Trung Quốc, Campuchia và “trò chơi tung hứng” tại ASEAN 21

Truyền thông Philippines kêu gọi trừng phạt Campuchia 

Mạng tin Manila Times.net của Philippines sáng nay viết: "Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) nên có hành động trừng phạt đối với quốc gia thành viên Campuchia", vì nước này tuyên bố ASEAN nhất trí từ nay trở đi sẽ không quốc tế hóa các tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông.

Theo mạng tin trên, Campuchia "không được" và cũng "không nên" tuyên bố như vậy vì không có cơ sở thực tế; đồng thời ca ngợi phản ứng linh hoạt và kịp thời của Tổng thống Philippines Benigno Aquino.

"Tổng thống Benigno Aquino đã đúng khi phản đối ngay lập tức tuyên bố táo bạo của Campuchia. Im lặng là đồng ý. Không phản ứng ngay có nghĩa là Philippines tự chấp nhận từ bỏ những điều mình đã theo đuổi bấy lâu", mạng Manila Times.net viết.

Ngày 19/11, nhà lãnh đạo Philippines đã thẳng thắn bác bỏ tuyên bố của quan chức ngoại giao Campuchia Kao Kim Hourn nói trước đó một ngày rằng các nhà lãnh đạo Đông Nam Á đã quyết định từ nay không quốc tế hóa vấn đề biển Đông. Ông Aquino khẳng định ASEAN không hề đạt được thỏa thuận nào như vậy, đồng thời quả quyết Manila đã phản đối đến phút chót quan điểm của Phnom Penh trong các cuộc thảo luận giữa Thủ tướng Noda và các nhà lãnh đạo ASEAN.

"Hôm qua, một số nước thành viên bày tỏ quan điểm về sự đoàn kết của ASEAN đối với vấn đề Biển Đông. Nhưng các quan điểm đó không thể biến thành sự đồng thuận của ASEAN. Để giải quyết vấn đề này... ASEAN không phải là con đường duy nhất cho chúng tôi. Là một nước có chủ quyền, chúng tôi có quyền bảo vệ các lợi ích quốc gia của mình", Tổng thống Philippines nhắc lại lập trường của mình khi ông cắt ngang lời kết luận "thiếu chuẩn xác" của Thủ tướng nước chủ nhà Hun Sen sau cuộc hội đàm ASEAN - Nhật Bản.

Trong bài bình luận của mình, Manila Times.net cho rằng tranh chấp lãnh hải giữa Trung Quốc và Philippines liên quan đến an ninh an toàn ở Biển Đông nên được đưa ra vũ đài quốc tế. Trung Quốc muốn giải quyết các vấn đề này thông qua đàm phán song phương, nhưng điều này là không công bằng với Philippines, nước hiện có vị thế đàm phán yếu hơn.

Hiện tại, Trung Quốc là một siêu cường cả về kinh tế và quân sự. Trong khi đó, Philippines không có gì nhiều hơn ngoài vị thế của một nền kinh tế đang nổi với tiềm lực quân sự chủ yếu dựa vào sự chống lưng của đồng minh thân cận Mỹ.

Manila Times.net cũng cho biết các quan chức Campuchia đã cố gắng lôi kéo các nước thành viên ASEAN trong thời gian diễn ra Hội nghị Cấp cao ASEAN 21 và các Cấp cao liên quan ở thủ đô Phnom Penh từ ngày 18 - 20/11. Ngoài ra, mạng tin này cũng lưu ý Campuchia cần phải đưa ra lựa chọn rõ ràng giữa việc "trở thành con rối của Trung Quốc" hoặc là "một nhà nước độc lập như các quốc gia thành viên khác trong ASEAN".

"Nếu không thể thoát khỏi các mối quan hệ quá gần gũi với Trung Quốc, Campuchia có thể chọn cách rời xa ASEAN", Manila Times.net viết.

Hiện tại Trung Quốc đang có tranh chấp lãnh hải tại Biển Đông với 4 nước thành viên ASEAN gồm Philippines, Việt Nam, Malaysia và Brunei. Ngoài ra, nước này cũng đang có những vấn đề tương tự tại biển Hoa Đông với một quốc gia ngoài ASEAN như Nhật Bản. Mâu thuẫn của Trung Quốc với các nước tại hai vùng biển này ngày càng trở nên căng thẳng khi Bắc Kinh liên tục phái các đội tàu ngư chính và hải giám tới các vùng biển tranh chấp, đồng thời "mượn tay" Campuchia để lái các cuộc tranh luận về Biển Đông tại tuần lễ Cấp cao ASEAN 21.

"Trò chơi tung hứng"

Không chỉ có báo giới Philippines, tờ Hoa Nam Buổi sáng của Hồng Kông số ra sáng nay cũng cho rằng Trung Quốc và Campuchia đang “chơi trò tung hứng” với ASEAN trong vấn đề tranh chấp Biển Đông.

Theo báo trên, biểu hiện rõ nhất của trò “tung hứng” này là việc Trung Quốc đánh giá cao những nỗ lực của Campuchia trong việc hạn chế các cuộc thảo luận của ASEAN về tranh chấp Biển Đông, cho rằng nỗ lực này của nước chủ nhà là "sự hỗ trợ bảo vệ sự đoàn kết" tại Cấp cao Đông Á lần thứ 7 giữa 10 nước thành viên ASEAN và 8 nước Đối tác đối thoại (gồm Mỹ, Nga, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Australia và New Zeland).

Đây không phải là lần đầu tiên "xứ chùa Tháp" được nhận những lời khen này từ Trung Quốc, nước đang dành cho Campuchia những khoản viện trợ khổng lồ mà mới đây nhất là khoản vay trị giá 100 triệu USD cho việc xây dựng nhà máy sản xuất xi măng lớn nhất nước. Trước đó, hồi tháng 7, Campuchia cũng đã đứng về phía Bắc Kinh trong vấn đề  tranh chấp Biển Đông tại Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN lần thứ 45, khiến lần đầu tiên Hiệp hội không ra được tuyên bố chung sau hội nghị.

"Phnom Penh đang cố gắng bảo vệ sự đoàn kết của ASEAN", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương nói hôm 20/11 tại thủ đô Bắc Kinh.

Trong một phát biểu cứng rắn tại Cấp cao Đông Á, nơi bị phủ bóng bởi những tranh chấp ở Biển Đông, Tổng thống Philippines Benigno Aquino đã cảnh báo vấn đề Biển Đông “đang trở nên cấp bách và khẩn cấp” hơn bao giờ hết.  Tuyên bố này không phải không có lý khi Bắc Kinh một mực muốn đẩy mạnh cơ chế đàm phán song phương với từng nước liên quan để dễ bề gây sức ép.

Tuy nhiên, như Thư ký thường trực Bộ Ngoại giao Thái Lan Sihasak Phuangketkeow đã nói, mặc dù tranh cãi lãnh thổ là vấn đề của các bên liên quan, nhưng an ninh và tự do hàng hải là mối quan tâm chung của quốc tế, không thể bỏ qua. Điều cốt yếu nhất hiện nay là các bên phải thể hiện rõ quyết tâm thúc đẩy đồng thuận trong ASEAN, qua đó củng cố sức mạnh và đoàn kết nội khối vì tương lai hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn ở Biển Đông và mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Việt Giang