Nhập nhèm dự án BOT?

Ngày 21/3, Đoàn giám sát của Quốc hội do ông Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND TP Cần Thơ về việc thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng xây dựng, kinh doanh, chuyển giao (BOT).

Tại buổi làm việc, ông Đào Anh Dũng - Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ - báo cáo với Đoàn giám sát Quốc hội về việc đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT của Cần Thơ giai đoạn 2011-2016.

Ông Dũng cho biết, quan điểm của lãnh đạo và người dân địa phương ủng hộ hai dự án BOT trên địa phương là dự án đầu tư xây dựng công trình cải tạo, nâng cấp QL 91 theo hình thức hợp đồng BOT và dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng QL 1A đoạn Cần Thơ - Phụng Hiệp. Tuy nhiên, khi thực hiện hai dự án này cũng gặp nhiều khó khăn trong việc giải phóng mặt bằng và đền bù giải tỏa.

Ông Dũng cho rằng, hình thức đầu tư BOT trong lĩnh vực giao thông phải áp dụng cho các dự án xây dựng những con đường hoàn toàn mới, nhưng hầu hết các dự án BOT hiện nay không phải là xây dựng tuyến mới mà chỉ là nâng cấp, cải tạo trên các tuyến đường hiện hữu. Một số dự án BOT được lập trên các tuyến đường huyết mạch, độc đạo (như quốc lộ 91) khiến người dân không có sự lựa chọn nào khác ngoài sử dụng dịch vụ của dự án BOT.

Ông Dũng nhận định, công tác lựa chọn nhà đầu tư xây dựng dự án BOT giao thông hiện chưa cạnh tranh, chủ yếu là chỉ định thầu do nhu cầu cấp bách, chưa thực hiện được hình thức đấu thầu quốc tế công khai, rộng rãi hoặc có đăng báo thì chỉ có một nhà đầu tư tham gia. Hình thức này đã khiến cơ chế cạnh tranh bị mất đi, những yếu tố như chi phí nhà đầu tư, lợi nhuận, mức phí, thời gian thu phí… chỉ là thỏa thuận, chưa mang tính chất thị trường.

Ngoài ra, cũng theo ông Dũng, hiện nay chưa có đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật quy định việc giám sát các hoạt động thu phí tại các trạm thu phí, nên công tác giám sát thu phí của cơ quan nhà nước tại địa phương gặp khó khăn. Cũng vì lý do này, các cơ quan tại địa phương chưa đủ cơ sở để có biện pháp giám sát và giám sát được hoạt động khai thác cũng như chất lượng công trình của các dự án BOT.

Việc thực hiện, thi công và vận hành hai dự án BOT trên địa bàn có nhiều hạn chế, bất cập như liên quan đến thu phí, xe trốn trạm thu phí trên QL 1A, đoạn Cần Thơ – Phụng Hiệp, khiến mặt đường bị xuống cấp và mất an toàn giao thông.

Ông Nguyễn Ngọc Xuân - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô An Giang cho rằng trạm thu phí T2 dự án mở rộng quốc lộ 91 đặt trên địa bàn quận Thốt Nốt (TP Cần Thơ) bất hợp lý vì cách trạm thu phí T1 chưa đến 40km, mức thu lại cao hơn mức thu đường cao tốc, trong khi đây chỉ là đường được nâng cấp và mở rộng.

“Tuyến đường di chuyển từ TP Long Xuyên (An Giang) đi TP Rạch Giá (Kiên Giang) qua quốc lộ 80 chỉ sử dụng 100m đường quốc lộ 91 cũng bị thu phí 100% như các xe sử dụng quốc lộ 91, thậm chí một số người đi rửa xe cũng bị thu phí. Đối với phương tiện vận chuyển vận tải công cộng như xe buýt đi qua trạm thu phí làm giá vé lên và người chịu thiệt thòi nhất vẫn là người dân”, ông Xuân nói.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật cho biết, sau 5 năm thực hiện các dự án BOT, Bộ GTVT chỉ ra những cái làm được và chưa được để tổng kết báo cáo Thủ tướng và gửi Quốc hội. Từ đó sửa lại 1 số cơ chế chính sách, nghị định, xem xét cách quản lý, phương pháp triển khai để tìm giải pháp phù hợp hơn.

“Trong một năm nay Bộ GTVT không cấp mới dự án BOT nào mà dừng lại xem xét, rà soát lại các luật và thủ tục nhằm làm chuẩn nhất”, Thứ trưởng Nguyễn Nhật khẳng định.

Hoàng Tùng