Ukraine nói Nga phóng tên lửa từ nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu

"Đối phương mang khí tài, bao gồm các hệ thống tên lửa, đến nhà máy điện hạt nhân để bắn sang bên kia sông Dnipro và thành phố Nikopol", lãnh đạo cơ quan hạt nhân Ukraine Energoatom, Pedro Kotin, cho biết hôm 15/7.

Ông Kotin nói rằng tình hình nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia "vô cùng căng thẳng" và khoảng 500 binh sĩ Nga đang kiểm soát nhà máy này.

"Họ về cơ bản kiểm soát nhà máy. Máy móc hạng nặng cùng xe tải chở vũ khí và chất nổ của đối phương vẫn còn trên lãnh thổ của nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Vẫn chưa đủ áp lực buộc đối phương phải rời khỏi nhà máy", ông Kotin nói, trước khi đề cập tới Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).

"IAEA đang thực hiện trò chơi chính trị, cân bằng giữa Nga và Ukraine", ông Kotin nhận định.

Trước đó, IAEA cho biết họ cần đến thăm nhà máy để tiến hành các công việc bảo dưỡng thiết yếu. Ukraine đã phản đối đề xuất này, cho rằng chuyến đi của IAEA tới nhà máy sẽ chỉ hợp pháp hóa việc kiểm soát của Nga.

Giám đốc IAEA Rafael Grossi một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc "có thể đến (nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia) để tiến hành các hoạt động đảm bảo an toàn, an ninh và bảo vệ thiết yếu".

Các quan chức IAEA đã không thể đến thăm nhà máy kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine vào ngày 24/2.

Nằm trên sông Dnipro ở đông nam Ukraine, nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga kể từ những tuần đầu xung đột. Tuy nhiên, nhà máy này hiện vẫn do nhân viên kỹ thuật Ukraine vận hành. Zaporizhzhia là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất của không chỉ Ukraine mà còn của cả châu Âu.

Phó Thủ tướng Nga Marat Khusnullin hồi tháng 6 cho biết các lực lượng Nga sẽ không rút khỏi nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Thay vào đó, Moscow sẽ giữ quyền kiểm soát và vận hành nhà máy này.

Theo ông Khusnullin, sau khi được các chuyên gia Nga tiếp nhận và vận hành, nhà máy này sẽ không bán điện cho Ukraine nếu chính quyền của Tổng thống Volodymyr Zelensky từ chối thanh toán.

Tuy vậy, cơ quan năng lượng hạt nhân Energoatom của Ukraine, đơn vị được giao vận hành nhà máy Zaporizhzhia, khẳng định nhà máy vẫn tiếp tục cung cấp điện cho lưới điện quốc gia.

Người phát ngôn của Energoatom cho biết phía Nga "không có đủ năng lực kỹ thuật để cung cấp năng lượng từ nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cho Crimea hoặc các vùng lãnh thổ khác của Nga".

Chính quyền tỉnh  Zaporizhzhia tuần này tuyên bố họ đã lên kế hoạch tổ chức trưng cầu dân ý sáp nhập vào Nga. Thời gian tổ chức trưng cầu dân ý dự kiến vào đầu mùa thu.

Hiện tại, khoảng 70% tỉnh  Zaporizhzhia đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga, tuy nhiên thủ phủ của vùng, thành phố  Zaporizhzhia, vẫn thuộc quyền kiểm soát của Ukraine. 

Giới chức  Zaporizhzhia cho biết các công dân Ukraine đến tỉnh này có thể nộp đơn xin cấp quốc tịch Nga. Hồi tháng 5, Tổng thống Vladimir Putin đã ký sắc lệnh nới lỏng quy định về việc cấp quốc tịch cho người dân ở  Zaporizhzhia.

Chính quyền Ukraine cảnh báo các cuộc trưng cầu dân ý để sáp nhập vào Nga sẽ không có cơ sở pháp lý và đối mặt với phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế.