Nga thủ Nam, nhưng bất ngờ công Bắc: "Quân bài chốt" vẫn chưa được tung ra?

Trong khi đó, tại chiến tuyến phía Nam, các lực lượng Nga vẫn phòng thủ chặt vùng Nam Donetsk, Zaporizhia và Kherson.

Xét một cách tổng thể, đòn tấn công của Nga không phải là ngẫu nhiên, mà là hành động có sự chuẩn bị về lực lượng, hậu cần, phương án tấn công, thậm chí là cả một hướng tấn công mới khiến Ukraine bất ngờ.

Tại sao lại phía Bắc?

Đối với bất kỳ hành động quân sự nào kể cả tấn công hay phòng thủ, việc tạo thế hay chuẩn bị lực lượng luôn có vai trò rất quan trọng. Vậy tại phòng tuyến  Surovikin kéo dài hàng nghìn km từ Kherson tới Luhansk, quân đội Nga có sự chuẩn bị chu đáo như thế nào ở mặt trận phía Bắc.

Nếu ở hướng Nam, địa hình bằng phẳng, ít khu định cư, quân đội Nga đã xây dựng hệ thống phòng tuyến kiên cố, nhiều lớp khiến Ukraine phản công bất thành, thì trên phía Bắc với nhiều khu định cư quan trọng tại Donetsk và Luhansk, Nga lại bố trí lực lượng xung kích mạnh mẽ, dựa vào các khu đô thị lớn để tạo trận đồ buộc Ukraine không thể phản công.

Điều này có thể thấy qua cách quân đội Nga bố trí các lực lượng như Sư đoàn xe tăng cận vệ số 4, 8 hay các Lữ đoàn đổ bộ đường không số 25, 95. Đây là các đơn vị rất mạnh về khả năng đột kích và tác chiến luồn sâu.

Cũng chính vì lực lượng mạnh mẽ này, giai đoạn đầu cuộc phản công, Ukraine không chọn phía Bắc là hướng tấn công chủ lực, mà thay vào nó là Kherson, Zapozizhia và Nam Donetsk. Không chỉ có lực lượng mạnh ở tiền tuyến, Nga còn ém phía sâu các đơn vị xung kích này là lực lượng dự bị cơ động không kém phần mạnh mẽ.

Hãng tin AFP dẫn lời giới chức Ukraine nói rằng Nga đang tập trung hơn 180.000 binh sĩ ở hai mặt trận chủ chốt tại hướng đông, gồm Lyman - Kupyansk và Bakhmut.

"Hơn 180.000 lính Nga đã triển khai tại khu vực do Bộ chỉ huy quân sự miền đông phụ trách, trong đó khoảng 120.000 người tập trung tại mặt trận Lyman - Kupyansk. Đây là nhóm quân tương đối mạnh", phát ngôn viên Bộ chỉ huy quân sự miền đông Ukraine Serhii Cherevaty cho biết hôm 3/7.

Quan chức Ukraine nói lực lượng Nga tại trục Lyman - Kupyansk gồm các đơn vị đổ bộ đường không và bộ binh cơ giới, cũng như lực lượng quân nhân dự bị và các đại đội xung kích. Ông Cherevaty thêm rằng khoảng 50.000 lính Nga cũng đang xuất hiện ở mặt trận Bakhmut.

Nếu các khu vực phòng tuyến phía Nam bị giới hạn bởi các con đường hậu cần qua Bán đảo Crimea và biển Azov, nằm trong khu vực công kích của hỏa lực Ukraine, mặt trận phía Bắc lại có địa lợi là nằm sát các tỉnh biên giới của Nga như Rostov, Belgorod, Krasnodar.

Với hệ thống đường sắt và giao thông không bị tàn phá trong giao tranh, các đơn vị Nga có nguồn tiếp cận hậu cần dồi dào, cũng như khả năng luân chuyển lực lượng nhanh chóng và mạnh mẽ.

Ukraine đã đánh giá thấp quân đội Nga?

Sau hơn 1 tháng phản công, hãng tin Lenta dẫn lời các chuyên gia quân sự nhận định, một trong những nguyên nhân chính dẫn tới phản công thất bại là do giới tướng lĩnh Ukraine đánh giá thấp quân đội Nga, một cường quốc quân sự trên thế giới.

