Tòa Tối cao đề nghị giữ quy định "Chánh án trả lời chất vấn HĐND tỉnh"

Sáng 19/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, theo chương trình nghị sự.

Dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong TAND khu vực.

Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án dự kiến gồm: TAND Tối cao; TAND tỉnh, TP trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.

Với mô hình tổ chức này, TAND Tối cao được bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của tòa cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.

Tại phiên thảo luận tổ hôm 8/5, có ý kiến đề nghị làm rõ lý do không quy định TAND khu vực xét xử vụ án hình sự có mức hình phạt trên 20 năm tù.

Giải trình làm rõ ý kiến này, TAND Tối cao cho biết dự thảo tiếp tục quy định cho TAND cấp tỉnh thực hiện nhiệm vụ xét xử sơ thẩm với một số vụ án hình sự về các tội phạm mà mức cao nhất của khung hình phạt trên 20 năm tù, tù chung thân, tử hình.

Đây là bước quá độ khi năng lực xét xử của một số ít thẩm phán tại khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu.

Thời gian tới, khi năng lực thẩm phán tại các Tòa án này được nâng lên đồng đều với các Tòa án khác trong cả nước, TAND Tối cao sẽ tiếp tục nghiên cứu để đề xuất tăng thẩm quyền xét xử theo thủ tục sơ thẩm với toàn bộ các vụ án hình sự cho TAND khu vực.

Bên cạnh đó, một số đại biểu đề nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định "Chánh án TAND cấp tỉnh trả lời chất vấn trước HĐND tỉnh". TAND Tối cao cho biết nhiệm vụ này vẫn đang được Chánh án TAND cấp tỉnh thực hiện, theo quy định Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, theo TAND Tối cao, liên quan đến Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

"Khi góp ý với Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, TAND Tối cao đã có ý kiến đề nghị giữ nhiệm vụ này của Chánh án TAND cấp tỉnh", báo cáo giải trình của TAND Tối cao nêu rõ.

Trên cơ sở kết quả sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, TAND Tối cao sẽ đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định này trong Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND để phù hợp với Hiến pháp và không nhắc lại trong luật này để tránh trùng lặp.

Về đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao từ 13 đến 17 người lên 23-27, có ý kiến đồng tình, song vẫn còn đại biểu băn khoăn, đề nghị làm rõ hơn việc tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao.

TAND Tối cao cho rằng để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm của TAND Tối cao tiếp nhận từ TAND cấp cao (khi TAND cấp cao kết thúc hoạt động), việc tăng số lượng Thẩm phán TAND Tối cao lên 23-27 người là cần thiết.

Theo thống kê, TAND Tối cao và các TAND cấp cao đang phải giải quyết khoảng 11.200 đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm/năm; xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm khoảng 1.000 vụ/năm.

TAND Tối cao cho biết sẽ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để kéo giảm, kiểm soát số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm và số vụ việc phải giám đốc thẩm, tái thẩm. Đi kèm với đó, đơn vị sẽ có giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm; nâng cao chất lượng, năng lực, trình độ của đội ngũ Thẩm phán và các chức danh tư pháp khác; tăng cường kỷ luật, kỷ cương công vụ…

Cũng theo TAND Tối cao, việc lựa chọn, bổ nhiệm Thẩm phán TAND Tối cao tuy có mở rộng nguồn nhưng vẫn bảo đảm nhân sự được bổ nhiệm phải là Thẩm phán TAND và có các điều kiện, tiêu chuẩn khác tương đương hoặc cao hơn so với tiêu chuẩn, điều kiện của luật hiện hành.

Theo đó, người được xem xét bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao trong trường hợp đặc biệt này đều đã giữ chức vụ trưởng từ đủ 5 năm trở lên, là Thẩm phán TAND, là những chuyên gia giỏi về chuyên môn và pháp luật trong công tác xét xử, có nhiều kinh nghiệm trong công tác xét xử, giám đốc việc xét xử của các Tòa án, phát triển án lệ, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.