Những “điểm sáng” lạc quan của thượng đỉnh Mỹ - Triều tại Việt Nam

Sau hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại Hà Nội trong tuần này, các chuyên gia an ninh và quốc phòng Mỹ đã đặt dấu hỏi về những nhận định cho rằng, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo diễn ra không thành công khi hai bên không đạt được một thỏa thuận mới.

“Lịch sử mối quan hệ giữa Mỹ và Triều Tiên trong suốt 25 năm qua là một cuốn truyện kịch tính, là những phân định rạch ròi về lịch sử… Hội nghị thượng đỉnh lần này rõ ràng là một phần trong lịch sử đó và được khắc họa theo đúng phong cách kịch tính như vậy”, Joel Wit, giám đốc trang mạng 38 North chuyên phân tích về Triều Tiên, nhận định hôm 1/3.

“Cả hai nhà lãnh đạo đều đầu tư rất nhiều vào tiến trình này, đặc biệt là ông Kim Jong-un”, chuyên gia Wit, người từng tham gia điều phối việc thực thi Thỏa thuận Khung thống nhất Mỹ - Triều vào năm 1994 dưới thời cựu Tổng thống Bill Clinton, cho biết. Thỏa thuận này đã sụp đổ khi Triều Tiên bị phát hiện làm giàu uranium cho chương trình phát triển vũ khí hạt nhân.

“Tiến trình của ông Kim Jong-un không phải để thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế cho một buổi chụp hình chung như nhiều người vẫn nói. Đó là sự chuyển đổi thực sự trong chính sách của Triều Tiên và ông ấy đang tìm cách bước đi trên một con đường khác. Đã có nhiều tiến triển đạt được về một loạt vấn đề tại hội nghị thượng đỉnh lần này, chỉ có điều vẫn chưa đủ để hai bên đạt được một thỏa thuận cuối cùng”, chuyên gia Wit nhận định.

Chuyên gia Wit không nêu cụ thể những tiến triển mà ông cho là Mỹ và Triều Tiên đã đạt được trong cuộc gặp tại Việt Nam, song quan điểm của ông cũng tương đồng với một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ. Quan chức này nói rằng Mỹ và Triều Tiên “đã có một kết thúc tốt đẹp cho cả hai bên”.

“Chúng tôi không thể đi đến một thỏa thuận tại thời điểm này, nhưng chúng tôi đã đạt đến một cấp độ chi tiết mà chúng tôi đã bỏ qua trong suốt khoảng thời gian dài, từ sau tuyên bố chung Singapore (vào tháng 6/2018), bao gồm những vấn đề như định nghĩa về tổ hợp hạt nhân Yongbyon. Đây là vấn đề rất quan trọng đối với chúng tôi khi tìm cách dỡ bỏ toàn bộ chương trình vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Triều Tiên”, quan chức Mỹ nói với các phóng viên hôm 1/3.

Trung tâm nghiên cứu khoa học hạt nhân Yongbyon, nơi được quân đội Triều Tiên xây dựng từ thập niên 1990, được xem là “trái tim” của chương trình hạt nhân Triều Tiên. Trong các cuộc đàm phán trước thềm hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim, Triều Tiên đã đề xuất dỡ bỏ tổ hợp Yongbyon để đổi lấy việc được nới lỏng các lệnh trừng phạt.

“Chúng tôi không đạt được thỏa thuận vì ngay từ đầu đã không có thỏa thuận nào ở đó”, quan chức Mỹ cho biết, đồng thời nhận định Mỹ và Triều Tiên vẫn còn không gian để “tiếp tục đàm phán”.

Cơ hội cho tương lai

Theo chuyên gia an ninh Scott Snyder, việc Mỹ và Triều Tiên không đạt được thỏa thuận tại Hà Nội “thực sự đã tăng thêm phần minh bạch cho hố sâu ngăn cách” đang tồn tại giữa Bình Nhưỡng và Washington. Đó không chỉ là khoảng cách về sự tin tưởng lẫn nhau mà còn về nhận thức của mỗi bên trong việc phi hạt nhân hóa cũng như nới lỏng trừng phạt.

Chuyên gia Snyder, giám đốc chương trình chính sách Mỹ - Triều tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho rằng việc hai nhà lãnh đạo không đạt được thỏa thuận có lẽ đã tạo ra một nền tảng vững chắc cho các cuộc đối thoại trong tương lai, thậm chí còn vững chắc hơn so với những kết quả từng được cho là “thành công” của hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần một tại Singapore.

“Việc không đạt được thỏa thuận đã mở ra cho Mỹ và Triều Tiên một cơ hội để hiểu hơn về những gì mà bên còn lại mong muốn”, ông Snyder nói, đồng thời hy vọng hai nước sẽ sớm nối lại các cuộc đàm phán ở cấp thấp.

Việc Đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên Stephen Biegun, người dẫn đầu các cuộc thảo luận ở cấp thấp hơn của Washington, vắng mặt trong các cuộc đàm phán giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim ở Hà Nội, đã làm dấy lên những nghi ngờ về sự phối hợp giữa các cuộc đàm phán ở cấp lãnh đạo với cấp làm việc.

Hai nhân vật tháp tùng Tổng thống Trump trong các cuộc đàm phán với Chủ tịch Kim là Ngoại trưởng Mike Pompeo và Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney. Tuy nhiên, cả hai quan chức này đều có ít kinh nghiệm về chính sách đối ngoại, trong khi vai trò của đặc phái viên Stephen Biegun chưa được phát huy tối đa.

“Lẽ ra một số cấu trúc của các cuộc họp (giữa hai nhà lãnh đạo) phải được tổ chức tốt hơn để củng cố vai trò quan trọng của đặc phái viên (Stephen Biegun)”, chuyên gia Snyder nói.

Theo ông Snyder, Triều Tiên “ít nhất đã có kinh nghiệm trong việc chấp nhận và tương tác” với đặc phái viên Biegun - người đã tới Bình Nhưỡng hồi đầu tháng 2 để mở đường cho các cuộc đàm phán Mỹ - Triều trong tuần này.

Thành Đạt

Theo SCMP