VKS đề nghị giảm án với Trương Huệ Vân và Nguyễn Cao Trí

Sáng 3/4, trong quá trình tranh luận trở lại với các quan điểm của luật sư bào chữa và bị cáo Trương Mỹ Lan, đại diện VKS nhiều lần gay gắt, dùng cụm từ "thiếu căn cứ", "không có căn cứ" để nhận xét về lập luận của phía bà Lan.

VKS: Lập luận của luật sư bà Trương Mỹ Lan "vô căn cứ"

Luật sư đưa ra quan điểm cho rằng bà Trương Mỹ Lan không phạm tội Tham ô tài sản vì bà không phải là người có chức vụ, quyền hạn tại SCB. Theo VKS, đây là vụ án đồng phạm có tổ chức. Các bị cáo thực hiện chuỗi sai phạm, người sau tiếp cận sai phạm người trước để nối tiếp.

Với SCB, Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc là người điều hành, tuy nhiên, VKS cho rằng góc độ chứng minh tội phạm, sự thật khách quan vụ án chỉ có một. Song, những điều giống như sự thật thì có nhiều, tùy vào góc độ quan sát và lăng kính từng người. Những quan điểm khác nhau của VKS và luật sư sẽ được HĐXX đánh giá trong quá trình nghị án.

Theo VKS, cách tiếp cận và phương pháp xác định lập luận của luật sư bảo vệ cho bị cáo Trương Mỹ Lan theo mô hình tách bà Lan ra khỏi hệ thống SCB và tiếp cận theo góc chức vụ quyền hạn. Trong khi đó, VKS tiếp cận theo hướng rộng hơn, xem xét toán bộ cơ cấu bộ máy SCB, sai phạm từ đại hội đồng cổ đông tới các cấp dưới.

Hồ sơ vụ án và kết quả thẩm tra tại tòa thể hiện bà Lan sở hữu, quản lý trên 91% cổ phần SCB. Việc sở hữu, quản lý như vậy đã vi phạm quy định của Luật Tổ chức tín dụng. Bà Lan nắm quyền sở hữu cổ phần gần như tuyệt đối, bị cáo tham gia đại hội đồng cổ đông là cơ quan quyết định cao nhất, sử dụng quyền lực để bầu ra HĐQT, ban kiểm soát, đưa người của bà Lan vào quản lý, biến SCB thành công cụ huy động tiền.

Theo Điều 17 Bộ luật Hình sự quy định về đồng phạm, xác định bà Lan là người tổ chức, chủ mưu, cầm đầu có hành vi chi phối, chỉ đạo các bị cáo để giúp bà chiếm đoạt tài sản. Do đó, VKS cho rằng đủ căn cứ truy tố xét xử Lan về tội Tham ô tài sản.

Nếu quan điểm của VKS được HĐXX chấp nhận, cơ quan công tố thông qua bản án kiến nghị Liên đoàn luật sư lưu ý các luật sư trong quá trình tiếp cận quan điểm bào chữa.

VKS phân tích luật sư bào chữa cho bà Trương Mỹ Lan trích dẫn Điều 353 (tội Tham ô tài sản) rất nhiều. Song, theo VKS, điều luật này quy định người có "chức vụ, quyền hạn" chứ ko quy định người có "chức vụ và quyền hạn".

"VKS chứng minh bị cáo Lan nắm quyền cao nhất SCB, điều hành các bị cáo có chức vụ khác tại SCB. Chức vụ các bị cáo khác do ai bố trí bổ nhiệm? Do bị cáo Trương Mỹ Lan. Bị cáo là người tổ chức, chủ mưu, cầm đầu. Không có lý do gì nói bị cáo không phải là chủ thể Điều 353", kiểm sát viên lập luận.

Đại diện cơ quan công tố tiếp tục cho rằng cách lập luận của luật sư bà Trương Mỹ Lan "vô căn cứ". Với câu hỏi "nói bị cáo chiếm đoạt nhưng SCB lấy đâu ra tiền, chiếm đoạt cái gì?", VKS nhấn mạnh cách đặt câu hỏi không có căn cứ, chứng tỏ luật sư không nghiên cứu hồ sơ vụ án.

