Phó Thủ tướng: Không cản trở sự phát triển của báo chí

Báo cáo tổng kết 15 năm thi hành luật Báo chí 1999, Bộ Thông tin – Truyền thông đánh giá, nhiều cơ quan báo chí thời gian qua đã năng động, đổi mới, thích nghi với cơ chế thị trường định hướng XHCN.

Tuy nhiên, một số cơ quan vẫn không thực hiện đúng tôn chỉ mục đích, thông tin giật gân, câu khách, chạy theo thị hiếu tầm thường của một bộ phận công chúng. Không ít ấn phẩm phụ của các báo in, báo điện tử đưa quá nhiều tin tiêu cực, giật gân câu khách, trái thuần phong mỹ tục, miêu tả chi tiết các hành vi tội ác… gây cảm giác nặng nề, u ám trong đời sống xã hội, phản cảm cho người đọc.

Không ít cơ quan báo chí buông lỏng khâu thẩm định nguồn tin dẫn đến sai phạm trong khi việc thực hiện cải chính nội dung thông tin của một số cơ quan thực hiện chưa nghiêm túc. Một số báo khi đăng bài thì giật tít lớn, ở vị trí bắt mắt nhưng khi cải chính lại ở vị trí khiêm tốn ít người để ý.

Cơ quan quản lý cũng nhắc lại hiện tượng, những năm gần đây, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, tình trạng vi phạm pháp luật về sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực báo chí ngày càng gia tăng, chủ yếu đối với báo điện tử, báo hình.

Một số báo điện tử và trang thông tin điện tử tổng hợp tự ý lấy tin, bài, hình ảnh của báo khác mà không xin phép, không dẫn nguồn. Điều này gây nên sự bất bình đối với các báo đã rất vất vả, tốn kém trong việc sản xuất tin bài.

Chỉ ra cả hạn chế của cơ quan chủ quản báo chí, Thứ trưởng Bộ Thông tin – Truyền thông Trương Minh Tuấn nhận định, không ít cơ quan chủ quản chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình, dẫn đến buông lỏng, nể nang, chưa kiên quyết trong xử lý vi phạm đối với báo thuộc quyền.

Việc bổ nhiệm người đứng đầu cơ quan báo chí trong một số trường hợp còn thiếu chặt chẽ. Một số cơ quan chủ quản chưa coi trọng việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở nên dẫn đến tình trạng nội bộ cơ quan báo chí phát sinh mâu thuẫn, đơn thư, tố cáo gửi nhiều nơi. Có trường hợp người đứng đầu cơ quan báo chí mất uy tín lãnh đạo trầm trọng nhưng cơ quan chủ quản vẫn không có phương án thay thế nên để nội bộ cơ quan mất đoàn kết kéo dài.

Thảo luận về những vấn đề tồn tại và hướng khắc phục bất cập khi sửa luật Báo chí 1999, Giám đốc Sở Thông tin-Truyền thông TPHCM Võ Văn Long nêu thẳng hiện tượng, nhiều cơ quan né tránh, không tổ chức cung cấp thông tin cho báo chí. Và khi cơ quan chức năng né tránh không cung cấp, báo chí phải lấy tin từ nguồn này nguồn khác, dễ sai sót, lệch lạc, lại bị khiếu nại.

Ông Long cho biết Sở đang xin ý kiến UBND TPHCM để tổ chức hội thảo đánh giá lại tiến trình thực hiện quy chế phát ngôn, và những vướng mắc giữa cơ quan quản lý và báo chí trong thời gian qua để có hướng điều chỉnh.

Thiếu tướng Phạm Văn Miên – Tổng Biên tập báo Công an nhân dân cũng nhận định, báo điện tử, mạng xã hội đang phát triển rất mạnh. Chưa bao giờ báo in gặp khó khăn như hiện nay, số lượng phát hành sụt giảm thê thảm. Ông Miên dẫn chứng, báo CAND có 6 ấn phẩm in và điện tử đều tụt giảm số lượng, nhiều nhất là tờ Văn nghệ công an chỉ còn 2 vạn bản/số, chuyên đề An ninh thế giới chỉ còn xấp xỉ 10 vạn bản/số.

Theo tướng Miên, luật tới đây phải bổ sung, sửa đổi làm sao để việc tiếp cận, quản lý hiệu quả nhất, không gây lộn xộn như thời gian qua.

Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Lê Như Tiến nhận xét, luật Báo chí hiện nay vẫn chỉ là luật khung, chưa thể hiện được những điểm đặc thù của báo chí, với sự phát triển, hội tụ của công nghệ thông tin như hiện nay, cần có những thay đổi căn bản.

Ông Tiến kiến nghị tập trung sửa luật theo hướng tạo điều kiện thuận lợi, công bằng cho các loại hình báo chí phát triển. Vừa qua, mới chỉ có báo in được giảm thuế suất xuống 10%, còn báo điện tử, báo nói, báo hình thuế suất vẫn cao đương đương với thuế thu nhập doanh nghiệp.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam lưu ý, sửa luật Báo chí là để thúc đẩy báo chí phát triển mạnh mẽ hơn, phục vụ tốt hơn chiến lược hoạch định chính sách, chủ trương phát triển của Đảng, nhà nước. Vậy nên, Bộ chủ quản khi xây dựng quy chế quản lý báo chí cũng phải đứng trên tinh thần này, “không chỉ vì một số bất cập, tiêu cực diễn ra thực tế mà ra tay bịt hết”.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu dự báo, lường trước hướng phát triển của báo chí để xây dựng quy định điều chỉnh. Điểm được của luật Báo chí hiện hành khi xây dựng 15 năm trước đã dự báo đúng xu thế phát triển của báo điện tử, hướng “down” của báo in nhưng những yếu tố như trang tin điện tử, mạng xã hội, blog cá nhân… thì thời điểm đó có mường tượng ra được?

Phó Thủ tướng đánh giá, các tờ báo điện tử có lượng truy cập lớn hàng đầu là Vnexpress, Dân trí… hiện nay cũng phải cạnh tranh căng thẳng với top 10-20 những trang thông tin điện tử mà cơ quan quản lý không thừa nhận là báo, không đưa vào quy chế quản lý báo chí.

“Những vấn đề phát sinh trong thực tế như thế, kể cả việc liên thông các loại hình báo chí, xu hướng hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài… nếu không đưa vào luật Báo chí thì phải quy định ở đâu, làm sao cho đồng bộ?” – Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đặt câu hỏi.

Phát biểu sau đó, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son đã tiếp thu chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đồng thời cũng tổng kết các vấn đề bất cập, kiến nghị những vấn đề cần sửa đổi của Luật Báo chí hiện hành.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son, đây là căn cứ quan trọng để Bộ Thông tin và Truyền thông quán triệt khi chủ trì soạn thảo Luật Báo chí sửa đổi.

P.Thảo