“Án sai phải sửa, oan phải đền, không thể lẩn trách nhiệm”

Việc hung thủ Lý Nguyễn Chung xuất hiện được Phó Chánh án TAND tối cao Trần Văn Độ đánh giá là một tình tiết mới mà trước đó, trong quá trình điều tra, xét xử vụ án, cơ quan tố tụng không biết. Nhấn mạnh quan điểm không gọi nhân vật này là “hung thủ mới” của vụ án giết người xảy ra 10 năm trước, ông Độ cho rằng đây là tình tiết mới. Nếu tình tiết đó là sự thực khách quan khi CQĐT chứng minh được là đúng với thực tế xảy ra thì sẽ làm thay đổi bản chất vụ án.

Trung tướng Trần Văn Độ: "Án oan sai, sai thì phải sửa, oan thì phải đền". (Ảnh: Việt Hưng)

“Yếu tố quyết định ở đây là bản tự thú của anh Chung. Qua đó, các cơ quan chức năng xem xét lại, có thể có những vi phạm nhất định về tố tụng mà lúc này chưa thể khẳng định được sai phạm ở khâu nào. Nhưng tất cả những sai sót đó, về nguyên tắc, tòa án phải hủy đi để điều tra lại một cách rõ ràng, cẩn trọng” – ông Độ nhận định.

Về băn khoăn khả năng “xóa án” cho ông Chấn khi phiên xử tái thẩm cũng chỉ là tuyên hủy án để điều tra lại chứ không tuyên ngay là người ngồi tù oan 10 năm không phạm tội, ông Độ trấn an: “Đã xác định anh Chung là người phạm tội thực sự, có bản tự thú như thế, nếu chứng minh được thông tin đúng khớp với sự thật thì rõ là ông Chấn vô tội”.

Tuy vậy, với giả thiết, nếu Lý Nguyễn Chung không đầu thú, ông Chấn sẽ không có cơ hội được giải oan, tướng Độ vẫn cho rằng có thể có những ngoại lệ, phát sinh các tình tiết mới khác mà cơ quan tố tụng có thể xem xét. Ví dụ như có nhiều đơn từ nói về việc thủ phạm là người khác. Ông Độ khẳng định, nếu có những việc phát sinh như vậy đều có thể xem xét lại án vì việc minh oan cho một người bị kết tội không có hạn định, có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào.

Trung tướng Trần Văn độ cũng gạt thẳng nghi ngại hướng kháng nghị tái thẩm dẫn đến cách hiểu ông Chấn chịu án oan không phải do lỗi của các cơ quan tiến hành tố tụng mà do yếu tố khách quan, bất khả kháng. Theo ông Độ, đã là án oan thì việc xác định oan sai như thế nào, chỗ nào là trách nhiệm của các cơ quan, không thể chối bỏ.

Khẳng định vấn đề này, Phó Chánh án phân tích, hệ quả pháp lý về vấn đề trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng trong 2 trường hợp tái thẩm và giám đốc thẩm đều giống nhau, xác định oan sai, sai thì phải sửa còn oan thì phải đền. Án sai thì phải hủy và đình chỉ vụ án đối với người bị oan.

“Tôi thấy cũng có người ý nói rằng tái thẩm để lẩn tránh trách nhiệm thì không phải, không có chuyện đó. Về trách nhiệm pháp lý thì giám đốc thẩm hay tái thẩm đều như nhau” – ông Độ nhắc lại.

Từ vụ án oan này nhìn lại, Phó Chánh án TAND tối cao cũng cho rằng, có nhiều cách để hạn chế “rủi ro” cho công dân trong tố tụng như nâng cao trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng, nâng cao trình độ của lực lượng điều tra, kiểm soát, xét xử. Và quan trọng, mọi người dân phải luôn xác định ý thức tố giác tội phạm.

“Như trong vụ án này, một số người biết ngay từ đầu hung thủ là người khác nhưng cuối cùng không tố giác, không khai báo, không làm gì cả dẫn đến quan điểm nhận định sai lầm về vụ án” – ông Độ bày tỏ.

Cũng trao đổi với báo chí về vụ việc liên quan đến án oan 10 năm tù của ông Nguyễn Thanh Chấn tại Quốc hội hôm nay, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, tái thẩm hay giám đốc thẩm, thì những vi phạm (nếu có) của các cơ quan thực hành tố tụng vẫn bị xử lý. Nhưng sai ở giai đoạn nào, đặc biệt những vụ án có kết quả cuối cùng thì việc xem xét trách nhiệm cá nhân và tập thể tham gia quá trình tố tụng đều bị xử phạt, thậm chí xử lý nghiêm.

“Như vậy, không thể có chuyện tái thẩm thì tránh được, đến giám đốc thẩm mới đặt ra (trách nhiệm tập thể, cá nhân tham gia quá trình tố tụng - PV). Còn tại sao cần phải tái thẩm vụ ông Chấn là vì có tình tiết mới và tòa không biết những tình tiết đó làm thay đổi bản chất vụ án. Cụ thể ở đây xuất hiện đối tượng Lý Nguyễn Chung và khả năng phạm tội của Chung là khá rõ ràng, dù tòa chưa tuyên”, ông Bình phân tích.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng kể cả giám đốc thẩm hay tái thẩm thì kết luận của tòa án đã được luật pháp quy định bác kháng nghị, chấp nhận kháng nghị hoặc hủy án trả lại điều tra bổ sung.

“Các kết luận của tái thẩm và giám đốc thẩm đều giống nhau. Và cũng không phải tái thẩm có thể kết luận khác, giám đốc thẩm có thể kết luận khác. Không bao giờ xảy ra chuyện đó trong luật pháp”, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình khẳng định.

P.Thảo - Q.Phong