"Bị cáo Lan không có nhiều tài sản như bị cáo trình bày, cũng không có nguồn lực tài chính dồi dào. Trước khi hợp nhất 3 ngân hàng, bị cáo Lan có rất nhiều khoản nợ như VKS đã nêu. Trong khi bị cáo Trương Mỹ Lan và các bị cáo khác tại SCB trình bày khoản nợ khó thu khó đòi, tài sản bảo đảm giá trị thấp. Nếu nhiều tài sản thì vì sao không tất toán những khoản nợ trên, mà sử dụng SCB huy động tiền gửi của dân?", VKS lớn tiếng chất vấn.

"Tiền ở đâu bị cáo chiếm đoạt? Là tiền huy động của dân. Ngân hàng Nhà nước gồng mình để cho SCB vay khoản tiền khổng lồ để chi trả dần, ổn định tình hình tài chính, không biết khi nào thu hồi đủ. Số tiền khổng lồ này đáng lẽ sử dụng nhiều mục đích cho chúng ta, con cháu chúng ta. Luật sư nói bị cáo chiếm đoạt tài sản làm gì? Để mua nhiều bất động sản", VKS gay gắt.

Chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn

Trong số 1.169 bất động sản kê biên, bị cáo Lan thừa nhận của bị cáo, liên quan bị cáo phải thuê nhờ người đứng tên. VKS cho rằng điều này làm rõ sự gian dối của bị cáo.

Trong số các tài sản này chỉ có một ít tài sản mua trước 2012, sau 2012 chiếm hơn 94%. Đây là số tài sản nhờ sử dụng tiền chiếm đoạt của SCB để đầu tư, để mua.

VKS nhấn mạnh toàn bộ hồ sơ vụ án và kết quả xét xử công khai là căn cứ chứng minh hành vi của bị cáo Trương Mỹ Lan.

Trong phần tranh luận, luật sư bào chữa của bà Lan nói lần đầu tiên xét xử một doanh nhân mà án đề nghị tử hình. VKS cho rằng luật sư chưa nghiên cứu kỹ.

"Nếu vậy thì lần đầu tiên có 1 nữ doanh nhân dùng thủ đoạn tinh vi chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn, không có từ nào lớn hơn. Tài sản bị cáo đưa vào là phương thức thủ đoạn phạm tội, bất cứ lúc nào cần bị cáo rút ra, nâng khống tài sản đảm bảo. Không phải tự VKS lập luận", VKS tiếp tục đối đáp.

Với quan điểm bà Lan phải chịu trách nhiệm khoản vay không liên quan tới bà, VKS nói: "Lập luận không có một căn cứ gì, điều này ở đâu ra? Tất cả đều liên quan tới bị cáo. Làm sao nói VKS truy tố khoản vay không liên quan bị cáo được", VKS nói.

Trong suốt quá trình truy tố, xét xử, bị cáo Lan có gửi nhiều đơn và luận cứ trình bày. VKS cho rằng tất cả đơn, văn bản trình bày của bị cáo đều được cơ quan tố tụng nghiên cứu kỹ, đối đáp của kiểm sát viên đều tranh luận từng quan điểm của bị cáo. Không có chuyện bị cáo trình bày, gửi đơn mà không có đối đáp trả lời.

Về quan điểm của bị cáo nói suốt 10 năm SCB hợp nhất không sử dụng một đồng tiền nào của Nhà nước, SCB vẫn hoạt động bình thường. VKS tiếp tục gay gắt cho rằng điều này là không chính xác.

Theo VKS, 3 ngân hàng trước hợp nhất và sau hợp nhất hoạt động tư cách công ty cổ phần, thì tổ chức tín dụng phải tự thực hiện nghĩa vụ tài chính. Nói SCB hoạt động bình thường là không đúng với kết quả điều tra. Hoạt động SCB từ năm 2012 (sau hợp nhất) tới khi khởi tố vụ án, có rất nhiều sai phạm dẫn tới dư nợ hôm nay nhưng đã bị bưng bít, che giấu. SCB đặt vào diện kiểm soát đặc biệt, mất thanh khoản.

"Việc SCB duy trì nguồn tiền trả cho người dân là nghĩa vụ của tổ chức tín dụng, phải có nguồn dự trữ theo luật. SCB không hoạt động bình thường theo lập luận của bị cáo", cơ quan công tố nói.

