Viện Virus học Vũ Hán - tâm điểm trong tranh cãi về nguồn gốc Covid-19

Nằm ẩn mình ở vùng ngoại ô đồi núi của thành phố Vũ Hán, nơi khởi phát cuộc khủng hoảng dịch Covid-19, một phòng thí nghiệm an toàn sinh học được bảo mật cao của Trung Quốc đang trở thành điểm nóng trong cáo buộc của Mỹ. Washington nghi ngờ rằng phòng thí nghiệm này chính là nguồn gốc của đại dịch Covid-19.

Các nhà khoa học Trung Quốc nói rằng virus corona chủng mới có thể đã truyền từ động vật sang người tại khu chợ bán động vật hoang dã ở Vũ Hán. Tuy nhiên, sự tồn tại của một phòng thí nghiệm đã làm dấy lên thuyết âm mưu rằng mầm bệnh có thể đã lọt ra từ cơ sở này.

Giới chức Mỹ cũng tin vào giả thuyết liên quan tới phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Cả Tổng thống Donald Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo đều tuyên bố Mỹ đang tiến hành điều tra về nguồn gốc và cách thức lây nhiễm của Covid-19.

Viện Virus Vũ Hán

Viện Virus Vũ Hán bao gồm Trung tâm Thu thập Nuôi cấy Virus Trung Quốc, nơi được xem là ngân hàng virus lớn nhất châu Á với hơn 1.500 chủng virus.

Khu phức hợp của viện chứa phòng thí nghiệm bảo mật tối đa đầu tiên của châu Á được trang bị để xử lý các mầm bệnh Loại 4 (P4), gồm những loại virus nguy hiểm có nguy cơ lây nhiễm cao từ người sang người, chẳng hạn như Ebola.

Phòng thí nghiệm trị giá 300 triệu Nhân dân tệ (42 triệu USD) đã được hoàn thành vào năm 2015 và mở cửa vào năm 2018. Nhà sáng lập của một công ty công nghiệp sinh học Pháp, Alain Merieux, đóng vai trò là cố vấn trong quá trình xây dựng phòng thí nghiệm.

Viện cũng có một phòng thí nghiệm P3 đã đi vào hoạt động từ năm 2012.

Phòng thí nghiệm Vũ Hán P4 rộng 3.000 mét vuông, trong một tòa nhà hình vuông với phần phụ hình trụ, nằm gần một hồ dưới chân ngọn đồi ở vùng ngoại ô hẻo lánh của Vũ Hán.

Trong một chuyến thăm gần đây, phóng viên của hãng tin AFP không thấy có dấu hiệu hoạt động nào bên trong.

Một biểu ngữ được đặt bên ngoài với nội dung: "Phòng ngừa và Kiểm soát Chặt chẽ, Đừng Hoảng sợ, Nghe Thông báo Chính thức, Tin vào Khoa học, Không Lan truyền Tin đồn".

Tâm điểm trong tranh cãi về nguồn gốc Covid-19

Cả Washington Post và Fox News đều trích dẫn các nguồn tin giấu tên lo ngại rằng, virus corona chủng mới có thể đã vô tình phát ra từ Viện Virus Vũ Hán.

Washington Post dẫn các thông tin ngoại giao Mỹ tiết lộ, giới chức nước này đặc biệt quan ngại rằng tiêu chuẩn an toàn của các nhà nghiên cứu trong việc xử lý các virus corona, giống như SARS, trong phòng thí nghiệm ở Vũ Hán là không đầy đủ.

Trong khi đó, Fox News đưa tin "bệnh nhân số 0" của đại dịch Covid-19 có thể đã bị nhiễm chủng virus từ dơi khi đang nghiên cứu tại phòng thí nghiệm Vũ Hán và lây ra cộng đồng ở thành phố này.

Theo Reuters, khi được hỏi về giả thuyết Covid-19 phát ra từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Tổng thống Donald Trump ngày 17/4 nói rằng Mỹ đã nắm được thông tin này và đang "thực hiện một cuộc điều tra rất kỹ lưỡng".

