Nên xây dựng gì ở vị trí tòa nhà "Hàm cá mập" sau tháo dỡ?

Thông tin UBND TP Hà Nội tán thành chủ trương phá bỏ tòa nhà trung tâm thương mại số 7 Đinh Tiên Hoàng (thường được gọi "Hàm cá mập") để cải tạo, chỉnh trang tái thiết cảnh quan khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, quận Hoàn Kiếm được dư luận quan tâm.

Việc phá bỏ tòa nhà này nhận về nhiều tranh luận. Một số người đồng tình ủng hộ, bên cạnh đó cũng có những ý kiến bày tỏ sự băn khoăn.

Nằm ở vị trí đắc địa, tòa nhà "Hàm cá mập" được xây dựng từ năm 1991 đến 1993 trên nền đất của nhà xe điện cũ. Với người dân phố cổ, tòa nhà gắn với ký ức về giai đoạn đổi mới của Thủ đô và đất nước. 

Chị Hồng Loan (ở Hoàn Kiếm) chia sẻ, tòa nhà mang giá trị nhận diện với người dân khi nhắc đến Bờ Hồ, xóa bỏ kể cũng tiếc nuối bởi đây là một phần ký ức sinh động của biết bao người dân.

 Với nhiều du khách "Hàm cá mập" là một trong những địa điểm không thể bỏ lỡ khi đến Hà Nội. Ngồi trên các tầng của tòa nhà này có thể phóng tầm mắt bao quát cảnh quanh khu vực hồ Gươm, phố cổ xung quanh. Đây cũng là điểm check-in được nhiều người lựa chọn.

Bên cạnh chia sẻ bày tỏ sự tiếc nuối, nhiều ý kiến cho rằng, phá bỏ tòa nhà này là cần thiết bởi kiến trúc của "Hàm cá mập" lạc lõng với không gian xung quanh. Ở vị trí đất vàng, công trình chưa phát huy được hết giá trị.

"Tòa nhà Hàm cá mập không có giá trị về kiến trúc"

Liên quan đến việc UBND TP Hà Nội quyết định sẽ phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập", KTS Phạm Thanh Tùng - Chánh văn phòng Hội KTS Việt Nam - cho biết: "Khi đọc thông tin này trên báo chí, tôi rất ngạc nhiên. Lẽ ra, Hà Nội cần làm việc này từ lâu.

Tòa nhà "Hàm cá mập" nằm không đúng chỗ, khi tọa lạc trên vị trí đắc địa, hạn chế tầm nhìn của quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, khiến không gian xung quanh trở nên chật chội. Công trình này tồn tại hơn 30 năm không có giá trị về kiến trúc lại trở thành điểm nhấn kiến trúc trong các hình ảnh, quảng cáo về hồ Hoàn Kiếm".

Theo ông Tùng, hồ Gươm có diện tích không lớn nhưng địa điểm này được ví như "lẵng hoa đẹp" giữa lòng Thủ đô. Tòa nhà "Hàm cá mập" hay các công trình cao tầng khác mọc lên xung quanh đã làm mất đi sự hài hòa của cảnh quan.

Dưới lăng kính của một người làm trong lĩnh vực kiến trúc, KTS Phạm Thanh Tùng đánh giá, tòa nhà "Hàm cá mập" không đẹp, mọc lên một cách "khiên cưỡng" trên nền của nhà ga xe điện cũ. 

"Việc quyết định phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập" là rất đúng. Tôi đánh giá cao sự quyết tâm của UBND TP Hà Nội. Đây là cơ hội để cải tạo không gian của khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và xung quanh hồ Gươm.

Vị trí này nên được biến thành không gian văn hóa công cộng và không gian lịch sử kết hợp với chỉnh trang khu vực xung quanh hồ Gươm mang đến một diện mạo mới", ông Tùng nhấn mạnh.

Tuy nhiên, vị kiến trúc sư trăn trở, sau chủ trương phá dỡ tòa nhà "Hàm cá mập", cơ quan chức năng cần có quy hoạch chi tiết, tổ chức triển lãm công khai, lấy ý kiến đóng góp rộng rãi từ nhân dân cùng chuyên gia kiến trúc và những nhà nghiên cứu tâm huyết với Hà Nội. 

"Trước đây, xung quanh hồ Gươm đều là các công trình thấp tầng. Tuy nhiên, có một giai đoạn phát triển kinh tế nhanh chóng, nhiều tòa nhà cao tầng mọc lên ở đây. Đã đến lúc không gian trung tâm được chỉnh trang hài hòa. Hồ Gươm cần trở thành không gian công cộng, trở thành không gian tổ chức các sự kiện, đóng góp trong quá trình phát triển công nghiệp văn hóa. 

Khi tòa nhà "Hàm cá mập" không còn, không gian quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục được mở rộng, các sự kiện có thể được tổ chức ở đây thay vì diễn ra tại quảng trường Cách Mạng Tháng Tám trước Nhà Hát Lớn - nơi có chức năng đảo giao thông nhiều hơn".

Liên quan đến vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức, Viện Nghiên cứu Văn hóa Thăng Long cho rằng, tòa nhà "Hàm cá mập" ngay từ khi ra đời đã gặp phải sự phản đối bởi kiến trúc không có gì đặc sắc, công trình phá vỡ cảnh quan xung quanh.

Theo ông Chức, nếu điều kiện kinh tế cho phép, việc phá bỏ tòa nhà này là hợp lý để đáp ứng yêu cầu của hội nhập cũng như giữ gìn bản sắc văn hóa, cảnh quan xung quanh hồ Gươm. 