Bị cáo cũng liệt kê nhiều khoản để yêu cầu cấn trừ hậu quả và dư nợ. "VKS thấy không có căn cứ gì. Bị cáo liệt kê khoản vay Ngân hàng Nhà nước, thế chấp khách sạn Windsor vay 15.000 tỷ…, nhưng tài liệu chứng cứ không chứng minh bị cáo dùng tiền của bị cáo đem trả nợ thay cho SCB. SCB vẫn bị âm vốn chủ sở hữu. Bị cáo gây hậu quả đến đâu phải chịu trách nhiệm đến đó", VKS nhắc lại quan điểm.

Nếu từ chối nhận tiền sẽ có nhiều cách

Về hành vi đưa và nhận hối lộ 5,2 triệu USD, VKS lập luận bị cáo Trương Mỹ Lan là người sắp xếp các vị trí chủ chốt tại HĐQT và ban điều hành SCB. Bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn là Tổng giám đốc SCB đã nhận chỉ đạo của bà Lan. Văn làm việc với đoàn thanh tra, trong đó trực tiếp làm việc với bà Đỗ Thị Nhàn.

Lời khai của ông Văn cho rằng khách quan, giới thiệu bà Nhàn gặp gỡ bà Lan. Các lần đưa tiền thông qua Văn là có căn căn cứ.

Luật sư bào chữa và bị cáo Đỗ Thị Nhàn cho rằng cựu Cục trưởng Cục Thanh tra tiếp nhận và làm theo chỉ đạo của ông Nguyễn Văn Hưng, Phó Chánh thanh tra, nên bị cáo không có thủ đoạn tinh vi, đề nghị xem xét tội nhận hối lộ. VKS cho rằng quan điểm này VKS đã trình bày nên không đối đáp.

Thông qua bị cáo Văn, bà Nhàn đã gặp gỡ bà Trương Mỹ Lan để thông báo thực trạng tài chính, dư nợ khoản vay các dự án dang dở cao, yêu cầu bà Lan bán tài sản đi để giảm dư nợ xấu xuống.

Bị cáo Nhàn nói Văn chủ động đưa tiền cho bà, VKS không đồng ý quan điểm này. Lời khai của Văn phù hợp lời khai bị cáo Nhàn, phù hợp lời khai của nhân chứng. Đó là Văn có 4 lần đưa tiền, Nhàn nhận tiền của Văn nhiều lần. Những lần nhận tiền diễn ra trong suốt quá trình thanh tra.

Lần đầu đưa tiền là sau 2 lần gặp gỡ bà Lan để tháo gỡ khó khăn, Chủ tịch Vạn Thịnh Phát nhờ Nhàn giúp SCB. Lần cuối nhận tiền sau 10 ngày từ khi ban hành kết luận thanh tra.

"Văn mang tiền đến đều trực tiếp nói, trao đổi qua điện thoại với bị cáo, nói tiền chị Lan cảm ơn chị đã giúp đỡ, hỗ trợ SCB. Bị cáo không có ý định trả lại tiền. Bởi nếu bị cáo có ý định trả lại tiền thì lần đầu khi nhận 200.000 USD, bị cáo đã phải trả lại ngay", VKS lập luận.

Theo cơ quan công tố, nếu Văn không nhận lại tiền, bị cáo Nhàn có thể có nhiều biện pháp. "Không muốn nhận thì đơn giản, có nhiều cách", VKS đưa ra góc nhìn. Tuy nhiên sau lần thứ 1 nhận tiền ở trụ sở, bị cáo chấp nhận gặp Văn tại nhà riêng của mình, lần thứ 3 cũng như vậy.

"Bị cáo Nhàn không có nhà nhưng vẫn cho Văn lên nhà, cho mật khẩu, thể hiện cho Văn tùy nghi vào nhà. Sau mỗi lần đưa tiền, Văn đều thông báo tiền của bà Lan đưa. Lần thứ 4, sau khi ban hành kết quả thanh tra, bị cáo đã nhận đủ 5,2 triệu USD. Từ 2018-2022, bị cáo xé nhỏ số tiền ra gửi nhà người quen, người thân. Cơ quan điều tra đã đến địa điểm đó thu lại số tiền phù hợp lời khai bị cáo", VKS nêu.

