Giải thưởng VinFuture: 4 năm tôn vinh sứ mệnh khoa học, phụng sự nhân loại

Năm 2020, VinFuture bắt đầu được khởi xướng. Các tiêu chí đánh giá của giải thưởng theo rất sát, kịp thời và thiết thực với thời đại. Yếu tố này vẫn tiếp tục được duy trì trong những năm sau, giúp VinFuture ngày càng chứng minh được giá trị, trở thành cầu nối giữa cộng đồng khoa học Việt Nam và thế giới.

Dần khẳng định vị thế "Giải Nobel của châu Á"

Với lịch sử lâu đời, Nobel vẫn được xem là một trong những giải thưởng cao quý nhất với giới khoa học toàn cầu. Sau hơn 100 năm tồn tại, giải thưởng đã trở thành tượng đài không thể xô đổ, thành tấm gương phản chiếu lịch sử, tiến bộ của loài người trong những lĩnh vực quan trọng nhất.

Trên thực tế, Giải thưởng VinFuture của người Việt thực sự có chung tầm nhìn với Giải thưởng Nobel. Điều này được thể hiện khi những chủ nhân Giải thưởng VinFuture các năm trước đã tiếp tục được vinh danh tại giải Nobel, cũng như rất nhiều giải thưởng quốc tế khác.

Đáng chú ý nhất là trường hợp của nhà khoa học TS Katalin Kariko và GS Drew Weissman. Hai năm sau khi nhận giải thưởng VinFuture mùa đầu tiên (năm 2022), công trình nghiên cứu về vaccine mRNA ngừa Covid-19 của hai nhà khoa học này tiếp tục được trao giải Nobel Y Sinh 2023.

Cũng không thể không kể đến TS Demis Hassabis và TS John Jumper, với công trình sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giải mã cấu trúc của hầu hết các loại protein, là chủ nhân Giải Nobel Hóa học 2024.

Vào năm 2022, hai nhà khoa học này đã được vinh danh tại Giải đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới.

Ngay tại thời điểm đó, Hội đồng Giải thưởng VinFuture đã đánh giá công trình tiên phong về hệ thống trí tuệ nhân tạo giải mã protein AlphaFold 2 của hai nhà khoa học tạo nên cuộc cách mạng trong mô hình hóa cấu trúc protein, giúp thúc đẩy những phát triển đột phá trong lĩnh vực y sinh, y tế và nông nghiệp.

GS Rachid Yazami, chủ nhân giải thưởng chính VinFuture 2023, đánh giá cao tính đột phá và sức ảnh hưởng của giải thưởng VinFuture. 

Ông nhấn mạnh khoảng cách giữa khoa học công nghệ Việt Nam và thế giới đang ngày một thu hẹp nhờ những cầu nối như VinFuture, đồng thời cho rằng tác động từ giải thưởng tạo thuận lợi cho việc triển khai công nghệ mới một cách nhanh chóng và hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững không chỉ cho Việt Nam mà còn cho cả thế giới.

"Tôi thực sự coi VinFuture ngang tầm với giải Nobel", GS Rachid Yazami chia sẻ. "Bởi giải thưởng chính VinFuture hướng đến những đổi mới có tác động đến toàn nhân loại, không chỉ riêng Việt Nam".

GS Rachid Yazami cũng một lần nữa khẳng định rằng giải thưởng VinFuture thực sự có chung tầm nhìn với Nobel, khi những chủ nhân giải thưởng VinFuture các năm trước đã tiếp tục được vinh danh tại giải Nobel cũng như rất nhiều giải thưởng quốc tế khác.

Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế, nguyên thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, đánh giá sự tiên phong của VinFuture còn cho thấy các tiêu chí được tôn vinh rất sát, kịp thời và thiết thực với thời đại ngày nay.

"Tính tiên phong trong cách tiếp cận, trao giải cho những nhà khoa học có đóng góp trong cuộc sống của nhân loại thể hiện sự khác biệt của VinFuture, nhất là trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức hiện nay", bà Lan cho biết.

Từ Nhật Bản, GS. Trần Văn Thọ, giáo sư danh dự tại Đại học Waseda, Tokyo, Nhật Bản, nguyên thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cũng cho biết, ông rất vui khi một giải thưởng của Việt Nam đã thực sự "đi trước thế giới".

"VinFuture đã phần nào có vai trò quan trọng trong việc đánh giá và thúc đẩy nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học công nghệ toàn cầu, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam trên thế giới", GS. Trần Văn Thọ nhận xét.

Dùng tri thức để giải bài toán của xã hội

Ở VinFuture, chúng ta không chỉ nhìn thấy sự công nhận toàn cầu đối với những công trình được trao giải, mà đây còn là nơi phản ánh những vấn đề cấp bách chung mà nhân loại đang đối mặt.

Nếu như vào năm ngoái, VinFuture chú trọng nhiều vào lĩnh vực năng lượng, vật liệu thông minh, an ninh lương thực toàn cầu, thì năm nay, tâm điểm của giải thưởng là sự xuất hiện của lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Không chỉ vậy, các lĩnh vực năng lượng bền vững, vật liệu tiên tiến cũng vẫn được đề cao, và có sự quan tâm đặc biệt. 

Theo GS Marina Freitag, thành viên của Hội nghiên cứu Hoàng gia tại Đại học Newcastle (Anh), sự giao thoa giữa các lĩnh vực này đặc biệt quan trọng. Trong đó, ứng dụng AI vào các lĩnh vực khác nhau đang nổi lên như một xu hướng đặc biệt đầy hứa hẹn.

"Sự liên kết của AI và khoa học vật liệu là hướng đi thú vị nhất hiện nay, với tiềm năng đẩy nhanh quá trình khám phá và triển khai các giải pháp bền vững", GS Marina Freitag nhấn mạnh.

Đối với vị chuyên gia, sự kết hợp này có thể là chìa khóa để tạo ra những đột phá trong việc phát triển các công nghệ thân thiện với môi trường và hiệu quả về mặt năng lượng. Điều này hoàn toàn phù hợp với sứ mệnh của VinFuture trong việc công nhận những đổi mới giải quyết các thách thức thực tế.

Nằm trong khuôn khổ Tuần lễ khoa học VinFuture mùa 4, cộng đồng khoa học trong nước cũng đang hướng về tọa đàm ô nhiễm không khí và giao thông, tổ chức vào ngày 5/12 tới đây.

Tọa đàm với sự tham gia của những chuyên gia hàng đầu, những người đang nắm trong tay "chìa khóa" cho các giải pháp đột phá về giao thông xanh và không khí sạch, được xem là vô cùng cấp thiết, vì hướng đến một trong những bài toán "gây đau đầu" nhất trên thế giới.

Thách thức về sức khỏe toàn cầu cũng là một nội dung sẽ xuất hiện trong phiên thảo luận ngày 5/12.

Giới chuyên môn cho rằng, đây sẽ là đề tài nóng được nhiều người dân, cũng như các tổ chức quan tâm, đồng thời là một ứng cử viên mạnh cho giải thưởng VinFuture 2024.