quả

Với bị cáo Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước, HĐXX nhận định bị cáo biết rõ bà Trương Mỹ Lan nắm chi phối gần tuyệt đối tại SCB, toàn quyền chỉ đạo hoạt động SCB. Lợi dụng vị trí trưởng đoàn thanh tra, bà Nhàn đã thông qua Võ Tấn Hoàng Văn 2 lần gặp gỡ bà Lan và trao đổi về kết luận thanh tra.

Từ đây, bà Nhàn nhận 5,2 triệu USD từ bà Lan thông qua Văn, để rồi chủ trì xây dựng kết quả thanh tra theo hướng không đề nghị đưa SCB vào dạng kiểm soát đặc biệt, không kiến nghị chuyển cơ quan điều tra các sai phạm của nhà băng. Các bị cáo khác trong đoàn thanh tra có nhận quà, tiền từ SCB nhưng không biết việc bà Nhàn gặp Văn để thỏa thuận với bà Lan về việc ban hành kết quả thanh tra, không biết cựu Cục trưởng chỉ đạo ký báo cáo thanh tra theo hướng làm giảm nhẹ đi sai phạm tại SCB.

Do đó, các bị cáo trong đoàn thanh tra không bị truy tố cùng tội danh với bà Nhàn. Theo HĐXX, việc ban hành kết luận thanh tra là phương thức để thỏa thuận với bà Lan nhằm nhận hối lộ 5,2 triệu USD.

Về các lần nhận tiền của bà Nhàn, lần đầu tiên là sau khi thanh tra đợt 1, hai lần nhận tiếp rơi vào lúc lấy ý kiến xây dựng dự thảo kết luận thanh tra và lần cuối vào lúc ban hành kết luận cuối cùng của thanh tra. Xâu chuỗi toàn bộ hành vi, tòa nhận thấy việc bị cáo gặp bà Lan, chỉ đạo đoàn thanh tra bỏ qua sai phạm của SCB, thực hiện không đúng chức năng nhiệm vụ quy định. Bởi lẽ là trưởng đoàn thanh tra, đáng lẽ bị cáo phải báo cáo người ra quyết định thanh tra chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra, nhưng lại đề xuất bưng bít sai phạm để nhận tiền SCB.

Hành vi của bị cáo có mối quan hệ nhân quả giữa nhận tiền và ra kết quả thanh tra. 

"Bị cáo nhận tiền tiền diễn ra trong thời gian dài, nếu không muốn thì không thể 4 lần gặp Văn để nhận tiền, thậm chí cho mật khẩu nhà riêng. Lời biện hộ bị cáo không có căn cứ, không phù hợp tình tiết khách quan vụ án", HĐXX nhận định.

Từ những phân tích này có đủ căn cứ xác định bị cáo Trương Mỹ Lan phạm tội Đưa hối lộ, bị cáo Đỗ Thị Nhàn phạm tội Nhận hối lộ. Đây cũng là lập luận để không chấp nhận quan điểm của luật sư của bà Lan nói bị cáo chưa đủ cơ sở phạm tội Đưa hối lộ.

Tài sản của bị cáo Trương Mỹ Lan chưa đủ để khắc phục

HĐXX nhận định có đủ cơ sở xác định các bị cáo phạm vào các tội danh như cáo trạng truy tố. Tội phạm của bị cáo Lan và đồng phạm gây ra là đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại đặc biệt lớn với SCB, đẩy nhà băng vào tình trạng mất thanh khoản, gây hoang mang trong người dân, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước, xói mòn niềm tin của nhân dân. Hành vi của 86 bị cáo mang tính có tổ chức trong đó Trương Mỹ Lan là chủ mưu, cầm đầu, chỉ đạo hành vi phạm tội.

Do đó, tòa cho rằng cần áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất theo Bộ luật hình sự quy định với bị cáo Lan.

Trong quá trình xét xử, luật sư bào chữa của bị cáo Trương Mỹ Lan cho biết có thư của CEO Tập đoàn tỷ phú ở Hong Kong gửi đến tòa để nói về phương thức đầu tư. Song, theo HĐXX, lá thư này chỉ nêu tầm nhìn của vị CEO với bị cáo Lan, nêu nguyện vọng các nhà đầu tư có quan tâm thì đầu tư.