"Tuy nhiên, việc này không đơn giản là dỡ bỏ công trình đó mà cần tư duy ngay về một thiết kế, quy hoạch phù hợp bởi đây là khu vực nhạy cảm, 1cm khác đi cũng phải cẩn trọng chứ chưa nói gì đó là một công trình đồ sộ", ông Chức nhấn mạnh.

Nên xây dựng gì ở vị trí tòa nhà "Hàm cá mập"?

Theo Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức, trước khi phá dỡ "Hàm cá mập", Hà Nội và các ban ngành cần có kế hoạch cụ thể về ý tưởng của công trình mới.

Công trình đó có công năng sử dụng ra sao, hài hòa với tổng thể kiến trúc phố cổ để đảm bảo tinh thần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời tiếp thu tinh hoa văn hóa và mang dấu ấn thời đại.

"Thủ đô ngàn năm văn hiến là nơi hội tụ và tỏa sáng. Phá "Hàm cá mập" thì xác định phải xây dựng một công trình đẹp, có ý nghĩa hơn để làm cho Hà Nội đẹp hơn trong mắt người dân Thủ đô.

Công trình đó cùng với cảnh quan, di sản xung quanh hồ Gươm phải đảm bảo tiêu chí nâng cao đời sống tinh thần, phục vụ lợi ích kinh tế văn hóa xã hội trong thời đại và góp phần phát triển thủ đô trong thời kỳ mới", ông Chức nói về những điều cần lưu ý khi tái thiết cảnh quan khu vực quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục và hồ Gươm.

UBND TP Hà Nội dự kiến sẽ phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập" và xây dựng không gian ngầm tại khu vực quảng trường hiện có và không gian mở rộng. Khu vực ngầm có khoảng 3 tầng hầm với những chức năng dự kiến như không gian văn hóa, thương mại, bãi xe... Lối lên xuống tầng hầm từ vị trí giáp tuyến phố Đinh Liệt.

Tiến sĩ, kiến trúc sư Nguyễn Huy Việt, tác giả của nhiều cuốn sách về kiến trúc cho rằng, trước khi quyết định phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập", các ban ngành liên quan cần có đánh giá cụ thể về mặt kinh tế, văn hóa, xã hội để đưa ra quyết định đúng đắn, tại sao công trình tồn tại hàng chục năm mà bây giờ quyết định phá dỡ. Mọi nhận định dựa trên cảm quan, không mang tính định lượng sẽ dễ gây ra lãng phí.  

"Ở nước ngoài, việc xin phép phá dỡ một công trình khó hơn rất nhiều khi xin xây dựng mới một công trình mới. Bởi việc phá dỡ là làm mất đi một tài sản xã hội nên cần có những đánh giá cụ thể. Khi phá dỡ, mỗi đơn vị cần chứng minh được tính không phù hợp, khả năng sử dụng về mặt vật lý, các giải pháp bảo vệ môi trường khi phá dỡ, tính khả thi sau phá dỡ như thế nào…

 Tất cả các tiêu chí này cần được định lượng một cách rõ ràng. Việc tính toán cẩn thận là nhằm không đi vào vết xe đổ của những thứ mà chúng ta đang nghĩ là nó không phù hợp", Tiến sĩ Nguyễn Việt Huy chia sẻ.

Cũng theo chuyên gia này, nếu Hà Nội đánh giá các tiêu chí rõ ràng và "Hàm cá mập" phạm phải những tiêu chí đó thì không cần bàn cãi về việc đập bỏ hay giữ lại công trình. Nhưng điều khiến vị kiến trúc sư này băn khoăn là các tiêu chí đó đã có hay chưa và được đánh giá ra sao?

Bên cạnh đó, vị tiến sĩ cũng đặt câu hỏi, khi phá bỏ "Hàm cá mập" không gian còn lại sẽ được tái thiết ra sao, công trình mới liệu có khá hơn công trình đã tồn tại hay chỉ phục vụ một nhóm lợi ích hay theo quyết định duy ý chí nào?

Một kiến trúc sư nổi tiếng ở Hà Nội thì cho rằng, "Hàm cá mập" không phải là công trình vốn có ở quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục mà là công trình xây sau. Việc phá bỏ "Hàm cá mập" sẽ tạo ra một quảng trường thực sự tại hồ Gươm. Tuy nhiên, công tác tái thiết sau này cần được tính toán cẩn trọng.

Gợi mở về ý tưởng kiến trúc sau khi tòa nhà "Hàm cá mập" bị phá bỏ, KTS Phạm Thanh Tùng nêu ý kiến, có thể làm một công trình nhỏ cao tối đa 2 tầng, không gian mở để mọi người ngồi thưởng thức cà phê hoặc chỉ là không gian công cộng trong tổng thể chung của quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục.

"Song song với việc phá bỏ tòa nhà "Hàm cá mập", Hà Nội cũng cần chỉnh trang lại đài phun nước trên quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, bố trí thêm hệ thống chiếu sáng để công trình này trở thành điểm nhấn. 

Tôi cho rằng không chỉ có ý kiến đóng góp của các chuyên gia trong nước, có thể mời thêm chuyên gia nước ngoài tư vấn. Mục đích làm sao để có giải pháp không gian đô thị tốt và bền vững, tránh tình trạng chắp vá, tu sửa nhiều lần", ông Tùng nêu ý kiến.