Việc ông Trump "khóa van" viện trợ sẽ định hình lại chiến trường Ukraine?

Theo các chuyên gia, quyết định tạm dừng hỗ trợ vũ khí và chia sẻ thông tin tình báo của Mỹ có thể chỉ kéo dài trong thời gian tương đối ngắn nếu Tổng thống Ukraine nhượng bộ trước các yêu cầu của Nhà Trắng.

Trên chiến trường Ukraine và miền tây nước Nga, cuộc chiến vẫn đang bế tắc giữa lúc quân đội Ukraine phòng thủ mạnh mẽ trước những bước tiến triển của Nga. Cái giá phải trả là thương vong nặng nề cho cả hai bên.

Vì vậy, theo các chuyên gia, quyết định của Tổng thống Donald Trump trong việc tạm dừng hỗ trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine có thể sắp xếp lại chiến trường: Hoặc là dừng cuộc chiến, hoặc có khả năng mang lại cho Nga lợi thế quyết định.

Với sự giúp đỡ từ châu Âu, cả về vũ khí và hỗ trợ tình báo, Ukraine có thể tiếp tục cuộc chiến trong suốt mùa hè mà không cần thêm viện trợ của Mỹ. Nhưng khi Kiev mất đi một trong những nhà tài trợ quan trọng nhất sẽ giúp Moscow dễ dàng tấn công các tuyến phòng thủ của Ukraine hơn, theo các nhà phân tích.

"Mặc dù bất lợi về đạn dược và lực lượng, Ukraine đã làm rất tốt trong việc ngăn chặn mọi đột phá của Nga", ông Seth G. Jones, Phó chủ tịch cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế  (CSIS), cho biết trong một cuộc phỏng vấn.

Các quan chức chính quyền Trump đã ám chỉ rằng, việc tạm dừng hỗ trợ có thể chỉ kéo dài trong thời gian tương đối ngắn nếu Tổng thống Ukraine Zelensky, nhượng bộ trước các yêu cầu của Nhà Trắng.

Ông Trump, trong bài phát biểu trước Quốc hội vào tối 6/3 cho biết bản thân đánh giá cao việc ông Zelensky trong ngày trước đó đã nói "sẵn sàng đến bàn đàm phán".

Hiện tại, chính quyền ông Trump đang gây áp lực tối đa lên Ukraine để đạt được một thỏa thuận hòa bình với Nga. Nhưng nếu Mỹ bị coi là một bên môi giới hòa bình không công bằng, Ukraine có thể tìm cách tiếp tục cuộc chiến với sự hỗ trợ của châu Âu.

Quyết định của ông Trump trong việc dừng viện trợ sẽ ảnh hưởng đến hàng tỷ USD vũ khí và đạn dược đang được chuyển giao và đang được đặt hàng cho Ukraine. Theo quyết định này, Mỹ dừng việc giao thiết bị từ kho dự trữ của Lầu Năm Góc cũng như viện trợ thông qua "Sáng kiến Hỗ trợ An ninh Ukraine", vốn cung cấp các khoản tiền mà Kiev có thể sử dụng để mua phần cứng quân sự mới trực tiếp từ các công ty quốc phòng của Mỹ.

Ukraine cũng có nguy cơ mất các loại vũ khí tiên tiến, bao gồm tên lửa đạn đạo đất đối đất, pháo phản lực tầm xa, các bộ phận, bảo dưỡng và hỗ trợ kỹ thuật.

Quan trọng là, việc tạm dừng viện trợ quân sự của Mỹ đồng nghĩa với việc dừng cung cấp tên lửa đánh chặn cho các hệ thống phòng không Patriot và NASAMS, những hệ thống đã giúp bảo vệ các thành phố của Ukraine khỏi các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái.

Trong khi đó, việc tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo sẽ khiến Ukraine không thể nắm được thông tin khi nhắm mục tiêu vào các lực lượng của Nga.

Theo các quan chức chính quyền ông Trump, việc "khóa van" viện trợ nhằm gây áp lực buộc ông Zelensky phải ký một thỏa thuận cho phép các công ty Mỹ tiếp cận khoáng sản của Ukraine. Một quan chức khác cho biết, nếu đạt được thỏa thuận, việc chia sẻ thông tin tình báo sẽ tiếp tục và các nguồn cung cấp quân sự đã được chính quyền Biden phân bổ sẽ được cung cấp trở lại.

Nhưng vẫn chưa rõ ông Trump sẽ sẵn sàng cung cấp bao nhiêu viện trợ quân sự mới.