Tòa cho rằng, xét TPHCM nói riêng và Nhà nước nói chung luôn tạo điều kiện, khuyến khích để nhà đầu tư đầu tư. Tuy nhiên trong phạm vi xét xử và khắc phục hậu quả, HĐXX cho rằng văn bản đó không nêu rõ khoản đầu tư cụ thể nào, giá trị đầu tư bao nhiêu, hình thức đầu tư là gì… để đảm bảo khả năng giúp bị cáo Trương Mỹ Lan khắc phục hậu quả vụ án. Vì vậy, không thể xem đó là văn bản để có thể góp phần vào việc giải quyết hậu quả vụ án.

Theo ghi nhận của phóng viên Dân trí, sau khi nghe nhận định của HĐXX, bị cáo Trương Mỹ Lan gây ồn ào khiến chủ tọa phải nhắc nhở và đề nghị cảnh sát đảm bảo trật tự phiên tòa. 

Với nhóm lãnh đạo cấp cao SCB gồm Đinh Văn Thành, Võ Tấn Hoàng Văn, Bùi Anh Dũng, Trần Thị Mỹ Dung, là những người trực tiếp nhận chỉ đạo từ bà Trương Mỹ Lan, sau đó chỉ đạo cấp dưới thực hiện, HĐXX đánh giá hành vi của các bị cáo đã giúp sức tích cực cho bà Lan, gây thiệt hại đặc biệt lớn. Tòa cho rằng cần có mức án nghiêm khắc.

Với bị cáo Đỗ Thị Nhàn, HĐXX nhận định đáng lẽ bị cáo phải chịu hình phạt nghiêm khắc nhất nhưng xét bà Nhàn đã nộp lại số tiền nhận hối lộ nên xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo.

Với bị cáo Nguyễn Cao Trí, HĐXX nhận định bị cáo chiếm đoạt từ 500 triệu đồng trở lên, nên cần xử phạt mức án tương xứng. Việc ông Trí nộp lại tiền khắc phục vụ án được xem là tình tiết giảm nhẹ khi lượng hình. HĐXX ghi nhận bị cáo đã tác động gia đình nộp tiền khắc phục, đưa nhiều bất động sản vào để khắc phục thiệt hại.

Với các nhóm bị cáo còn lại, HĐXX phân hóa vai trò, mức độ hành vi, xem xét các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ để đưa ra hình phạt tương xứng. Trong đó nhiều bị cáo bị ghi nhận tình tiết tăng nặng phạm tội 2 lần trở lên, phạm tội có tổ chức, dùng thủ đoạn tinh vi. Tòa chấp nhận đề nghị của luật sư, không xét tình tiết tăng nặng dùng thủ đoạn tinh vi với bị cáo Trương Huệ Vân, Dương Tấn Trước.

HĐXX cân nhắc ngoài bị cáo Trương Mỹ Lan và 5 bị cáo bỏ trốn, các bị cáo còn lại đều thể hiện sự ăn năn, hối cải. Mặc dù bà Lan và Nhàn không thừa nhận hành vi, nhưng cũng đã nhìn nhận trách nhiệm của mình và khắc phục hậu quả. Qua đây, HĐXX cũng đánh giá các bị cáo ăn năn, hối cải về hành vi của mình.

Tòa cũng ghi nhận bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn, Trần Thị Mỹ Dung tích cực khai báo, giúp cơ quan điều tra làm sáng tỏ vụ án. Đây được xem là tình tiết giảm nhẹ. HĐXX đặc biệt ghi nhận bị cáo Dung và xem xét khoan hồng, giảm nhẹ một phần hình phạt.

Nhiều bị cáo đã nộp tiền khắc phục hậu quả vụ án, từ hàng chục triệu đến hàng trăm triệu, trăm tỷ đồng. HĐXX ghi nhận để làm tình tiết giảm nhẹ khi lượng hình.

Với đề nghị của bị cáo Trương Mỹ Lan mong muốn chuyển 1.350 tỷ đồng (do Nguyễn Cao Trí và Tạ Quốc Hùng Việt chuyển trả) sang cho Trương Huệ Vân để khắc phục thiệt hại, HĐXX xét thấy bà Lan có nghĩa vụ bồi thường rất lớn, tài sản của bị cáo chưa đủ để khắc phục nên đề nghị này không có cơ sở chấp nhận.