Mỹ đề xuất Thổ Nhĩ Kỳ nhận tiêm kích F-16 thay cho lô F-35 bị "hủy kèo"

Reuters đưa tin, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 17/10 cho biết, Mỹ đã đề xuất bán cho Ankara các tiêm kích F-16 sau khi Washington loại bỏ Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 vì mua lá chắn S-400 của Nga.

Phát biểu trước chuyến công du tới Tây Phi, ông Erdogan cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ muốn Mỹ trả lại khoản tiền 1,4 tỷ USD mà họ đã đầu tư cho chương trình F-35 và các cuộc đàm phán về vấn đề này vẫn đang diễn ra.

"Có một khoản thanh toán 1,4 tỷ USD chúng tôi đã thực hiện trong chương trình F-35 và Mỹ đã có đề xuất như vậy (mua F-16 của Mỹ thay vì trả lại tiền). Liên quan tới vấn đề này, chúng tôi nói rằng hãy thực hiện bất cứ động thái nào cần thiết để đáp ứng nhu cầu phòng vệ của Thổ Nhĩ Kỳ", ông Erdogan cho biết, nhấn mạnh các máy bay F-16 sẽ khiến giúp phi đội tiêm kích của nước này mạnh hơn.

Trước đó, Reuters dẫn nguồn thạo tin cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ hồi đầu tháng từng đề nghị Mỹ bán 40 tiêm kích F-16 và gần 80 gói hiện đại hóa cho các máy bay quân sự của Ankara.

Thổ Nhĩ Kỳ từng đặt hơn 100 chiếc F-35 do Lockheed Martin sản xuất và đã chuyển trước một khoản tiền cho thương vụ này. Tuy nhiên, Mỹ đã gạt Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 vào năm 2019 sau khi Ankara kiên quyết mua hệ thống phòng thủ S-400 của Nga bất chấp Washington cảnh báo.

Mỹ quan ngại rằng, lá chắn của Moscow nếu hoạt động trong lực lượng của thành viên NATO Thổ Nhĩ Kỳ có thể trở thành mối đe dọa với tiêm kích tối tân F-35 của Washington. Mặt khác, Thổ Nhĩ Kỳ nhiều lần khẳng định, họ sẽ triển khai độc lập S-400 mà không tích hợp vào hệ thống của NATO nên sẽ không gây ra rủi ro về an ninh với khối liên minh quân sự.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ mua S-400 cũng đã kích hoạt lệnh trừng phạt từ Mỹ. Tháng 12/2020, Mỹ đưa Cơ quan Công nghiệp Quốc phòng (SSB), người đứng đầu cơ quan này - Ismail Demir và ba quan chức khác vào "danh sách đen". Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tiếng phản đối động thái này là "sai lầm".

Sau đó, Mỹ tiếp tục cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ không mua thêm S-400 của Nga. Tuy nhiên, ông Erdogan cho biết, Ankara vẫn tiếp tục ý định mua lô S-400 thứ 2 của Moscow, động thái có thể khiến căng thẳng Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ thêm tăng nhiệt.  

Cuối tháng trước, Tổng thống Erdogan cũng yêu cầu Mỹ bàn giao cho nước này tiêm kích tàng hình F-35, hoặc trả lại 1,4 tỷ USD mà Ankara đã thanh toán cho dự án.