"Tôi năm nay đã 62 tuổi rồi, thế là tròn 60 năm kể từ ngày cha đi, đến cuối đời tôi mới hội ngộ với cha, nhưng ngày gặp lại thì chỉ là một nấm mộ này thôi..." - bà Đinh Thị Minh, con gái liệt sĩ Đinh Công Thảo khóc nấc.

Bà Đinh Thị Minh (62 tuổi, ở thôn Trung Chính, xã Hà Yên, nay là xã Yên Dương, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa) có tuổi thơ buồn khi thiếu vắng tình thương của người cha.

Năm 1963, khi vừa tròn 2 tuổi, cha của bà, anh bộ đội tên Đinh Công Thảo (SN 1939) lên đường "đi B dài" (vào chiến trường miền Nam chiến đấu lâu dài - PV) ở chiến trường Tây Nguyên. Cô bé Đinh Thị Minh ngày ấy chưa ý thức được rằng, đó là lần cuối cùng cha con được nhìn thấy mặt nhau.

"Khi cha đi tôi còn quá nhỏ, đến mặt cha cũng không nhớ được. Lớn lên, tôi hỏi mẹ cha đi đầu rồi, sao cha chưa về thì chỉ nhận được những cái lắc đầu từ mẹ", bà Minh nhớ lại.

Theo bà Minh, suốt thời gian cha đi chiến đấu ở chiến trường là những ngày tháng ba mẹ con bà trải qua muôn vàn khó khăn. Ngày ấy, giữa thời "mưa bom, bão đạn", bà Trần Thị Thọ vất vả nuôi các con trong sự thiếu thốn đủ bề.

Bà Minh còn nhớ những bữa ăn chỉ có khoai và rau, những lúc ốm đau không có cha ở bên chăm sóc, nhớ cảm giác tủi thân trong suốt những năm tháng tuổi thơ. "Kỷ niệm mà tôi nhớ nhất là đợt nằm viện 3 tháng. Khi đó tôi bị viêm tai giữa, bố vắng nhà, mẹ đưa tôi vào bệnh viện huyện chữa trị nhưng không khỏi. Sau đó, bà đưa tôi lên tỉnh, nhưng vì công việc ở nhà, mẹ chỉ ở viện chăm được ít hôm rồi về nhà. Lúc đó tôi sợ đến phát khóc, chỉ mong khi đó có cha ở bên cạnh", bà Minh tâm sự.

Từ khi ông Đinh Công Thảo "đi B dài", mẹ con bà Minh không nhận được bất kỳ thông tin gì nữa, dù chỉ là một lá thư về cho gia đình. Mỗi buổi chiều khi hoàng hôn buông xuống, mẹ con bà vẫn thường cùng nhau ra bờ sông Hoạt trước nhà ngóng đợi chồng, cha. Trong tâm thức, cả gia đình vẫn luôn hy vọng có một ngày ông Đinh Công Thảo sẽ trở về.

Đến năm 1976, niềm hy vọng ấy vụt tắt khi gia đình nhận được giấy báo tử gửi về, liệt sĩ Đinh Công Thảo đã hy sinh ngày 19/12/1967, tức gần cả chục năm trước.

"Khi đó tôi gần 16 tuổi, không biết chuyện gì xảy ra, chỉ biết cô út căn dặn không được đi đâu khỏi nhà. Nhưng tôi nhìn quang cảnh trong nhà thấy lạ lắm. Mãi sau tôi mới biết gia đình vừa nhận được giấy báo tử, thông báo cha đã hy sinh rồi. Ba mẹ con tôi chỉ biết ôm nhau khóc", bà Minh nghẹn ngào.

Theo bà Minh, sau khi có giấy báo tử, năm 1982 gia đình bà được công nhận là gia đình có công với cách mạng, là thân nhân liệt sĩ. Tuy nhiên, về phần mộ của liệt sĩ Đinh Công Thảo thì gia đình không có bất kỳ thông tin gì. Tờ giấy báo tử là thông tin duy nhất để tìm kiếm phần mộ cũng bị nước lũ cuốn trôi trong một cơn bão.

"Nơi chúng tôi ở là vùng quê chiêm trũng, mỗi mùa mưa bão đến thường hứng chịu những trận lụt dữ dội. Năm ấy, một cơn bão ập đến, nước ngập sâu, mọi giấy tờ về cha cùng giấy báo tử đã bị lũ cuốn trôi", bà Minh nói.