Hiện các lực lượng Nga đang nỗ lực giành nhiều quyền kiểm soát lãnh thổ hơn ở khu vực Kursk mà Ukraine đã chiếm giữ vào năm ngoái và chuẩn bị cho nhiều cuộc giao tranh hơn dọc theo các tuyến đầu ở khu vực Donbass phía đông Ukraine.

"Họ đã tái thiết tại chỗ và cố gắng sửa chữa một số thiệt hại từ cuộc tấn công vào mùa thu năm ngoái", Dara Massicot, một chuyên gia quân sự Nga tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế cho biết. "Tôi dự kiến một đợt tấn công khác có thể sẽ bắt đầu vào tháng 5".

"Tự lực cánh sinh" hay dựa vào châu Âu?

Ukraine, quốc gia đã tăng cường sản xuất vũ khí của riêng mình, và châu Âu không phải là không có nguồn lực của riêng mình. Châu Âu, đặc biệt là Pháp và Anh, cung cấp cho Ukraine hình ảnh vệ tinh có thể được sử dụng để tìm mục tiêu của Nga trên chiến trường.

Tuy nhiên, các vệ tinh châu Âu không tập trung vào các hoạt động quân sự của Nga như các vệ tinh do thám của Mỹ và các quan chức Ukraine thừa nhận rằng nếu Washington kéo dài tình trạng tạm dừng tình báo, hậu quả sẽ khôn lường.

Và nếu việc ngừng viện trợ quân sự kéo dài đến sau đầu mùa hè, Ukraine sẽ mất nguồn cung cấp một số vũ khí tiên tiến, bao gồm các hệ thống phòng không hiện đại, tên lửa đạn đạo đất đối đất, hệ thống dẫn đường và pháo phản lực tầm xa.

Việc thiếu hụt kéo dài sẽ làm tổn hại đến năng lực tấn công các mục tiêu tầm xa của Ukraine và có thể khiến các thành phố và quân đội Ukraine dễ bị các lực lượng Nga tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái hơn.

Chính quyền Tổng thống Trump đã gửi Ukraine một số vũ khí đã cam kết từ thời ông Biden, với bao gồm "hàng trăm Hệ thống tên lửa phóng loạt có điều khiển (GMLRS) và vũ khí chống tăng cùng hàng nghìn quả đạn pháo", Lầu Năm Góc cho biết.

Theo chỉ thị của ông Trump, các chuyến giao hàng đó sẽ dừng lại, ít nhất là cho đến khi tổng thống xác định rằng Ukraine đã thể hiện cam kết thiện chí đối với các cuộc đàm phán hòa bình với Nga, một quan chức chính quyền cấp cao cho biết.

Tuy nhiên, "bản chất của các loại hệ thống vũ khí mà Ukraine hiện đang sử dụng khác với những loại mà họ phụ thuộc rất nhiều vào trong những tháng đầu của cuộc chiến", George Barros, một chuyên gia về Nga tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho biết.

"Cơ sở công nghiệp quốc phòng của Ukraine đã phát triển đáng kể và họ có thể sản xuất rất nhiều thứ mà họ cần".

Trên thực tế, trong những tuần gần đây, tốc độ các cuộc tấn công của Nga đã chậm lại ở một số khu vực nóng nhất của mặt trận", đại tá Oleksii Khilchenko, một chỉ huy lữ đoàn Ukraine ở miền đông Ukraine, cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.

"Các cuộc tấn công trước đây có sự tham gia của 10-15 binh sĩ giờ đã giảm xuống với nhóm nhỏ tối đa 5 binh sĩ", ông cho biết.

Ông Barros cho biết hầu hết thương vong mà quân đội Ukraine gây ra cho Nga là do máy bay không người lái tự chế và các loại vũ khí khác được sản xuất tại Ukraine. "Vì vậy, không phải là Ukraine ở tuyến đầu sẽ hết sạch các công cụ cơ bản nhất ngay lập tức", ông nói.

Nhưng thứ mà Ukraine sẽ hết là máy bay đánh chặn cho Patriot, vốn đã hỗ trợ cho hệ thống phòng không của nước này.

Các nước châu Âu có máy bay đánh chặn Patriot, nhưng nếu cung cấp thêm cho Ukraine, họ sẽ phải hy sinh một phần hệ thống phòng không của nước mình. Đó có thể là một yêu cầu lớn vào thời điểm các đồng minh NATO không còn có thể cho rằng Mỹ sẽ giúp bảo vệ nếu họ bị tấn công.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã nói rằng sẽ họp tại Brussels trong ngày 6/3 với hai vấn đề trọng tâm trong chương trình nghị sự: cách hỗ trợ Ukraine và củng cố năng lực quân sự của chính họ.