Trung Quốc dùng vụ thu giữ tàu lặn của Mỹ ở Biển Đông để "thử" ông Trump?

Ông Harry Kazianis, giám đốc nghiên cứu quốc phòng tại Trung tâm Lợi ích Mỹ, nói với tờ The Hill rằng dựa trên những hiểu biết về các quan chức quân đội Mỹ trong nhiều năm và cách thức các mệnh lệnh được truyền tải từ các trung tâm quyền lực cao nhất ở Bắc Kinh tới các chỉ huy trên mặt đất hay trên biển, ông cho rằng “đây rất có khả năng là một động thái leo thang và đã được lên kế hoạch nhằm chứng tỏ rằng Trung Quốc sẽ không xem nhẹ các vấn đề sau cuộc điện đàm của Tổng thống đắc cử Trump và các bình luận về Đài Loan, hay các hành động của Trung Quốc nói chung”.

Trước đó, Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 16/12 đã lên tiếng “tố” Trung Quốc thu giữ bất hợp pháp một tàu lặn không người lái của Mỹ khi thiết bị này hoạt động trong vùng biển quốc tế ở Biển Đông và yêu cầu Bắc Kinh trả lại nó ngay lập tức.

Ông Trump đã có cuộc điện đàm với lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn mới đây, trong đó bà Thái chúc mừng ông về chiến thắng bầu cử, trong một động thái nhằm phá vỡ nghi thức ngoại giao nhiều thập niên qua. Không tổng thống Mỹ hay tổng thống đắc cử nào trò chuyện với một lãnh đạo Đài Loan kể từ khi Mỹ bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc vào năm 1979. Trung Bắc Kinh xem Đài Loan là một tỉnh ly khai cần thống nhất.

Cả ông Trump và bà Thái đều giảm nhẹ tầm quan trọng của cuộc điện đàm, nhưng vụ việc đã khiến Trung Quốc đưa ra sự phản đối chính thức đối với Mỹ.

Ông Kazianis dự đoán rằng Trung quốc sẽ “gia tăng thử thách” chính quyền Trump khi ông này nhậm chức vào tháng 1 tới, như Bắc Kinh đã làm với các chính quyền Mỹ trước đó trong quá khứ.

Trung Quốc có thể ngang ngược lập vùng nhận dạng phòng không?

Theo ông Kazianis, Trung Quốc có thể tuyên bố một vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông như nước này đã làm ở Hoa Đông vào năm 2013, như một cách để thử thách ông Trump trong 6 tháng đầu của nhiệm kỳ. Một động thái như vậy có thể làm leo thang căng thẳng với cả Mỹ và các quốc gia láng giềng của Trung Quốc, vốn lo ngại về các tranh chấp lãnh thổ.

“Tổng thống George W. Bush đã bị Trung Quốc thử thách chỉ 77 ngày sau khi nhậm chức vào năm 2001, khi một máy bay chiến đấu Trung Quốc đâm va với một máy bay trinh sát Mỹ, trong một vụ việc có tên gọi EP-3”, ông Kazianis cho hay.

“Sau đó, Bắc Kinh cũng thử thách Tổng thống Obama chỉ 44 ngày sau khi ông nhậm chức, khi các tàu Trung Quốc bao vây một tàu hải quân Mỹ. Dường như ông Trump chắc chắn cũng gặp phải tình huống tương tự”, chuyên gia trên nhận định.

Trước đó, Đô đốc về hưu James Stavridis, Tư lệnh các lực lượng NATO trong thời gian từ 2009-2013, đã dự đoán rằng các đối thủ của Mỹ như Trung Quốc, Nga, Iran, Triều Tiên có thể gia tăng các hành động tiêu cực nhằm thử thách chính quyền sắp tới.

“Tôi chắc chắn rằng tất cả những nước đang gây sức ép với Mỹ giờ đây sẽ hành động thậm chí mạnh hơn đối với chính quyền mới thằm thử thách và xem đâu là giới hạn và đó sẽ là một thời kỳ có nguy cơ cao nhất”, ông Stavridis, giám đốc Trường Luật và ngoại giao Fletcher thuộc Đại học Tufts, của Mỹ nói với The Hill trong cuộc phỏng vấn hôm 6/10.

“Sẽ có một giai đoạn thử thách không thể tránh được diễn ra sau khi chính quyền mới đi vào hoạt động và điều đó đòi hỏi sự cảnh giác hơn, cùng một nỗ lực tiếp theo nhằm chứng tỏ rõ ràng chúng ta sẽ không nhượng bộ đối với các cuộc đối đầu dẫn tới mối nguy hiểm thực sự cho người dân hoặc nguy cơ leo thang”, ông Stavridis nói.

Hồi đầu năm nay, Tướng Joseph Dunford, Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, phát biểu trước quốc hội rằng các đối thủ của Mỹ đang tìm cách thách thức Mỹ theo hướng sẽ không gây ra một cuộc xung đột quân sự tổng lực.

Ông Kazianis đồng tình với đánh giá trên.

“Trung Quốc rõ ràng đang cố thử thách Mỹ theo hướng rất khó để Washington đáp trả. Trong vụ thu giữ tàu lặn không người lái, Washington có rất ít phương án khả thi mà chỉ có thể yêu cầu trả lại, hoặc leo thang tình hình theo một cách làm gia tăng căng thẳng”, ông Kazianis nói.

An Bình