Bà Minh kể, suốt hàng chục năm qua, bà cùng mẹ và anh trai đã tìm gặp nhiều đồng đội của cha để dò hỏi thông tin nhưng không có kết quả. Nhiều lần bà Minh bảo con trai tìm kiếm các thông tin trên mạng nhưng cũng "bặt vô âm tín".

Nhắc về cha, giọng bà Minh nghẹn lại, bà nói trong nước mắt: "Mọi nỗ lực tìm kiếm đều vô vọng. Cách đây 20 năm, gia đình tôi đành lập ngôi mộ "gió" để thờ vọng cha. Ngày lập ngôi mộ, mẹ và anh trai tôi buồn lắm. Trong chiếc tiểu sành là những cành cây dâu được ghép lại làm xương, sọ dừa tượng trưng cho hộp sọ".

Cũng theo bà Minh, sau gần 50 năm đợi chồng, cha trở về trong vô vọng, bà Trần Thị Thọ và anh Đinh Văn Thanh (con trai liệt sĩ Đinh Công Thảo) lần lượt qua đời.

"Ngày mẹ mất, mộ của bà được chôn cất cạnh ngôi mộ gió của cha. Trên cõi trần, mẹ đã chịu nhiều thiệt thòi vì không có chồng bên cạnh nên khi bà mất, tôi muốn mẹ được ở gần chồng, như một niềm an ủi với mẹ", bà Minh tâm sự.

Thời gian đằng đẵng trôi, cô bé Minh ngày nào giờ tóc đã pha sương, tuổi đã ngoại lục tuần. Sau hơn nửa thế kỷ chờ đợi, cuối cùng, bà cũng thỏa ước nguyện gặp lại cha. Đó là cuộc hội ngộ đặc biệt, cuộc hội ngộ giữa hai cõi âm dương cách biệt.

Năm 2022, đội quy tập K53 - Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Kon Tum, phối hợp cùng Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Kon Tum xác minh, trả lại tên cho 33 ngôi mộ liệt sĩ chưa xác định được thông tin tại Nghĩa trang huyện Ngọc Hồi. Trong đó, trường hợp liệt sĩ Đinh Văn Thảo có hồ sơ trùng khớp với người lính mang tên Đinh Công Thảo, quê Thanh Hóa.

Theo thông tin từ Đội quy tập K53, hài cốt 33 liệt sĩ nói trên được quy tập từ Campuchia về nước. Theo hồ sơ, liệt sĩ Đinh Công Thảo được chôn cất rất đàng hoàng, đầu ngôi mộ được để một hòn đá có đánh số thứ tự.

Quá trình kiểm chứng từ hòn đá có đánh số, cơ quan chức năng xác định đây là Khoa D3, viện 211, thuộc B3 Tây Nguyên. Trên cơ sở đối chiếu thực tế quy tập với danh sách của Quân đoàn 3 cung cấp, đơn vị chức năng xác định chính xác đó là ngôi mộ của liệt sĩ Đinh Công Thảo.

Đầu tháng 7/2022, gia đình bà Minh nhận được thông báo của cơ quan chức năng đã xác định được phần mộ liệt sĩ Đinh Công Thảo. Ngày nhận thông tin, cả gia đình bà vỡ òa nước mắt.

"Khi nghe thông báo, tôi không tin đó là sự thật. Cận kề kỷ niệm 75 năm ngày thương binh liệt sĩ vừa qua, tôi và cháu vào Kon Tum xác nhận thông tin thì mới tin đó là sự thực. Tôi tìm thấy cha rồi", bà Minh nghẹn ngào.

Bà Minh cho biết, tìm được cha là niềm vui lớn nhất cuộc đời, cũng là lúc bao nhiêu buồn tủi một đời cộng lại òa vỡ. "Tôi năm nay đã 62 tuổi rồi, thế là tròn 60 năm kể từ ngày cha đi, đến cuối đời tôi mới hội ngộ với cha, nhưng ngày gặp lại thì cha chỉ còn là một nấm mồ, không phải bằng xương bằng thịt. Tôi chỉ tiếc rằng mẹ và anh trai không thể cùng tôi hưởng trọn niềm vui này", bà Minh nói trong tiếng nấc.

Cũng theo bà Minh, tháng 11 tới đây, gia đình bà sẽ xin cơ quan chức năng để đưa phần mộ của liệt sĩ Đinh Công Thảo về Nghĩa trang liệt sĩ huyện Hà Trung, Thanh Hóa an táng cho gần vợ con, gia đình.

Nội dung: Thanh Tùng

Thiết kế: Đỗ Diệp