Nga - Ukraine lên tiếng việc lập vùng phi quân sự quanh nhà máy hạt nhân

Bình luận về khả năng thành lập một khu vực phi quân sự xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye do Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi đề xuất hôm 6/9, Đại diện thường trực của Nga tại Liên Hợp Quốc Vasily Nebenzya cho biết Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã đưa ra sáng kiến này từ "vài tháng trước".

"Câu hỏi đầu tiên tôi là: Tôi muốn biết thông tin chi tiết (về sáng kiến). Tôi vẫn chưa rõ Tổng giám đốc Grossi (IAEA) có ý định như thế nào, hoặc sáng kiến đó sẽ cải thiện sự an toàn ở mức độ nào", ông Nebenzya nói với các phóng viên.

"Trong hoàn cảnh hiện tại, việc phi quân sự hóa không phải là một biện pháp để bảo vệ nhà máy. Cách hợp lý duy nhất để đảm bảo rằng nhà máy được bảo vệ khỏi các vụ tai nạn hạt nhân là Ukraine ngừng các cuộc pháo kích vào nhà máy", nhà ngoại giao Nga nói thêm.

IAEA ngày 6/9 đã tổng hợp kết quả của chuyến thị sát tới các cơ sở điện hạt nhân ở Ukraine, bao gồm nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye, và công bố báo cáo. Trong báo cáo, IAEA kêu gọi thiết lập ngay một khu vực an ninh xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye. IAEA tuyên bố sẵn sàng tiến hành ngay các cuộc tham vấn về vấn đề này nhằm giúp ngăn chặn sự cố hạt nhân có thể gây ra do hành động quân sự của các bên.

Vài giờ sau đó, Tổng giám đốc IAEA nói với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc rằng ông sẽ sớm gửi đề xuất về việc thiết lập khu vực an ninh xung quanh nhà máy Zaporozhye cho các bên.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố, chính quyền Ukraine sẽ ủng hộ lời kêu gọi của IAEA về việc thiết lập một khu vực an ninh xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye, nếu sáng kiến này bao gồm việc phi quân sự hóa nhà máy.

"Theo sáng kiến của Tổng giám đốc IAEA Grossi về việc thiết lập khu vực an ninh tại nhà máy, chúng ta cần xem xét nội dung chính xác của sáng kiến này: làm thế nào để xác định chính xác biện pháp bảo vệ này nếu bản chất của đề xuất là phi quân sự hóa nhà máy.  Chúng tôi có thể hỗ trợ khu vực an ninh phi quân sự này", ông Zelensky nói.

Zaporozhye là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu. Nga kiểm soát thành phố Energodar và nhà máy này từ giữa tháng 3, không lâu sau khi mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Trong tháng 8, nhà máy Zaporozhye liên tiếp bị pháo kích hoặc tấn công bằng máy bay không người lái. Nga và Ukraine đổ lỗi cho nhau về các vụ tập kích này. Kiev cáo buộc Moscow dùng nhà máy làm căn cứ quân sự, đưa các vũ khí hạng nặng đến đây. Tuy nhiên, Moscow khẳng định chỉ cử một nhóm binh sĩ canh gác để bảo vệ nhà máy.

Phái đoàn IAEA bắt đầu thanh sát nhà máy Zaporozhye trong một nỗ lực nhằm tránh thảm họa hạt nhân giữa lúc chiến sự ở Ukraine leo thang. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, việc các thanh sát viên của IAEA đến kiểm tra nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye là cần thiết và Nga sẵn sàng hợp tác với phái đoàn của IAEA.