Hé lộ đế chế kinh doanh của gia đình Tổng thống bị lật đổ Yanukovych

Theo tờ Novaya gazeta của Nga, năm 2005, sau chiến thắng của cuộc Cách mạng Cam, ông Yanukovych nhận ra mình đã bị đẩy ra lề chính trường. Bị những thân hữu khi xưa, mà chủ yếu là các nhà tài phiệt, bỏ mặc để quay sang hậu thuẫn Tổng thống mới khi đó, Yushchenko, ông Yanukovych nhận ra rằng mình không được lệ thuộc vào bất kỳ ai trong tương lai.

Và điều đó được thực hiện khi ông lên năm quyền năm 2010.

Mỗi năm, ngành công nghiệp than của Ukraine nhận được từ ngân sách khoảng gần 14 tỷ hryvnia (1,4 tỷ USD) để mua sắm thiết bị, rửa than và sửa chữa hầm lò. Xuất thân từ một gia đình nghèo trong khu vực khai mỏ, ông Yanukovych biết tường tận luồng tiền ra vào của ngành than.

Sau khi lên nắm quyền Yanukovych trao phần lớn hoạt động mua sắm công cho hai trợ thủ chính. Một trong số họ là Rinat Akhmetov, người giàu nhất Ukraine. Người còn lại là Alexander Yanukovych, con trai cả của ông.

Vostokuglemash, một công ty ít danh tiếng tại Donetsk với số vốn chỉ 907 hryvnia (hơn 100 USD), không rõ bằng cách gì đã giành được đơn đặt hàng mua sắm thiết bị khai mỏ trị giá hơn 2,5 tỷ hryvnia của chính phủ. Họ cung cấp các cho mỏ than mọi trang thiết bị, từ dây điện tới các đầu máy điện hoạt động trong lòng đất, hay máy đào mỏ.

Theo tờ Nashi Dengi của Ukraine, công ty trung gian này được thành lập bởi Anatoly Olmezov. Trong một thời gian dài, người này là thành viên ban lãnh đạo nhà máy tuyển than Kalininskaya. Nhà máy này, cũng giống như 4 nhà máy tuyển than khác, là Krasnaya Zvezda, Komsomolskaya, Uzlovskaya, Ukraina và Rossiya đều chịu sự kiểm soát của các công ty mà Alexander Yanukovych làm chủ.

Sau khi vụ trúng thầu của Vostokuglemash bị báo giới để ý tới, công ty này đã bị đóng cửa và được thay thế bởi các công ty khác, mà chủ sở hữu cuối cùng vẫn là con trai cả của vị Tổng thống Ukraine.

Không chỉ kiếm bộn tiền từ các công ty cung cấp thiết bị, nhiên liệu cho các mỏ than, gia đình ông Yanukovych còn lấn sân sang cả các ngành đường sắt, xây dựng, năng lượng và tài chính ngân hàng.

Theo dữ liệu về xếp hạng các nhà thầu của tạp chí Forbes tại Ukraine, chỉ trong 2 năm vừa qua, các công ty của Alexander Yanukovych đã được chính phủ trao các hợp đồng trị giá tới 62,5 tỷ hryvnia (6,34 tỷ USD).

Với nguồn tiền khổng lồ, công ty của Alexander Yanukovych đổ tiền vào các ngân hàng gia đình (ngân hàng phát triển toàn Ukraine, UkrBusinessBank) và bất động sản.

Ngân hàng phát triển toàn Ukraine tăng trưởng với tốc độ chóng mặt: Tính tới đầu năm ngoái, tổng tài sản của ngân hàng này tăng trưởng tới 750%; dư nợ cho vay doanh nghiệp tăng 6,5 lần. Số dư tài khoản các doanh nghiệp tại ngân hàng này tăng 129 lần.

Rất nhiều công ty tại Ukraine đều muốn hợp tác với ngân hàng của con trai vị Tổng thống. Một số khác thì đơn giản không có lựa chọn nào khác. Các thanh tra thuế, thẩm phán và cảnh sát Ukraine thì được lệnh phải mở tài khoản tại ngân hàng phát triển toàn Ukraine để nhận lương.

Che giấu tài sản bằng hàng loạt công ty

Theo điều tra được tờ Independent của Anh đăng tải hôm 1/3, những khối tài sản nhà nước trị giá hàng trăm triệu USD mà ông Viktor Yanukovych và các nhân vật thân tín sở hữu hoặc sử dụng, bao gồm cả tòa dinh thự Mezhyhirya nổi tiếng tại ngoại ô Kiev, đều bị nghi đã được chuyển quyền sở hữu ra nước ngoài, trong đó có các công ty có trụ sở tại London.

Các công ty tại Anh này đều được thành lập theo dạng “công ty trách nhiệm hữu hạn hợp doanh”, với sở hữu thuộc các đối tác ở các thiên đường thuế. Loại hình công ty này giúp công ty không phải khai báo tên của thành viên hội đồng quản trị hay bất kỳ cá nhân nào.

Tòa tư dinh Mezhyhirya, với giá trị ước tính lên tới 300 triệu USD, được cổ phần hóa năm 2007 và do công ty Tantalit đã mua lại. Giám đốc của công ty này, theo điều tra của trang Open Democracy, lại là luật sư của gia đình Yanukovych.

Tantalit thuộc kiểm soát của tập đoàn Euro East đến từ Áo, và công ty này lại có công ty mẹ là Blythe (châu Âu), có trụ sở trên phố Harley, London. Blythe lại có công ty mẹ là &A Corporate Services tại Lichtenstein. Tháng 9 năm ngoái, nó được bán cho một trong số đồng minh của Yanukovych.

Trong khi đó, khu săn bắn rộng lớn tại một khu rừng kế tòa dinh thự được khẳng định cũng nằm trong tay cựu Tổng thống Yanukovych, nhưng cũng được giấu dưới cái tên công ty Blythe (châu Âu) ở London.

Công ty này đồng thời là cổ đông của công ty sở hữu tòa nhà văn phòng có bãi đáp trực thăng tại Kiev, mà hội đồng thành phố này đã giao cho ông Yanukovych sử dụng. Blythe (châu Âu) cũng là cổ đông lớn của một công ty có tên Tsentravia tại thiên đường thuế British Virgin Islands, đơn vị được chỉ định cung cấp máy bay cho ông Yanukovych.