Vì sao Nga quyết kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Chernobyl?

Theo hãng tin Reuters, quân đội Nga đã giành quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Chernobyl tại thành phố Chernobyl, Bắc Ukraine sau các cuộc giao tranh với các lực lượng Ukraine ngày 24/2.

Một nguồn tin an ninh Nga cho biết quân đội Nga đã tập trung đông đảo trong "vùng bảo vệ" Chernobyl trước khi tiến vào Ukraine. Theo nguồn tin này, Nga muốn kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Chernobyl để đảm bảo NATO không can thiệp quân sự vào Ukraine.

"Lực lượng Nga đang cố gắng kiểm soát Chernobyl. Quân đội của chúng ta đang chiến đấu bằng cả mạng sống để thảm kịch năm 1986 sẽ không lặp lại", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky viết trên Twitter.

Bộ Ngoại giao Ukraine cũng cảnh báo hành động quân sự của Nga tại Ukraine có thể "gây ra một thảm họa sinh thái khác".

"Năm 1986, thế giới đã chứng kiến thảm họa công nghệ lớn nhất ở Chernobyl. Nếu tiếp tục xung đột, vụ Chernobyl có thể xảy ra một lần nữa vào năm 2022", Bộ Ngoại giao Ukraine viết trên Twitter.

Ngày 26/4/1986, lò phản ứng số 4 của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đã bất ngờ phát nổ, phát tán một lượng lớn phóng xạ từ nhà máy ra các khu vực xung quanh. 

Sau khi xảy ra sự cố nổ lò phản ứng hạt nhân, Liên Xô đã sơ tán khoảng 115.000 người dân khỏi những khu vực bị nhiễm phóng xạ nặng nề nhất trong năm 1986 và khoảng 220.000 người khác trong những năm sau đó.

Các chuyên gia hạt nhân nhận định phải rất lâu nữa mức độ phóng xạ tại khu vực xung quanh nhà máy Chernobyl mới có thể quay về mức bình thường và đảm bảo an toàn cho cuộc sống của con người. Chernobyl được xem là thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất trong lịch sử thế giới và là lời cảnh báo về mặt trái của công nghệ hạt nhân.

Tại sao Nga lại muốn kiểm soát một nhà máy điện không còn hoạt động và bị bao quanh bởi đất phóng xạ?

Câu trả lời là do vị trí chiến lược của Chernobyl. Chernobyl nằm trên tuyến đường ngắn nhất từ Belarus đến Kiev, thủ đô của Ukraine, và do đó, tạo thành tuyến đường huyết mạch cho quân đội Nga trong trường hợp động binh với nước láng giềng.

Các nhà phân tích quân sự phương Tây cho rằng, khi chiếm được Chernobyl, Nga sẽ giành được con đường tấn công nhanh nhất từ Belarus tới Kiev. Belarus hiện là một đồng minh của Moscow và là nơi đóng quân của quân đội Nga.

"Đó là cách nhanh nhất đi từ A đến B", chuyên gia James Acton tại Viện Hòa bình Quốc tế Carnegie cho biết.

"Nếu các lực lượng Nga tiến vào Kiev từ phía bắc, Chernobyl ở ngay trên đường đi", Tướng Ben Hodges, cựu chỉ huy lực lượng Mỹ ở châu Âu, lý giải.

Cựu tham mưu trưởng quân đội Mỹ Jack Keane cho biết Chernobyl "không có bất kỳ ý nghĩa quân sự nào", nhưng nằm trên tuyến đường ngắn nhất từ Belarus đến Kiev, một mục tiêu trong chiến lược động binh của Nga.

Keane gọi tuyến đường này là một trong 4 "trục" mà lực lượng quân sự Nga sử dụng để tiến vào Ukraine, ngoài một tuyến từ Belarus, một đường tiến về phía nam vào thành phố Kharkiv của Ukraine và một đường đẩy lên phía bắc từ Crimea, vùng lãnh thổ do Nga sáp nhập từ năm 2014, đến thành phố Kherson.

Evelyn Farkas, phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách Nga, Ukraine và Âu-Á trong chính quyền Tổng thống Barack Obama, cho biết Nga muốn kiểm soát Chernobyl vì nước này muốn kiểm soát toàn bộ Ukraine và "bao vây thủ đô" Kiev.