Trở thành đàn ông, Lễ thành đinh và hội kín của người Bamana

(Dân trí) - Trưng bày Trở thành đàn ông: Lễ thành đinh và hội kín của người Bamana ở Mali khai mạc tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam ngày 11/5/2012 và mở cửa đón công chúng từ ngày 12/5 đến hết ngày 11/11/2012.

Cuộc trưng bày là sản phẩm của sự hợp tác giữa Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (Bảo tàng DTHVN) với hai người bạn Pháp: bà Catherine De Clippel, nhà nhân học hình ảnh, và ông Patrick Hoarau, chuyên gia thiết kế trưng bày và đồ hoạ. Trước đây, từ 16/11 đến 15/12/2011, một triển lãm nhỏ đã được tổ chức tại Trung tâm văn hoá Pháp (L'Espace) ở Tràng Tiền - Hà Nội, nhằm "báo tin trước" về trưng bày này tại Bảo tàng DTHVN.

 

Hiến sinh bò và dê cho đấng tối cao, ảnh chụp năm 1985

Múa mặt nạ Ntomo, ảnh chụp năm 1980

 

Thông qua 27 hiện vật, 63 bức ảnh, 5 phim video cùng hệ thống các bài viết, nội dung trưng bày tập trung vào giới thiệu về sinh hoạt tín ngưỡng - tôn giáo của người Bamana ở nước Mali bên Tây Phi. Các mặt nạ, vật thờ và các hình ảnh thực về lễ hội, thợ săn, thày phù thuỷ... được lựa chọn để khắc hoạ những nghi lễ quan trọng trong chu kỳ đời người của nam giới Bamana. Các hình thức hội kín và sinh hoạt tôn giáo của họ, đặc biệt là nghi lễ thành đinh mà chàng trai nào cũng phải trải qua để trở thành người lớn và nghi lễ gia nhập hội kín để tăng cường vị thế, quyền lực của mỗi người, cũng phản ánh đời sống xã hội cổ truyền ở Mali.

 

Mặt nạ Ciwara xuất hiện, năm 1985

 

Đó là những khía cạnh đầy huyền bí và đặc sắc của truyền thống châu Phi, nhưng còn khá xa lạ với phần đông công chúng Việt Nam. Mặt khác, tuy là trưng bày về Tây Phi xa xôi, nhưng qua đó lại cũng có thể thấy nét tương đồng ít nhiều với tập tục về lớp tuổi, nghi lễ thành đinh và những hình thức shaman ở Việt Nam.

 

 

Vị trưởng làng gần Bamako, ảnh chụp năm 2010 

 

Trưng bày Trở thành đàn ông: Lễ thành đinh và hội kín của người Bamana ở Mali diễn ra trong bối cảnh Bảo tàng DTHVN đang xây dựng khu trưng bày về các dân tộc Đông Nam Á, tiếp nhận những sưu tập hiện vật được biếu tặng về các dân tộc ngoài Việt Nam, từng bước giới thiệu về văn hoá và cuộc sống của những cư dân khác nhau trên thế giới.

 

Trong những năm qua, bên cạnh việc giới thiệu về các dân tộc trong nước, Bảo tàng đã tổ chức một số trưng bày và hoạt động trình diễn về văn hoá của cư dân nước ngoài. Nhưng đây là lần đầu tiên một trưng bày về cư dân châu Phi được tổ chức tại Bảo tàng DTHVN, thậm chí châu Phi cũng còn rất ít thấy trong trưng bày bảo tàng của cả khu vực Đông Nam Á.

 

Phụ nữ và trẻ em cũng tham gia hội hè nghi lễ. Họ đeo chuỗi hạt và choàng tấm lưới, ảnh chụp năm 1985

 

Gắn liền với trưng bày Trở thành đàn ông: Lễ thành đinh và hội kín của người Bamana ở Mali, Bảo tàng tổ chức một chương trình giáo dục thích hợp, bao gồm 3 hình thức hoạt động: hoạt động khám phá trưng bày (dành cho cho trẻ em và gia đình), xem phim về châu Phi và lễ trưởng thành của những cư dân khác nhau (tại phòng âm thanh và hình ảnh) và tham dự các buổi thuyết trình về những chủ đề liên quan nội dung trưng bày.

 

Học sinh nghe giảng kinh tại trường Hồi giáo, ảnh chụp năm 1997

 

Minh Huyền