Ukraine "thất thủ" ở Lysychansk, Nga tăng tốc kiểm soát mặt trận Donbass

Nga ngày 3/7 tuyên bố đã kiểm soát tỉnh Lugansk, miền Đông Ukraine sau khi tiếp quản thành phố Lysychansk, thành trì cuối cùng do Ukraine kiểm soát ở vùng Donbass.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã thông báo với Tổng thống Vladimir Putin rằng, lực lượng Nga đã "toàn quyền kiểm soát" thành phố Lysychansk và một số khu định cư gần đó.

Tối 3/7, Bộ chỉ huy quân sự Ukraine xác nhận quân đội nước này đã buộc phải rút lui khỏi Lysychansk, nếu không sẽ dẫn đến thương vong lớn.

"Để bảo toàn tính mạng của các binh sĩ Ukraine, quyết định rút quân đã được đưa ra", quân đội Ukraine thông báo.

Vào rạng sáng 3/7, Ukraine đã bác bỏ tuyên bố của Nga. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết Nga chưa kiểm soát hoàn toàn Lysychansk và giao tranh vẫn đang tiếp diễn ở ngoại ô thành phố. Mặc dù vậy, ông thừa nhận Ukraine đang ở tình thế khó khăn.

Đến tối cùng ngày, ông Zelensky thừa nhận khả năng "mất" thành phố Lysychansk, tuyên bố sẽ giành lại khu vực này nhờ chiến thuật của quân đội và triển vọng tiếp nhận các loại vũ khí mới, hiện đại.

Việc quân đội Nga tiếp quản thành phố Lysychansk đồng nghĩa với việc Moscow đã giành được quyền kiểm soát toàn bộ tỉnh Lugansk cũng như hơn một nửa tỉnh Donetsk, chiếm khoảng 75% diện tích hai tỉnh miền Đông Ukraine, được gọi chung là vùng Donbass.

Kiểm soát toàn bộ Donbass là mục tiêu chính trong chiến dịch quân sự của Nga. Moscow đã tập trung phần lớn binh sĩ và khí tài tại đây, sau khi rút quân khỏi miền bắc Ukraine, bao gồm thủ đô Kiev, vào cuối tháng 3.

Cuộc tiến công của Nga sau khi kiểm soát Lysychansk sẽ cho phép lực lượng Nga áp sát một số thành phố và thị trấn khác ở tỉnh Donetsk do Ukraine kiểm soát, bao gồm Sloviansk và Kramatorsk.

Giới chức địa phương cho biết, 6 người đã thiệt mạng và 15 người bị thương trong vụ pháo kích hôm 3/7 ở Sloviansk. Trong khi đó, Thị trưởng Kramatorsk, Oleksandr Goncharenko, xác nhận 3 tên lửa đã tấn công khu vực này hôm 3/7, phá hủy một khách sạn, nhưng hiện chưa có báo cáo thương vong.

Tháng trước, quân đội Ukraine đã rút khỏi thành phố Severodonetsk ở tỉnh Lugansk, ngay phía bắc Lysychansk, sau khi thừa nhận tổn thất lớn do các cuộc giao tranh khốc liệt. Mặc dù Ukraine không công bố số liệu về số binh sĩ thiệt mạng, nhưng cố vấn của Tổng thống Ukraine, Mykhailo Podolyak, vào thời điểm đó cho biết có khoảng 100-200 binh sĩ Ukraine tử trận mỗi ngày.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại London nhận định, các lực lượng Ukraine có thể đã cố tình rút khỏi Lysychansk để tránh bị bao vây.  Đường cao tốc và tuyến đường tiếp vận chính giữa vùng Donetsk do Ukraine kiểm soát và thành phố Lysychansk đã trở nên nguy hiểm vì bị pháo kích. Một số dân thường, bao gồm một nhà báo Pháp, đã thiệt mạng khi lái xe dọc theo tuyến đường này vào tháng trước.

Tổng thống Ukraine thừa nhận chiến sự ở Donbass là một trong những trận đánh dữ dội nhất châu Âu. Rút kinh nghiệm từ những sai lầm trước đó, Nga bắt đầu tiến hành chiến dịch thận trọng hơn, dựa vào các cuộc pháo kích tầm xa làm suy yếu tuyến phòng thủ của Ukraine tại miền Đông.

Việc kiểm soát Lysychansk sẽ mang lại cho Nga bàn đạp vững chắc hơn để tăng cường các cuộc tiến công vào Donetsk. Trong những tuần gần đây, lực lượng Nga được cho là đã kiểm soát khoảng một nửa vùng Donetsk.

Nếu Nga giành chiến thắng ở Donbass, Ukraine không chỉ mất kiểm soát một vùng lãnh thổ chiến lược rộng lớn, mà còn có thể mất phần lớn lực lượng quân sự có năng lực nhất, mở đường cho Moscow kiểm soát thêm các vùng lãnh thổ khác và tăng cường sức ép với chính quyền Ukraine.

Việc kiểm soát hai tỉnh Lugansk và Donetsk sẽ giúp Nga củng cố thêm hành lang trên bộ từ miền Đông Ukraine đến bán đảo Crimea - vùng lãnh thổ sáp nhập vào Nga năm 2014. Nga hồi tháng 2 đã công nhận độc lập của hai vùng lãnh thổ ly khai tại Lugansk và Donetsk, bất chấp sự phản đối của Ukraine và phương Tây.

Mathieu Boulegue, một chuyên gia tại Viện nghiên cứu Chatham House, nhận định việc Nga thiết lập hành lang trên bộ từ miền Đông Ukraine đến bán đảo Crimea nhằm tác động tới dư luận xung quanh "chiến dịch quân sự đặc biệt" của nước này ở Ukraine. "Đó là một tín hiệu quan trọng. Đối với dư luận, điều đó có nghĩa là mọi thứ đang diễn ra đúng kế hoạch", chuyên gia Boulegue nhận xét.

Việc giành được quyền kiểm soát các khu vực Donbass và Lugansk ở miền Đông có thể đóng vai trò như một chiến thắng biểu tượng của quân đội Nga tại Ukraine. Các khu vực này cũng sẽ tạo vùng đệm an toàn cho biên giới phía Tây của Nga.

Ngoài ra, việc vùng Donbass vẫn duy trì vị thế là trung tâm công nghiệp nặng hàng đầu Ukraine càng làm khu vực này trở nên quan trọng đối với Nga. Việc tận dụng được thế mạnh công nghiệp của Donbass chắc chắn sẽ giúp ích cho Nga trong việc phục hồi kinh tế sau xung đột.

Nếu kiểm soát được Donbass, Nga sẽ dùng nơi này làm bàn đạp để dễ dàng kiểm soát Kharkov, Odessa, ngăn Ukraine tiếp cận các vùng biển, thậm chí đưa lực lượng trở lại thủ đô Kiev một lần nữa.