Theo SCMP, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 17/4 cũng kêu gọi phía Trung Quốc cho các chuyên gia của Mỹ tiếp cận Viện Virus Vũ Hán. Ông Pompeo cho biết mục đích của việc tiếp cận này là để xác định chính xác nguồn gốc của Covid-19.

Nhiều thuyết âm mưu khác nhận định nguồn gốc của Covid-19 xuất phát từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán đã “nở rộ” trên mạng.

Viện Virus Vũ Hán từ hồi tháng 2 đã lên tiếng bác bỏ những tin đồn. Cơ sở này cho biết đã nhận được các mẫu virus chưa được biết đến vào ngày 30/12, sau đó xác định trình tự bộ gen của virus vào ngày 2/1 và gửi thông tin về mầm bệnh cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vào ngày 11/1.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian ngày 17/4 cũng bác bỏ cáo buộc rằng phòng thí nghiệm ở Vũ Hán phải chịu trách nhiệm về sự bùng phát của đại dịch Covid-19.

"Một người sáng suốt sẽ hiểu ngay lập tức rằng mục đích của việc làm này là nhằm tạo ra sự nhầm lẫn, chuyển hướng sự chú ý của công chúng và trốn tránh trách nhiệm của họ", ông Zhao nói.

Trước đó, ông Zhao từng đặt ra giả thuyết rằng quân đội Mỹ có thể đã mang virus tới Trung Quốc.

Các nhà khoa học biết gì về nguồn gốc Covid-19?

Các nhà khoa học cho tới nay tin rằng virus corona chủng mới có nguồn gốc từ dơi trước khi truyền sang người thông qua một loài trung gian, có thể là loài tê tê quý hiếm vẫn được buôn bán bất hợp pháp ở Trung Quốc để làm thuốc y.

Tuy nhiên nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc được công bố trên tạp chí The Lancet hồi tháng 1 đã tiết lộ, bệnh nhân Covid-19 đầu tiên không liên quan tới chợ hải sản ở Vũ Hán và 13 trong số 41 ca được nhiễm bệnh đầu tiên cũng vậy.

Nhà nghiên cứu Shi Zhengli, một trong những chuyên gia hàng đầu của Trung Quốc về virus corona từ dơi và là phó giám đốc phòng thí nghiệm P4 tại Viện Virus Vũ Hán, cũng cho rằng Covid-19 xuất phát từ dơi.

Trong một cuộc phỏng vấn với Science American, chuyên gia Shi cho biết trình tự bộ gen Covid-19 không tương thích với bất kỳ loại virus corona từ dơi nào mà phòng thí nghiệm của bà đã thu thập và nghiên cứu trước đây.

Filippa Lentzos, nhà nghiên cứu an ninh sinh học tại trường King’s College London, cho biết hiện tại không có bằng chứng để chứng minh cho giả thuyết Covid-19 thoát ra từ phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Ngoài ra, cũng không có "bằng chứng xác thực" cho thấy virus này xuất phát từ chợ hải sản ở Vũ Hán.

"Đối với tôi, nguồn gốc đại dịch vẫn là một câu hỏi mở", chuyên gia Lentzos nói, đồng thời cho rằng cần có cuộc điều tra kỹ lưỡng để có thể đưa ra kết luận chắc chắn về nguồn gốc của đại dịch.

David Heymann, giáo sư dịch tễ bệnh truyền nhiễm tại Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London, cũng cho rằng chưa có bằng chứng nào về nguồn gốc của Covid-19, tuy nhiên nó "có liên quan chặt chẽ với virus từ dơi".

"Có nhiều giả thuyết về cách con người có thể bị nhiễm virus và tôi không nghĩ có bất kì giả thuyết nào có thể được chứng minh vào thời điểm hiện tại”, ông Heymann nói.

Theo thống kê của trang Worldometers, dịch Covid-19 tính đến nay đã lây nhiễm cho hơn 2,27 triệu người và cướp đi sinh mạng của ít nhất 156.000 người trên toàn thế giới.

Thành Đạt

Tổng hợp