Tình hình Biển Đông: Trung Quốc vẫn cần níu kéo Indonesia

Căng thẳng giữa Indonesia và Trung Quốc bùng phát khi ngày 19/3 các tàu tuần duyên của Indonesia phát hiện một tàu đánh cá của Trung Quốc hoạt động trái phép ở vùng biển thuộc quần đảo Natuna của Indonesia.

Các tàu của Indonesia đã truy đuổi và giữ chiếc tàu cá của Trung Quốc lại. Trong quá trình lai dắt chiếc tàu cá này để xử lý, một chiếc tàu hải cảnh của Trung Quốc đã tiếp cận và tìm cách đâm va vào tàu của Indonesia.

Sau đó, một chiếc tàu hải cảnh khác của Trung Quốc có kích thước lớn hơn xuất hiện và phía Indonesia quyết định thả chiếc tàu cá của Trung Quốc đi.

Bộ trưởng Thủy sản Indonesia Susi Pudjiastuti cho rằng, các tàu của Trung Quốc tìm cách ngăn cản tàu Indonesia lai dắt chiếc tàu đánh cá trái phép về xử lý để tránh việc chiếc tàu này bị phía Indonesia đánh chìm sau đó. Bà Pudjiastuti cũng tuyên bố, Indonesia có thể đưa vụ đụng độ nói trên ra tòa án quốc tế.

Tờ New York Times (Mỹ) nhận định phản ứng quyết liệt của Indonesia trong sự kiện 19/3 có khả năng là "bước ngoặt trong ứng xử của Jakarta trước thái độ ngông cuồng của Trung Quốc ở biển Đông".

Theo tờ này, trong khi các thành viên khác của ASEAN và Trung Quốc chưa tìm được tiếng nói chung, cũng như mối đe dọa từ các đảo nhân tạo được Bắc Kinh quân sự hóa (trái phép) tăng lên, động thái của Indonesia được xem như một cơ hội "sau lưng Trung Quốc" mà Mỹ có thể tận dụng.

Đáng lưu ý, tờ Đa Chiều (Mỹ) cho rằng, việc Mỹ, Nhật, Australia và các đối tác ở Biển Đông đẩy mạnh hợp tác trong thời gian qua có thể coi là vòng vây đang siết chặt với Trung Quốc.

Trong bối cảnh liên minh của Mỹ trở nên vững mạnh, Bắc Kinh đang đối phó sức ép bằng cách tận dụng mọi nguồn lực, cơ chế liên kết chống kiềm chế, chuẩn bị cho các "tình huống bất ngờ".

Do đó, căng thẳng Bắc Kinh-Jakarta leo thang ở khu vực quần đảo Natuna được giới quan sát đánh giá là một diễn biến có ảnh hưởng rất xấu đến Trung Quốc.

Sau vụ 19/3, bất chấp phản ứng mạnh từ Bộ ngoại giao và cả Bộ quốc phòng Indonesia, chính phủ Trung Quốc vẫn nhấn mạnh các điểm chung giữa hai bên và "vấn đề giữa Jakarta với Bắc Kinh không hề nghiêm trọng".

Bộ Ngoại giao Trung Quốc tái khẳng định "Indonesia không có yêu sách về chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam-PV)", như một tín hiệu rằng "Bắc Kinh không nhằm vào Indonesia trong vấn đề biển Đông".

Trung Quốc cũng nhắc lại tuyên bố thừa nhận chủ quyền của Indonesia đối với quần đảo Natuna, xác nhận Trung Quốc "không có tranh cãi gì về điều này", đồng thời kêu gọi hai nước "giải quyết ổn thỏa mâu thuẫn trên biển bằng con đường đối thoại".

Đặc biệt, khi 2 nước lên tiếng rằng "2 năm qua, song phương đã xử lý tốt các vấn đề ngư nghiệp và duy trì trao đổi mật thiết", Trung Quốc cũng đạt được mục đích trước mắt khi xác định rằng Indonesia tạm thời "chưa có dấu hiệu can thiệp cục diện đối đầu ở biển Đông".

Việc Jakarta tiếp tục giữ thái độ trung lập, hoặc không đưa mâu thuẫn với Trung Quốc vào ASEAN, vẫn giúp Bắc Kinh "kìm hãm" thế tấn công của Mỹ ở phía Đông Biển Đông.

Ở một động thái gây chú ý, ngày 25/3, Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc Đông Nam Á về Biển Đông (CSARC) đã chính thức ra mắt bên lề diễn đàn Bác Ngao được tổ chức hàng năm ở tỉnh Hải Nam. Trung tâm được thành lập bởi Viện nghiên cứu quốc gia Trung Quốc (NISCSS) và Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược của Indonesia. Trung tâm này được quảng bá sẽ "tăng cường thay đổi học thuật và thể chế, đẩy mạnh hoạt động giữa các nước nhằm duy trì hòa bình và ổn định chung trong khu vực", theo Tân Hoa xã.

Tờ The Straits Times cho rằng trung tâm mới này, tuy mang tiếng quy tụ chuyên gia khu vực, nhưng chỉ nhằm phục vụ cho mục tiêu ủng hộ những yêu sách chủ quyền vô lý của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Trước đó, trong khi vụ đụng độ tàu trên Biển Đông giữa Indonesia và Trung Quốc chưa có hướng giải quyết, Bắc Kinh gửi tàu chiến đến Indonesia để dự một cuộc tập trận quy mô lớn vào tháng 4/2016 với sự tham gia của 12 quốc gia, trong đó có Mỹ và Nga, ở ngoài khơi Sumatra.

Giới chuyên gia nhận định, từ vụ việc Indonesia bắt tàu cá Trung Quốc xâm phạm lãnh hải và phía Malaysia phát hiện gần 100 tàu cá Trung Quốc xâm phạm vùng biển của nước này cho thấy nguy cơ mới trong khu vực từ kiểu hành xử nước lớn của Bắc Kinh.

Theo tạp chí Diplomat, các vụ xâm phạm của ngư dân Trung Quốc đang thể hiện “chiến lược hàng hải” mà Bắc Kinh đề cập trong kế hoạch 5 năm lần thứ 13, nhằm giành lấy các lợi ích trên Biển Đông.

Theo An Nhiên (Tổng hợp)

Đất Việt