Những câu chuyện nhân văn ở lớp xóa mù chữ tại Trại giam Yên Hạ

Hơn 10 năm qua, lớp xóa mù chữ ở Trại giam Yên Hạ (huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La) đã giúp gần 700 phạm nhân biết đọc, biết viết, họ chủ yếu là người dân tộc sinh sống ở những vùng sâu, vùng xa. 

Hiện Trại giam Yên Hạ đang mở 2 lớp xóa mù chữ cho 70 phạm nhân, lịch học vào các buổi sáng từ thứ 2 đến thứ 6.

Xóa mù cho hơn 500 phạm nhân

Là một trong những phạm nhân năng nổ nhất trong lớp, Sùng A Páo (30 tuổi, xã Hang Kia, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình), đang chấp hành án tù chung thân về tội Buôn bán ma túy tâm sự, sau khi ly hôn một mình Páo gồng gánh nuôi 4 đứa con, trong đó con đầu mới hơn 10 tuổi.

Không có việc làm ổn định, không biết chữ nên Páo làm liều, đi buôn bán ma túy. Ngày mới bị bắt, A Páo khóc suốt đêm vì thương, lo cho các con, không biết con ở nhà ai chăm sóc.

"Nhiều lúc, em muốn viết thư về nhà cho các con dặn chúng nghe lời người bác ruột và bà nội, chịu khó học để sau này có công việc ổn định, không được bước theo sai lầm của bố nhưng em không biết chữ nên chỉ biết nằm khóc nhớ con", A Páo chia sẻ.

Biết chuyện của A Páo, tháng 9/2022, cán bộ và Ban giám thị Trại giam Yên Hạ đã động viên tinh thần, tạo điều kiện để Páo tham gia lớp xóa mù chữ. Được học chữ, tinh thần của Páo ngày một tốt, hăng say lao động, cải tạo.

Trung tá Nguyễn Chí An - Đội trưởng Đội Giáo dục Trại giam Yên Hạ chia sẻ, để tổ chức các lớp học, trại giam đã phối hợp cùng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phù Yên để được hỗ trợ về trang thiết bị dạy học như sách giáo khoa, giáo trình, hướng dẫn về nghiệp vụ.

Từ khi mở lớp đến kết thúc Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phù Yên sẽ đến kiểm tra xem chất lượng giảng dạy có đạt hay không.

Mỗi năm đơn vị tổ chức 2 lớp xóa mù chữ, mỗi lớp 35 phạm nhân, thời gian học kéo dài 9 tháng. Hiện Trại giam Yên Hạ có khoảng 500 phạm nhân không biết chữ.

"Để đạt được hiệu quả tốt, chúng tôi sẽ chọn lọc phạm nhân, những người sắp hết thời gian chấp hành án sẽ được học trước. Đối với những phạm nhân án chung thân, chúng tôi cũng hết sức quan tâm và tạo điều kiện để họ học tập bởi những người này ở trại rất lâu", Trung tá Nguyễn Chí An chia sẻ.

Trung tá An cho biết, việc mở các lớp học xóa mù chữ đã cải thiện rất nhiều trong việc giáo dục phạm nhân, ví dụ như phạm nhân Hồ Bảo Vân (SN 1987) chịu án chung thân. Khi được đưa tới Trại giam Yên Hạ, phạm nhân Vân không biết chữ, tỏ thái độ bất hợp tác.

Sau đó, các cán bộ trại giam chuyển phạm nhân tới học tại lớp xóa mù chữ. Khi học được chữ, biết viết thư về cho mẹ, phạm nhân Vân đã có những chuyển biến rất tích cực. Hiện Hồ Bảo Vân đã được giảm án 2 lần từ trung thân xuống còn 30 năm.

"Qua nắm bắt, ban lãnh đạo trại biết khi chưa vi phạm pháp luật phạm nhân Hồ Bảo Vân rất ít khi ở nhà, một năm về nhà 1-2 lần còn thời gian chủ yếu sống lang thang.

Mặc dù vậy nhưng phạm nhân rất thương mẹ nên ban lãnh đạo quyết định tác động từ yếu tố gia đình để phạm nhân thay đổi nhận thức, yên tâm cải tạo. Sau đó, chúng tôi cho phạm nhân đi học lớp xóa mù chữ.

Từ khi phạm nhân viết được thư về cho mẹ và nhận được phản hồi đã cải tạo rất tốt", Trung tá An kể.

Kể từ khi lớp học xóa mù chữ cho phạm nhân được thành lập từ năm 2011 đến nay, tỷ lệ phạm nhân vi phạm nội quy của trại giảm rõ rệt. 

Người đứng lớp giảng dạy là cán bộ của Trại giam Yên Hạ nhưng Phòng giáo dục và Đào tạo huyện Phù Yên sẽ chịu trách nhiệm về mặt chuyên môn. Hiện lớp xóa mù chữ có 2 cô giáo là Đại úy Chử Thị Hồng, cán bộ Trại giam Yên Hạ và cô Chu Thị Thu, giáo viên hợp đồng.

Các phạm nhân đang cải tạo tại Trại giam Yên Hạ có đến 80% liên quan đến tội về ma túy, số còn lại nhiều người phạm tội cũng có yếu tố liên quan đến ma túy như do nghiện hút dẫn đến trộm cắp.

Người lớn tuổi học tập gặp nhiều khó khăn

Đại úy Chử Thị Hồng đang công tác tại Đội Giáo dục Trại giam Yên Hạ chia sẻ, đối với những phạm nhân đã có tuổi thì việc giáo dục, cảm hóa họ học tập lúc đầu gặp nhiều khó khăn.

"Khi học chúng tôi cũng tiến hành động viên, phạm nhân nào đã biết viết có thể viết thư về cho gia đình. Sau đó, chúng tôi sửa chính tả giúp để phạm nhân có bức thư hoàn chỉnh.

Trong quá trình giảng dạy nhiều người nói tiếng phổ thông còn chưa rõ nên cũng gặp không ít khó khăn", Đại úy Hồng nói. 

Niềm vui sau mỗi giờ học của cô giáo Chử Thị Hồng đó chính là việc thấy được các phạm nhân, biết đọc, biết viết. Có nhiều người sau khi học xong lớp xóa mù chữ đã viết thư cảm ơn cô giáo.

"Nhiều phạm nhân ban đầu học thấy khó tiếp thu nên cảm thấy chán nản, những trường hợp như thế chúng tôi phải liên tục động viên, hôm nay không học được thì để ngày mai tiếp tục dạy, sau nhiều ngày chăm chỉ học tập, phạm nhân cũng đã biết đọc, biết viết. Thấy phạm nhân biết đọc, biết viết thư về cho gia đình người thân của họ là chúng tôi vui lắm", nữ đại úy kể.