Mỹ yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ "đắp chiếu" S-400 mua từ Nga

Trả lời phỏng vấn hãng tin Hy Lạp AMNA hôm 14/7, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, Robert Menendez, đã liệt kê các điều kiện mà Thổ Nhĩ Kỳ cần thực hiện để ông dừng phản đối bán tiêm kích F-16 cho Ankara. Các điều kiện này bao gồm việc Thổ Nhĩ Kỳ từ bỏ hệ thống phòng không S-400 của Nga, và giảm bớt mức độ quan hệ với Moscow.

Quốc hội Mỹ là một trong những bên có tiếng nói lớn trong việc phê duyệt các thương vụ khí tài mà Washington bán cho quốc gia khác. Nếu không được cơ quan lập pháp thông qua, một thương vụ sẽ bị đình trệ lại. Ông Menendez được coi là nhân vật quan trọng trong các thương vụ Mỹ bán vũ khí vì ông có quyền phủ quyết các thương vụ khí tài của Washington.

Thượng nghị sĩ Menendez nói thêm, Mỹ sẽ bán khí tài quân sự cho các đối tác chia sẻ các giá trị với họ chứ "không phải vì lợi ích tài chính". Ông ra điều kiện yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ phải "thay đổi hành vi", trong đó có thương vụ S-400 mà Ankara mua của Nga vài năm trước.

Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch mua 40 máy bay chiến đấu F-16 từ Mỹ và hiện đại hóa 80 chiếc khác mà nước này đã có trong biên chế. Tổng thống Mỹ Joe Biden nói, ông hy vọng Quốc hội sẽ thông qua thương vụ này, nhưng trở ngại dường như vẫn đang ở phía trước.

Các thương vụ Mỹ bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ trở nên căng thẳng sau khi Ankara quyết định mua các lá chắn S-400 của Nga bất chấp Washington phản đối và cảnh báo. Mỹ sau đó đã loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình bán tiêm kích F-35, viện dẫn quan ngại về rủi ro an ninh liên quan tới tổ hợp phòng không của Nga.

Năm ngoái, chính phủ Mỹ đề xuất Thổ Nhĩ Kỳ mua tiêm kích F-16, sau khi Ankara yêu cầu Washington xử lý khoản 1,4 tỷ USD họ đã chi để mua máy bay F-35.

Mỹ quan ngại rằng, lá chắn của Moscow nếu hoạt động trong lực lượng của thành viên NATO Thổ Nhĩ Kỳ có thể trở thành mối đe dọa với tiêm kích tối tân F-35 của Washington. Mặt khác, Thổ Nhĩ Kỳ nhiều lần khẳng định sẽ triển khai độc lập S-400 mà không tích hợp vào hệ thống của NATO nên sẽ không gây ra rủi ro về an ninh với khối liên minh quân sự.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ mua S-400 cũng đã kích hoạt lệnh trừng phạt từ Mỹ. Tháng 12/2020, Mỹ đưa Cơ quan Công nghiệp Quốc phòng (SSB), người đứng đầu cơ quan này - Ismail Demir, và ba quan chức khác vào "danh sách đen". Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tiếng phản đối động thái này là "sai lầm".