Mỹ đóng băng ngân sách cấp cho loạt bang khi chính phủ đóng cửa một phần

Đóng băng ngân sách cấp cho một loạt bang ở Mỹ

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đóng băng 26 tỷ USD ngân sách cho các bang có xu hướng ủng hộ đảng Dân chủ sau khi chính phủ đóng cửa một phần do bất đồng tại quốc hội về ngân sách.

Theo New York Times, các chương trình bị ảnh hưởng bao gồm 18 tỷ USD cho các dự án giao thông ở New York, quê nhà của hai lãnh đạo Dân chủ cấp cao nhất tại quốc hội Mỹ, và 8 tỷ USD cho các dự án năng lượng xanh ở 16 bang do đảng Dân chủ điều hành, trong đó có California và Illinois.

Động thái này cho thấy Tổng thống Trump quyết tâm siết chặt quyền kiểm soát khoản ngân sách liên bang trị giá 7.000 tỷ USD.

Trong khi đó, Phó Tổng thống JD Vance cảnh báo chính quyền có thể mở rộng việc sa thải nhân viên liên bang nếu chính phủ đóng cửa kéo dài quá vài ngày.

Phó Tổng thống Vance cho hay, nếu tình trạng kéo dài, chính quyền sẽ buộc phải sa thải thêm nhân viên, ngoài 300.000 người dự kiến bị cắt giảm từ nay đến tháng 12.

Đây là lần đóng cửa chính phủ thứ 15 kể từ năm 1981, khiến hàng loạt hoạt động bị đình trệ như nghiên cứu khoa học, giám sát tài chính, dọn dẹp môi trường và nhiều dịch vụ khác. Các lần đóng cửa trước đây chưa từng dẫn đến việc sa thải vĩnh viễn.

Lần này, khoảng 750.000 nhân viên liên bang buộc phải nghỉ việc không lương, trong khi binh sĩ và nhân viên tuần tra biên giới vẫn phải làm việc mà không được trả công. Bộ Cựu chiến binh Mỹ cho biết vẫn tổ chức tang lễ tại nghĩa trang quốc gia, nhưng sẽ không dựng bia mộ hay cắt cỏ.

Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Mỹ thông báo sẽ cắt giảm 1% trong số 14.000 nhân viên.

Đảng Dân chủ lên tiếng

Hakeem Jeffries, lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện, nói rằng việc đóng băng ngân sách cho các dự án tàu điện ngầm và cảng biển ở New York sẽ khiến hàng nghìn người mất việc.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Thom Tillis bày tỏ lo ngại việc đóng băng quỹ hạ tầng cho New York có thể khiến quốc hội khó tìm được lối thoát cho bế tắc hiện nay.

Tuy nhiên, Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện John Thune bác bỏ lo ngại rằng hành động này là gây sức ép bằng ngân sách. Ông nói: “Đơn giản thôi, bỏ phiếu mở cửa lại chính phủ thì vấn đề biến mất. Rất rõ ràng”.

Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần kể từ 0h ngày 1/10 sau khi Thượng viện không thể thông qua dự luật tạm thời duy trì ngân sách cho các chi tiêu của chính phủ sau 2 lần bỏ phiếu.

Cả đề xuất của phía Cộng hòa (gia hạn ngân sách đến ngày 21/11) lẫn đề xuất của phe Dân chủ (gắn ngân sách với việc tăng thêm quyền lợi y tế) đều thất bại trong các cuộc bỏ phiếu.

Đảng Cộng hòa của ông Trump hiện nắm đa số 53-47 tại Thượng viện, nhưng cần ít nhất 7 phiếu của phe Dân chủ để đạt ngưỡng 60 phiếu thông qua dự luật ngân sách.

Trọng tâm tranh cãi là khoản 1.700 tỷ USD cho hoạt động của các cơ quan liên bang, tương đương khoảng một phần tư chi tiêu thường niên. Phần lớn còn lại dành cho y tế, hưu trí và trả lãi khoản nợ công hiện ở mức 37.500 tỷ USD.

Cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau gây ra tình trạng bế tắc ở quốc hội, khiến chính phủ phải đóng cửa một phần trong bối cảnh hướng tới cuộc bầu cử giữa kỳ 2026 sẽ quyết định quyền kiểm soát quốc hội.