Bị cáo cho rằng đã thực hiện tròn vai trò trưởng đoàn thanh tra, VKS cho rằng chỉ đúng một phần. Sự thật đúng là bị cáo báo cáo kết quả thanh tra, tuy nhiên sau đó SCB có 4 kiến nghị tiếp tục chấp nhận dư nợ xấu của các khoản vay đó, tiếp tục cho SCB hạch toán lãi dự thu để tiếp tục tái cơ cấu thì bị cáo lại chấp nhận đề xuất không đúng này của SCB.

Từ đây, VKS đánh giá thái độ quanh co của bị cáo Nhàn, đề nghị HĐXX xem xét tình tiết thái độ không thành khẩn của bị cáo.

Đề nghị giảm án cho nhiều bị cáo

VKS đánh giá quá trình tranh luận đã làm sáng tỏ vụ án một cách khách quan, toàn diện. Xuyên suốt quá trình xét xử, các bị cáo ăn năn hối cải, tích cực nộp tiền khắc phục hậu quả. Tổng tiền khắc phục thêm từ lúc xét xử tính đến hôm nay là hơn 73 tỷ đồng. Nhiều luật sư bào chữa đề nghị bổ sung tình tiết giảm nhẹ cho một số bị cáo.

Cơ quan công tố ghi nhận và đề nghị HĐXX xem xét áp dụng hình phạt mới, giảm nhẹ hơn bản luận tội VKS công bố ngày 19/3.

Cụ thể, với bị cáo Trương Huệ Vân, VKS đánh giá bị cáo ăn năn hối cải, trình bày quá trình phạm tội do bà Trương Mỹ Lan chỉ đạo thực hiện, bị cáo phụ thuộc tin tưởng hoàn toàn vào người cô này.

Luật sư cung cấp tình tiết giảm nhẹ là bằng khen giấy khen, thư cảm ơn phòng chống dịch Covid-19, bằng khen các bộ ngành Trung ương. Bị cáo cũng đã vận động gia đình nộp khắc phục thêm 1 tỷ trong giai đoạn sơ thẩm. Do đó, VKS đề nghị mức án 17-18 năm tù, thay cho mức 19-20 năm trước đó.

Với bị cáo Chu Lập Cơ (chồng bà Lan), VKS đánh giá bị cáo không tham gia điều hành SCB, phạm tội do tin tưởng vợ. Tại tòa, bị cáo thành khẩn thừa nhận hành vi phạm tội, được VKS chấp nhận. VKS đề nghị giảm mức đề nghị xuống 10-11 năm, thay vì 11-12 năm.

Với bị cáo Nguyễn Cao Trí, VKS ghi nhận sự tích cực của bị cáo và gia đình đã khắc phục gần 700 tỷ, trong quá trình phiên tòa diễn ra đã nộp thêm 61 tỷ. Tại tòa, luật sư bị cáo cung cấp nhiều tình tiết giảm nhẹ, do đó, cơ quan công tố đề nghị áp dụng mức 9-10 năm, thay cho 10-11 năm.

Bị cáo Trần Thị Mỹ Dung (nguyên Phó Tổng giám đốc SCB) được đề nghị giảm còn 18-19 năm; Đặng Phương Hoài Tâm được giảm xuống còn 17-18 năm; Hồ Bửu Phương bị đề nghị 18-19 năm; Dương Tấn Trước 13-14 năm tù; Nguyễn Văn Hưng 11-12 năm; Từ Văn Tuấn 10-11 năm; Nguyễn Phương Anh 18-19 năm.

Với các bị cáo thuộc nhóm thanh tra, giám sát NHNN TPHCM, VKS đánh giá các bị cáo thành khẩn khai báo, nộp lại toàn bộ tiền hưởng lợi. Tại tòa, luật sư các bị cáo trình bày nhiều lý do dẫn tới khó khăn, làm hạn chế việc giám sát thanh tra. Do đó, VKS cũng đề nghị HĐXX xem xét giảm nhẹ với một số bị cáo theo mức hình phạt đề nghị mới.

Nguyễn Thị Phi Loan 5-6 năm; Võ Văn Thuần 6-7 năm; Phan Tấn Trung 6-7 năm; Nguyễn Tín 4-5 năm.

Bị cáo Trần Thị Kim Chi được giảm còn 5-6 năm; Đỗ Phú Huy 14-15 năm; Bùi Ngọc Sơn 3-4 năm; Cao Việt Dũng 3-4 năm; Nguyễn Phi Long 6-7 năm; Đặng Quang Nguyên 4-5 năm; Lê Khánh Hiền 5-6 năm.