Đòn phản công chớp nhoáng đạt được kết quả ngoài mong đợi mùa Thu năm 2022 đã khiến nhiều chỉ huy Ukraine có hiện tượng kiêu binh. Điều này đã ảnh hưởng tới quá trình lập kế hoạch và đánh giá năng lực tác chiến của Nga khi phản công. Cái giá phải trả chính là hàng vạn sinh mạng binh sĩ và hàng nghìn phương tiện chiến đấu bị phá hủy ở phòng tuyến Surovikin.

Hơn thế nữa, khi phản công diễn ra chậm chạp và không đạt như kỳ vọng, sức ép từ Mỹ và NATO, Ukraine còn rút bớt lực lượng phòng thủ ở phía Bắc giáp Belarus và 1 phần các đơn vị cơ động tại hướng Kupyansk và Artermosk (Bakhmut) để ném vào "cối xay thịt". Đây chính là cơ hội vàng cho Nga.

Với hướng tấn công thăm dò đầu tiên ở Kupyansk đạt được thành công lớn, Quân đội Nga bắt đầu đẩy mạnh tấn công trên toàn tuyến từ Lugansk tới Donetsk. Lực lượng Ukraine mỏng và tinh thần xuống thấp do thiệt hại trong phản công đã không thể chống đỡ lại được các mũi tấn công liên tục của Nga vốn được chuẩn bị đầy đủ và luôn có sẵn lực lượng tăng cường.

Tiếp sau Kupyansk, trên các mặt trận Kremensky, Starove và Liman, Nga đều giành được kết quả tích cực và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Ngoài ra, hành động tấn công của Nga diễn ra vào thời điểm Hội nghị thượng đỉnh NATO khiến Kiev "không thể đưa ra lời giải thích" về kết quả phản công với các quốc gia đồng minh vốn đã chi hàng chục tỷ USD viện trợ kinh tế và quân sự cho nước này.

"Quân bài chốt" vẫn chưa được tung ra

Về sự biến Wagner dù có rất nhiều thông tin trái chiều liên quan, nhưng điều quan trọng là một lực lượng có thể lên tới 50.000 tay súng thiện chiến, khả năng xung kích mạnh mẽ đã được minh chứng tại chiến trường Bakhmut đã bất ngờ "biến mất" khỏi mặt trận.

Hiện tại, rất khó có thể xác định Wagner đang ở Belarus hay đang trong lãnh thổ Nga. Và theo tuyên bố mới nhất của ông trùm Wagner Yevghenhi Prigizin, lực lượng này sắp quay trở lại chiến đấu.

Một diễn biến đáng chú ý khác là sự hiện diện của nhiều trung đoàn Wagner tại tỉnh Belgorod sau những hành động tấn công khiêu khích tiến sâu vào vùng lãnh thổ này.

Vậy liệu Wagner có thể mở một mặt trận mới từ Belgorod nhằm vào Kharkov, thậm chí là tham vọng hơn khi các "nhạc sĩ" có thể đột kích thẳng vào Kiev từ lãnh thổ Belarus, khi lực lượng phòng thủ Ukraine tại hướng này đã bị rút đi để tăng cường cho mặt trận miền Đông.

Kịch bản này đã được Thống đốc vùng Belgorod Vyacheslav Gladkov tiết lộ với báo giới về việc Nga cần tạo "vùng đệm" an toàn bảo vệ lãnh thổ và công dân Nga, cũng như nhiều tuyên bố có phần cứng rắn của Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev.

Với hai hướng giáp công, lực lượng phòng thủ Ukraine tại Kiev sẽ vướng vào tình huống đầu đuôi không ứng cứu được cho nhau và khi lực lượng phản công đang bị lún chân tại mặt trận không thể rút lui.

Dù thế cục chiến trường vẫn cần thời gian và kết quả để định đoạt, nhưng xét về thế và lực hiện tại, Nga vẫn đang ở thế chủ động với nhiều quân bài có khả năng tạo biến số cho Ukraine.

Và kết quả của cuộc xung đột có thể được định đoạt trước mùa đông 2023, khi cả Nga và Ukraine đều phải giảm thiểu các hoạt động chiến sự do mùa đông tới.